भांगरभूंय | प्रतिनिधी
अकबर बादशहा हो खूप लहरी म्हळ्यार आपल्याक जाय तेंच करपी. मनाक दिसता तशेंच वागपी.असो मात्सो हट्टी आशिल्यान ,ताचें आनी बिरबलाचें खूब फावटी वाजतालें. मागीर खूब दीस एकामेकांचेर नदर घालप ना. तशेंच उतर वेव्हार जायना अशें जातालें. बिरबल एक दरबारांतलो मुखेल सल्लागार सचीव आशिल्लो. बादशहाचें तर ताचे बगर अडट्टालें. खरें तर ‘वजीर “हो एदो व्हडलो हुद्दो. पूण बिरबलाक काय व्हडलोसो फरक पडनाशिल्लो. जें कितें महाराज वांकडे उलयता; ताचेर तो सरळ सरळ कोणाचीय पर्वा करी नासातना निर्णायक उलैतालो. मागीर तें
कोणाक माल वता, हाची ताका पर्वा नासताली.
एकदां तर सादें सादें उलयतां उलयतां बादशहाची आनी बिरबलाची वादावादी मोठ्यार पडली. बिरबलान थारयलें ,”आतां बादशहान म्हाका सोदून काडून रीतसर आपोवणें धाडल्या बगर हांव परत येवचोंच ना.”अशें मनांत थारोवन तो सामको पयस राजस्थानांत वचून रावलो. बादशहाक तर चांटे पावलाक बिरबलाचो सल्लो घेवपाची संवयच जाल्ली. कितलो तेप पूण बादशहा पासिंयेंस काड्टल्लो! मन थंऽड शांऽत दवरून ओऽग्गी रावतलो.? बिरबलाची आता सामकी गरज आसा. आतांच्या आतां तो म्हाका जाय. पूण बिरबल खंय आसा? हाची मात्तूय सुलूस लागना जाली. आतां करप तरी कितें? लागीं लागीं चार म्हयने गेले. बिरबलाचो पत्तो ना.”कितें करूं.कितें करूं.?” विचार करतां करता बादशहाक एक कळाशी येवजली. ज्याचेर फक्त बिरबलच ‘हिकमत’ लडोवपाक शकतलो तोच येवजूपाक शकतलो, आणि तोच तोडगो काडून मात करतलो. हाची महाराजाक खात्री आशिल्ली.त्या विचारा सरशीं राजाच्या तोंडार हांसो फुललो. दुसऱ्याच दिसा ताणे खलिता वजा फर्मान (परिपत्रक) काडलें.
तें अशें आशिल्लें. “राजे हो. आयकात, हें वाचात.आमी आमच्या राज्यांतल्या ‘यमुना न्हयचें लग्न’ बरोबर दोन म्हयन्यांनी करपाचें थारायलां. तेन्ना तुमी प्रत्येक राजान आप आपल्या राज्यांतल्यो सगळ्यो न्हंयो ‘धेडी’ मानून तांकां घेवन ह्या लग्न सुवाळयाक आठ दीस पयलींच मुजरत हजर रावचें. लग्न मोठ्या दबाजान करपाचें आमी
थारायलां म्हूण कोण कोण येतले तें बेगोबेग आमकां कळीत करचें. कित्याक?तर त्या प्रमाण आमकां तांची व्यवस्था करूंक बरें जातलें.”
जाऽऽलें. हो खलिता घेवन तो ‘घोडे स्वार दूत’ शेजारच्या आनी पयशिल्ल्या दरेक राज्यांत वचून,त्या त्या राजाक दाखोवपाक लागलो. खूबशीं मांडलीक राज्यां , ‘राजा’ आशिल्ले. हय ‘मांडलीक ‘म्हळ्यार जीं राज्यां, थंयचे राजेलोक बादशहाक,युद्धाक भिवन शरण आयिल्ले अशी राज्यां. पूण तांची राज्यां तांकांच चलोवपाक दिवप आनी तांचे कडल्यान वर्साक अमकेच ‘लक्ष दुडू ‘खंडणी म्हण घेवप अशीं राज्यां आनी थंयचे राजा लोक हांकां मांडलीक म्हणतात.
खलिता वाचून ते तर सामके थरथरले. हय. भिले बापडे. जर आमी तशें करूंक शकले नात,तर बादशहा आमचे कडलें राज्य आतां केन्नाय व्हरत. अशा दबावाखाला ते वावूरपाक लागले. कारण न्हयो घेवन वचप कशे शक्य आसा?त्यो कितें आख्याच्या आख्यो बाटलेंत वा घागर कळसूलेंत भरून व्हरूंक जातात? इल्लेशें पिवपाक व्हरपाचें उदक तें? करप तरी कितें? हो मोठो प्रस्न उप्राशिल्लो.कोणेच बादशहाक आपूण येतां अशें कळीत केलें ना.
बिरबलाक बरोब्बर समजलें. हो यमुनेच्या लग्नाचो सुवाळो बादशहान कित्याक करपाचो थारायलां तें. एका म्हयन्यांत ताणें राजस्थान महाराजा वतीन परत उत्तर धाडलें कीं, “आमी आमची न्हय धेडी मानून घेवन ह्या लग्न सुवाळ्याक हाजीर रांवक सोदतात. पूण तुमी ,आमच्या धेडी न्हयच्या स्वागता खातीर , तुमच्या राज्यांतली तळीं,होळयो आनी तलावांतल्या उदकाक तुमच्या शिमेर हाडून तांच्या कडल्यान आरती दाखोवन, म्हळ्यार तुमच्या धेडयेक उंवाळून,
आमचे न्हंयेक सन्मानान भितर घेवचें अशी आमी विनंती करतात.
तें आयकून बादशहा खो खो करून हांसलो. ही तकली फक्त बिरबलाचीच हें ताणें पारखिलें. कित्याक? जशी न्हय हाडूंक जायना. तशींच तळीं, होळयो, तलावांतले ऊदकय हाडूंक जायना. हें शाणेपण बिरबलच करूंक शकता. हें ताका मनोमन कळ्ळें. मागीर राजस्थानांत आपूण स्वतः वचून बादशहान मोठ्या दबाज्यान बिरबलाक परत राजधानींत हाडलो. असो बिरबल चाणाक्ष, हुषार, हजर जबाबी आशिल्लो.
तेजश्री गोपाळ प्रभुगांवकार
9822139309
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
