भांगरभूंय | प्रतिनिधी
नवी दिल्ली, खबरां संस्था : तंदुरांत भाजिल्ली कोंबी क्रिमी आनी लोण्या सारके गुळगुळीत टोमॅटो ग्रेवींत शिजयतात आनी काटूकपणा करीनासतना तातूंत लोणी घालतात तेन्ना तातूंतल्यान तयार जावपी जिनसाक ‘बटर चिकन’ म्हण्टात. भारत- पाकिस्तान फाळणेच्या दुख्खांतल्यान भायर सरिल्ल्या ह्या जिनसान संवसारभर भारतीय जेवणाक एक नवी वळख दिली. पूण आयज तो न्यायालयाच्या दारांत आपले वळखीचो दाखलो घेवन उबो आसा. खेदाची गजाल म्हणल्यार हो जीनस जे फाळणीची वणत फोडून जल्माक आयलो, तो आतां एका काळार एका कुटुंबा प्रमाण रावपी दोन इश्टांच्या वंशजां मदीं फूट पडिल्ली वणत जावन उबो रावला.
बटर चिकनाचो (आनी दाल मखनी) सोद नेमको कोणाचो? म्हणजे तें पयलीं कोणे तयार केलें? पोरण्या दिल्लीचें ‘मोती महल’ रेस्टॉरंट आनी नवी दिल्लीचें ‘दर्यागंज’ रेस्टॉरंट आयज हाचेर झुजतात, पूण 1950 च्या दशकांत पेशावरांतल्यान दिल्लींत आयिल्ल्या कुंदन लाल जग्गी आनी कुंदन लाल गुजराल ह्या दोन इश्टांनी तो जिनस केलो आसतलो. ताची फक्त रुच लोकां मेरेन पावोवपाची तांची इत्सा आसतली. कुंदन लाल गुजराल हांकां १९९७ वर्सा मरण आयलें, जाल्यार कुंदन लाल जग्गी हांणी २०१८ वर्सा निमाणो स्वास घेतलो.
जाण्टे गेले, भुरगे कोर्टांत
आयज वातावरण वेगळें आसा. ह्या वांटून घेतिल्ल्या दायजाचेर दोगांयचीं भुरगीं दिल्ली उच्च न्यायालयाच्या दारांत उबीं आसात. परिस्थिती अशी आसा की ‘मोती महल’ रेस्टॉरंटाच्या धनयान दर्यागंज रेस्टॉरंटाच्या धनया कडल्यान 2 कोटी रुपयांची लुकसाण भरपाय मागल्या, कारण तांणी आपूण बटर चिकनाचो जनक अशें सांगलां. आतां ह्या न्यायालयीन झुजाक एक नवें मोडण आयलां.
पयलीं समजून घेवया खरो मुद्दो कितें? पोरण्या दिल्लीच्या दर्यागंज वाठारांतल्यान ही काणी सुरू जाता. कुंदन लाल जग्गी आनी कुंदन लाल गुजराल हांणी 1950 च्या दशकांत पेशावरांतल्यान येवन ‘मोती महल’ रेस्टॉरंट सुरू केलें. हांगाच ‘बटर चिकन’ सारको जीनस तांणी तयार केलो. लोकांक तो खूब आवडलो.
ह्या प्रकरणांतली झगडीं सुरू जालीं तेन्ना 2019 वर्सा कुंदन लाल जग्गीच्या कुटुंबान ‘दर्यागंज’ नांवाची नवी रेस्टॉरंट साखळ सुरू केली, जी दिल्ली-एनसीआरांत 10 परस चड आउटलेट चलयता. आपल्या टॅगलाइनांत रेस्टॉरंट स्वताक बटर चिकन आनी दाल मखनीचो जनक अशें म्हणटा, जाका लागून ‘मोती महल’ तिडकलो आनी ही केस न्यायालयांत पावली. पयलो वाद म्हळ्यार बटर चिकन कोणें पयले खेप तयार केलें? ताचे रेसिपीचो जनक कोण? तेच बरोबर ‘दर्यागंज’ हांणी आपूण ताचे जनक म्हणपाचें बंद करचें आनी आतां मेरेन आमची जाल्ली लुकसाण भरपाय दिवची अशी मागणी ‘मोतीमहाल’ हांणी न्यायालयांत केल्या. ‘दर्यागंजां’न आपल्या भितरल्या भागाचो लुक आनी फीलिंग काॅपी केलां अशें ‘मोती महल’ म्हणटा, जाल्यार ‘दर्यागंजा’न आमचें टायल्स डिझायन चोरलां, अशी कागाळ ‘मोती महला’न केल्या.
नवे पुरावे आयले मुखार
आतां ह्या प्रकरणांत दिल्ली उच्च न्यायालयांत जायते नवे पुरावे आयल्यात. रॉयटर्साच्या बातमे प्रमाण, ‘दर्यागंजा’न 642 पानांचे जापेंत कुंदन लाल जग्गी हांणी बटर चिकनाचो सोद लायल्लो असो दावो केला, जाल्यार कुंदन लाल गुजराल हाणें ताचें मार्केटिंग हाताळ्ळें, अशें म्हणलां.
आतां ह्या प्रकरणांत न्यायालया मुखार 1930 च्या दशकांतले दोग इश्टांचे कांय काळे-धवे फोटो आसात. 1989 वर्साचो भागीदारी करार. हांगासर कुंदन लाल जग्गीचें बिझनेस कार्ड, हो वेवसाय दिल्लीक व्हेल्या उपरांतचे फोटो आनी 2017 वर्साचो व्हिडियो, जातूंत ‘बटर चिकन’ च्या विकासाची पुराय काणी सांगल्या. तेंय न्यायालया मुखार सादर जालां.
निमाणें बटर चिकनाचो आनी दाल मखनीचो जनक कोणे, हें न्यायालयाक थारावचें पडटलें? दोनूय पक्षांचे दावे मान्य करूं येतात काय? बटर चिकन पयली खंय तयार केल्लें… गुजरालान पयलीं पेशावरांत काय जग्गीन दिल्लींत?
निक्सन, नेहरूंक आवडटालें
‘टेस्ट अॅटलास’ च्या ‘बेस्ट डिश’ वळेरेंत ‘बटर चिकन’ संवसारांत 43 वे सुवातेर आसा. अमेरिकेचे अध्यक्ष रिचर्ड निक्सन ते भारताचे पयले प्रधानमंत्री जवाहरलाल नेहरू मेरेन बटर चिकनाचे फॅन आशिल्ले. दिल्लींत एक प्लेट सुमार 650 रुपयांक मेळटा. न्यूयॉर्कांत ताची किंमत 2000 रुपया मेरेन आसा. नांवा प्रमाण ‘बटर चिकनां’त खूब लोणी आसता. पूण ताच्या नांवा फाटल्यान हें एकूच कारण ना. ताच्या नांवांतलें ‘लोणी’ म्हणल्यार प्रत्यक्षांत ताची ग्रेवी लोणया सारकी गुळगुळीत आनी मलईदार आसूंक जाय असो दुसरो अर्थ.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
