शाळेंतलीं प्रसाधनघरां- स्वच्छमेव जयते !

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

प्रसाधनघरां खऱ्या अर्थान साधनघरां जावंक जाय. प्रसाधनघर ही म्हज्या शाळेंतली सगल्यांत नितळ आनी पवित्र सुवात अशें भुरग्यांनी अभिमानान सांगपाक जाय.

मडगांवच्या लायन्स क्लबान हालींच एका अभिनव सर्तीचें आयोजन केल्लें. नितळ प्रसाधनघर सर्त! मडगांव शार आनी
लागसार आशिल्ल्या माध्यमीक विद्यालयांच्या प्रसाधनघरांतली नितळसाण आनी उपलब्ध आशिल्ल्यो सुविधा हे निकश आशिल्ले. जीं विद्यालयां आपलीं प्रसाधनघरां नितळ दवरपाचे बाबतींत गंभिरतायेन लक्ष दितात तांची इनामां भेटोवन तोखणाय करून हेर शाळांक तांची देख दिवप आनी ज्या शाळांचीं प्रसाधनघरां नितळ आनी वेवस्थीत नात तांकां निधी दिवन विद्यार्थ्यांक बऱ्यो सोयी सुविधा दिवपा खातीर आदार करप हो तांचो हेत आशिल्लो.
शाळेंत बरीं प्रसाधनघरां मेळप हो विद्यार्थ्यांचो अधिकार. ती तांची मुळावी गरज! कांय वेवस्थापनां भुरग्यांच्या भलायकेचे नदरेन गरज आशिल्ल्या प्रसाधनघरां कडेन गंभिरतायेन लक्ष दिनात. भोवतेक शाळांचीं प्रसाधनघरां इमारतीचे खंयच्या तरी कोनश्याक आनी वर्गां पसून पयस आसतात. प्रसाधनघरांतले नळ, फ्लश, गरजेच्यो मुताऱ्यो, हारसो, हात धुवपा खातीर बेजिनां हांचो उणाव आसता.
कांय वर्सां आदीं गोंय शालान्त मंडळाच्या इन्स्पेक्शनां खातीर म्हजें गोंयभरच्या विंगड विंगड उच्च माध्यमीक विद्यालयांनी वचप जातालें. विद्यालयांचे सगले दस्तावेज आनी गरजेच्यो गजाली वेवस्थीत आसात म्हणपाची खात्री केले उपरांत हांव मुजरत त्या विद्यालयांच्या प्रसाधनघरांनी वतालों. विद्यालयाच्या वा घरांतल्या लोकांच्या संस्कृतायेचो तांच्या प्रसाधनघरांनी योग्य तरेन दिश्टावो घडटा. असोच एकदां एके उच्च माध्यमीक विद्यालयांत इन्स्पेक्शनाक गेल्ले कडेन सदचे वरी तांच्या प्रसाधनघरांत पासय मारली. त्या प्रसाधनघराची अावतिकाय इतली वायट आशिल्ली की सगले चले भुरगे वर्गाचे भायर मुतपा खातीर वताले. हांवें त्या उच्च माध्यमीक विद्यालयाच्या प्राचार्यांक फकांडांनी म्हणलें की, कोणाय गुन्यांवकाराक जर जल्मठेपेची बी ख्यास्त जाल्ली आसत जाल्यार ताका एका दिसा खातीर हाडून त्या प्रसाधनघरांत बंद करून दवरचो आनी दुसरे दिसा सोडचो. सोडटना अशी चूक परतून केल्यार दोन दीस थंय बंद करून दवरतलों म्हणपाचो भंय घालचो. तो गुन्यांवकार केन्नाच चुकून लेगीत गुन्यांव करचो ना. हाचेर प्राचार्यांचें म्हणणें आशिल्लें की, ताणें आपल्या वेवस्थापनाक साबार खेपे सांगून लेगीत तांणी केन्नाच ताचें मागणें काना-मनार घेवंक ना. ताचेर हांवें त्या प्राचार्यांक एक उपाय सांगलो. ताच्या सगल्या विद्यार्थ्यांक एक दीस सभाघरांत जमोवन भुरग्यांक नितळसाणीचेर एक बरें प्रभावी उलोवप दिवपाक सांगलें. तें जाले उपरांत स्वता एक सान्न हातांत घेवन प्रसाधनघरांत वचपाक लायलें. ताचे वांगडा उणेच पांच विद्यार्थी येतलेच येतले म्हणपाची ताका अणभवाक धरून खात्री दिली. उपरांत एक दीस ल्हवू ल्हवू करून सगले विद्यार्थी तुज्या नितळसाण मोहिमेंत वांटेकार जातात म्हणपाचें तूं अणभवतलो अशें ताका खात्रेन सांगलें.
