मौनाश्रम

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

मनशान आपली पुराय जीण कशी जगची हाची सनातनी पारंपारीक समाज रचना बरीच वर्सां आदीं त्या वेळच्या आर्यांनी केल्ली. तांणी ती चार आश्रमांनी, ब्रह्मचर्याश्रम (लग्नां आदीं), गृहस्थाश्रम (लग्ना उपरांत), वानप्रस्थाश्रम आनी निमाणें संन्यासाश्रम अश्या रितीन मांडिल्ली. ह्या आश्रमा पद्दतींत व्यक्तीचे पिरायेच्या नेमान वांटे घाल्ले. प्रत्येक आश्रमाचो काळ पंचवीस वर्सांचो थारायिल्लो. त्या काळांतली जनता धर्म, अर्थ, काम, मोक्ष असल्या गजालींक बरेच म्हत्व दिताली. मनीस जल्म घेतना तो देव, पूर्वज, बापूय आनी ऋषी हांच्या रिणांत आसता असो तांचो समज आशिल्लो. ही रिणां योग्य कर्मान फारीक करचें पासत तांणी असली ही पद्दत आपणायल्ली.
आश्रम म्हळयार आतां आसतात तशें वातानुकूलीत रिसॉर्टची सुवात न्हय. ती वयर सांगिल्ली रिणा फारीक करचे पासत, ताची कारवाय जावंच्या खातीर खाशेली पिराय वा जिणेची अवस्था. तशीच योग्य अशी कर्तव्य पद्दत्त आपणावच्या खातीर राबित्याची सुवात. प्रत्येक आश्रमाचो काळ घेत तर त्या वेळार सुमार पन्नास वर्सां उपरांत सगळे संसारी भोग भोगून आपणे जोडिल्ली जोड आपणाल्या भुरग्यांच्या सुवादीन करून वानप्रस्थाश्रमांत प्रवेश करप अशें जातालें. थंय त्या अवस्थेत मनीस ल्हवू – ल्हवू आपलें सगळें लक्ष मन आनी इंद्रियां संसारीक सुखा विशीं उदासीन करून मोक्ष मेळोवपाच्या चिंतनांत घालतालो. ताका आपल्या घरकान्नी वांगडा रानांनी वचपाची मेकळीक आशिल्ली. वानप्रस्थाश्रमांत थारायिल्लो वेळ सारून फुडें वैराग्य मेळोवंक जिणे कडेन आशिल्ली आसक्ती पुरायपणान नश्ट करप. उपरांत संन्यास घेवन समाजा कडेन आशिल्ले आपले सगळे बंधन मोडून जाती, कुटूंब सोडून फकत मोक्षा पासत देवाच्या चिंतनांत बुडून वचप अशें तो करतालो.
आयज ह्यो गजाली कोणूच मानीनात. उरफाटें आयच्या किचकटीच्या जिवितांत ताण तणावांतल्यान भायर सरूंक ताची चड गरज आसा. फक्त आमी आयच्या काळा अनुरूप ताचो अर्थ लावंक जाय. आश्रमाचो काळ पळयत तर पन्नाशी उपरांत मनश्यान वानप्रस्थाश्रमाच्या वाटेक लागूंक जाय. आतां वन सोडाच सादें रान लेगीत वखदांक मेळूंक कुस्तार. उदरगतीच्या नांवान राजकारणी, उद्देजक, रियल इस्टेट, बिल्डर हांणी ती केन्ना गिळून जाल्यात. ह्या सगळ्यांनी सामान्य जनतेचो फायदो घेवन जोडिल्ली जोड मोडून, शेतवडीच्या नांवार एकराचे एकर जमीन आपल्या ना तर आपल्या सोयऱ्या दायऱ्याच्या नांवांनी घेवन दवरल्या. ती फक्त सरकार आनी आम जनतेच्या दोळ्यांक उदक लावंक. हे लोक लोकशाय, व्यक्ती स्वातंत्र असल्या नांवांनी संद मेळटा थंय आपल्या बुदवंतकायेचे जाहीर प्रदर्शन मांडटात. आपूण कशे तरेन वातावरणा विशीं जतनाय घेतात, तशेंच हेंर प्रगत देश त्या पासत कितें करतात? अशें सांगीत रावतात. दाखले दिवंक अदीं-मदीं आपणें केल्ल्या परदेश भोंवणीचे दिसाळीं वा हेर समाजीक माध्यमातल्यांन जाहीरपणान प्रदर्शन मांडतात.