भुरगीं प्रसाधनघरां नितळ दवरनात अशी भोवतेक शाळांनी प्राचार्य वा मुख्याध्यापक हांची कागाळ आसता. मुळांत प्रसाधनघरां कशीं वापरचीं, तीं नितळ कित्याक आसचीं हाचे विशीं शाळांनी वा घरांत भुरग्यांक मार्गदर्शन जाता व्हय?
वयर उल्लेख केल्ल्या लायन्स क्लबाचे सर्तींत आमच्या रवीन्द्र केळेकार ज्ञानमंदिराक दुसरें इनाम फावो जालें. मडगांव शारांतलें सगल्यांत उण्या पिरायेचें आनी इमारतीच्या संदर्भांत ल्हान आकाराचें हें विद्यालय. रवीन्द्र केळेकार ज्ञानमंदिरांत आमी भुरग्यांक सातत्यान प्रसाधनघरां नितळ दवरपा खातीर मार्गदर्शन करतात. तांकां दरेका बेजिना कडेन गरजेचे हॅन्डव्हॉश उपलब्ध करून दितात. मुताऱ्यांचो वापर जाले उपरांत तांकां गरजे पुरतेंच उदक सोडपाक शिकयतात. दरेका प्रसाधनघरांत नितळसाणीचें म्हत्व सांगपी तकटे लायल्यात. ‘तुमची नितळसाण म्हजी लागणूक, म्हजी नितळसाण तुमचें कर्तव्य’, ‘नितळ प्रसाधनघरांत तुमकां येवकार’, ‘म्हाका नितळसाणीन वापरिल्ले खातीर भोव उपकारी’, दारांचेर ‘हांव नितळ कुडींत भितर सरतां’ अशे तरेचे तकटे भुरगे वाचतात तेन्ना सभावीकपणान तांच्या मनाचेर परिणाम जाले बगर रावना.
साबार विद्यालयांच्या प्रसाधनघरांच्या वणटींचेर बुरशीं आनी पोजडीं उतरां बरयिल्लीं दिसतात. तरणेपणांत तयार जावपी सभावीक विकृती प्रकट करपाची प्रसाधनघर ही योग्य सुवात अशें भुरग्यांक दिसता. अश्या वेळार एकादो शिक्षक वा शिक्षकेत्तर कर्मचारी वा मुख्याध्यापक खंयच्याय खिणाक प्रसाधनघराक भेट दिता म्हणपाचो भंय भुरग्याच्या मनांत उरपाक जाय.
दरेका शाळेन चलयां खातीर तांच्या म्हयनाळ्या पाळये वेळार कुडीची नितळसाण सांबाळपाचे नदरेन सहज आनी सोंपेपणी सॅनिटरी पॅड्स उपलब्ध करून दिवंक जाय. वापरिल्ल्या पॅडांचो विलो लावपाची सुरक्षीत वेवस्था करपाक जाय. चलयांक वेळावेळार मासीक पाळयेच्या काळांत सांबाळपाच्या नितळसाणीची गरजेची म्हायती दिवंक जाय. भोवतेक घरांनी आवय आपले धुवेक मासीक पाळये वेळार घेवपाच्या जतनाये खातीर तयार करपाक आनी ते विशीं आशिल्ले गैरसमज पयस करपाक अनमनता. मासीक पाळी म्हणजे भश्टकार हो भ्रम अजून बऱ्याच आवय- बापांयच्या मनांत आसा. पूण काळ बदलता तशें पालकांनीय बदलपाची गरज आसा. हें विज्ञानीक यूग. पूण अजून ह्या संदर्भांत जाय ती जागृताय आमच्या समाजांत जाल्ली दिसना ही खंतीची गजाल. अश्या वेळार शाळांची जापसालदारकी वाडटा. शाळेंत शिक्षकांनी फकत चलयांकच न्हय तर चल्यांकय ह्या संदर्भांत जागृत करपाची गरज आसता.
जी सुवात आपली नितळसाण राखता त्या सुवातेची नितळसाण सांबाळप आपलें कर्तव्य ही भावना भुरग्यां मदीं तयार जावंक जाय. नितळसाणेचें तत्व समाजाक पटोवन दिल्ल्या संत गाडगे महाराज, महात्मा गांधीजी हांच्या सारख्या म्हापुरसांचे सुविचार प्रसाधनघरां तशेंच शाळांच्या म्हत्वाच्या सुवातींनी ठळकपणान दिसपा सारखे लावंक जाय. प्रसाधनघरां खऱ्या अर्थान साधनघरां जावंक जाय. प्रसाधनघर ही म्हज्या शाळेंतली सगल्यांत नितळ आनी पवित्र सुवात अशें भुरग्यांनी अभिमानान सांगपाक जाय. स्वच्छमेव जयते हें भुरग्यांचें नितळसाणी विशींचें ब्रिदवाक्य जावंक जाय.

अनंत अग्नी
9422439903