खरें पळोवंक वचत तर राजकारणी, उद्धेजक, रियल इस्टेट, बिल्डर हांणी आपली पिराय वाडत वता तशी आपलें लक्ष कारभारांत कमी करूंक जाय. तांची जुवान संतान सगळ्या कारभाराचो “बॅटन” आपल्या हातांत येवपाची वाट पळयत आसता. पूण आदीं सावन सगळ्या गजालींनी ते ह्या जाणट्यांचेर अवलंबून राविल्ल्यान तांका बाबड्यांक तो मागपाची कापाजदाद जायना. आनी थंय सावन तांच्या मदीं धुसफूस जावंक सुरू जाता. कांय जाणांनी मात काळा अनुरूप नव्या तरेचो वानप्रस्थाश्रम आपणायला. तांणी आपलो कारभार फुडल्या पिळगे सुवादीन केला. ते आपलो फाटी उरिल्लो छंद पुराय करतात. वाचन, गायन, बरप, चित्रकला, अभिनय असल्या गजालींनी रमतात, रंगतात. कांय जाण तरेकवार “चळवळी” लेगीत सुरू करतात. तांणी अशें करूंक काय नज, पूण हें सगळें करतना फक्त इतलेंच भान दवरचें कीं आपूण स्वता वेगळें कितें तरी करता अशी ती गजाल नासता. आपलो जिणेतलो अणभव हो सगळ्या परस चड आनी खास असो समज करून घेवचो न्हय.
वानप्रस्थाश्रम अवस्थेंतल्या चड करून बरप करतल्यांनी बरप करच्या वेळार “हांव, म्हजें, म्हज्या वेळार” असल्या अहंकारी शब्दाचो वापर टाळचो. ह्या भायर “हांव मागतां तितलें, तेन्नाच, त्याच वगतार आनी म्हाकाच मेळूंक जाय” ही आसक्ती बाळगूं नज. असल्या वेळार आपणांतलो अहंकार आनी आसक्ती पुरायेन ना नपयत करपाचो यत्न तांचे कडसून जावंक जाय आनी तें जमलेंनाच तर तांणी आपले तोंड आनी लेखणी मुकाट्यान खुटयांक लावंक जाय. पिळगे मदले अंतर, नवीन गजाली, नवीन विचार, खूप अश्या नवीन आव्हानांक तोंड दिवची तयारी करूंक जाय. ना तर तांचे “आपणें जें पळोवंक ना तर तें जालेंच ना” असलें फट चित्र समाजा मुखार मांडप जाता. ज्या माध्यमांतल्यान असलें बरप जाता तांणी कसलीच पडताळणी करी नासतना एके वटेन केल्ली असली वक्तव्यां प्रसार करप वा छापप टाळूं येता. पुराय खात्री करूनच असल्यांची नोंद घेवंक जाय.
आदीं कांय राजा आपल्या सरभोंवतणी काय मेजक्या जाणांक पयशे, सोरो, खाण असल्यांचे आमीश दाखोवन “ होयबा ” सांबळटाले. तो राजा जसो पिरायेन जाणट्टो जालो रे जालो, हे होयबा आपली मुस्तायाकी गुठलावन दुसऱ्या राजा लागीं ताचे होयबा जावंक वताले. आतां राजा जरी गेले तरीय पयशे, सोरो, खाण घालून आनी हेर दुसरी आमीशा दाखोवन “ तूं सांगता तेच खरें, तुजे इतलो बुदवंत आनी कोणूच ना, तूंच सर्वग्यांनी, तुज्या स्पश्टपणा फाटल्यान सगळें काबार, तुका लागपी आनी कोणूच ना” म्हणपी चमचे, भक्त, फामिली गुलाम तयार जाल्यात. असल्या वेळार ह्या स्वघोशीत बुदवंताचे आयतें फावता आनी ते वेळ काळ पळय नासतना आपली जीभ काडटात आनी लायतात टाळक्यांक!
जर कोणाक खऱ्यांनीच आपणें आदीं केल्ल्या बऱ्या गजालींची आयच्या पिळगेन देख घेवची अशें दिसता तर त्या बुदवंतांनी आपल्या त्या गजालींची हेरांनी नोंद घे म्हणसर “मौनाश्रम”
आपणावचो. अशें जायत तर जनसामान्य लोकांच्या बुद्धीच्या बांदावळींत विपूल भर पडू येता.

दादा हेगडे

9518942298