भांगरभूंय | प्रतिनिधी
पयल्या संवसारीक म्हाझुजांत ब्रिटनाचो आस्पाव आशिल्लो मित्रपक्ष जिखलो आनी अरबस्थानांतलो पेलेस्टायन हो प्रदेश कांय वर्सां खातीर ब्रिटिशांचे देखरेखी खाला आयलो. त्या वेळार म्हळ्यार 1917 ह्या वर्सा तेन्नाचे ब्रिटीश विदेश मंत्री लॉर्ड आर्थर बालफोर हाणें घोशणा केली की ताचें सरकार पेलेस्टायन हांगा ज्यू लोकांक तांचो मायदेश घडोवपाक आदार करतलें म्हूण. पूण ताची ही घोशणा म्हळ्यार मेजा वेलें केळें काडून बरेंपण जोडिल्ले वरी जाता. घडये सोंपिल्ल्या म्हाझुजांत ज्यू समुदायान मित्रपक्षांक केल्ल्या घसघशीत मजती खातीर ही वयली घोशणा म्हळ्यार तें इनाम आसुये. पेलेस्टायनांत तेन्ना 85 प्रतिशत थळावे अरब आनी फक्त 7 प्रतिशत ज्यू रावताले.
1922 ह्या वर्सा लीग ऑन नॅशन्स ह्या तेन्नाच्या आंतरराष्ट्रीय संस्थेन ब्रिटिशांचे वयले घोशणेक मान्यताय दिली. तेन्ना सावन जगभरांत शिंपडून आशिल्ली ज्यू भौसांचीं भिरींचीं भिरीं पेलेस्टायन हांगा वचून आनी थंयच्या अरबा वांगडा झगडून थंय रावूंक लागलीं.
1945 ह्या वर्सा दुसरें संवसारीक म्हाझूज सोंपलें, आनी रोखडीच लीग ऑफ नॅशन्सचे सुवातेर संयुक्त राष्ट्रां म्हासंघ ह्या जागतीक संघटणेची स्थापणूक जाली. उपरांत 29 नोव्हेंबर 1947 ह्या दिसा संयुक्त राष्ट्रां म्हासंघान एक थारावणी संमत केली. ती म्हणल्यार दुसऱ्याच वर्सा (1948) ब्रिटिशांची पेलेस्टायना वयलो देखरेख काळ (mandate) सोंपपाचो आशिल्लो. देखून ह्या वयल्या प्रदेशाचे दोन वांटे घालून एक वांटो ज्यू लोकांक दिवचो आनी दुसरो वांटो अरबांक दिवचो म्हूण.
ब्रिटिशांचो पेलेस्टायना वयलो हक्क 15 मे 1948 ह्या दिसा सोंपपाचो आशिल्लो. पूण ताच्या आदल्याच दिसा म्हळ्यार 14 मे 1948 ह्या दिसा ज्यू समुदायाच्या सर्वोच्च म्हामंडळान पेलेस्टायन हांगा नवो ज्यू देश जल्मलो म्हणपाची घोशणा केली, आनी ह्या नव्या देशाचें नांव ‘इजरायल’ दवरलां म्हणपाचें जाहीर केलें. त्या वेळा सावन अरब जगत खुबळ्ळें. त्याच दिसा पांच अरब राष्ट्रां आनी पेलेस्टायनाचे थळावे अरब हांणी एकवटान नव्या इजरायल देशाचेर घुरी घाली. हें झूज सादारण णव म्हयने चल्लें. आनी ताची परिणिती म्हूण अरबांचो पराभव जालो. आयज पावुणशें वर्सां जालीं. त्या पयल्या झुजा सावन कांय वर्सांच्या अंतरान अरब आनी इजरायल हांचें मदीं ल्हान-व्हड झुजां जायत रावल्यांत. अंदूं 7 ऑक्टोबरा सावन सुरू जाल्लें हें धावें झूज! हातूंत आयज मेरेन 1400 इजरायली आनी 14,000 थळावे अरब सोंपले. हें झूज अजून मेरेन सोंपूंक ना. सोंपतलें केन्ना तरी. पूण झूज सोंपलें म्हूण प्रस्न सोंपलो अशें जायना.
आयचे घटकेक पुराय पेलेस्टायनाचो 77 प्रतिशत वांटो इजरायला कडेन आसा, आनी फक्त 23 प्रतिशत वांटो थळाव्या अरबां कडेन आसा, आनी इजरायल हो 23 प्रतिशत वांटो मट्ट करपाचे तयारेंत आसा. अशा वेळार होरेस स्कटर हांच्या ‘अरब आनी ऊंट’ हे काणयेचो उगडास जाले बगर रावना.
हे काणयेंत एके रातीं कडेन एक अरब रेंवटांत तंबू उबारता, आनी आपणाल्या ऊंटाक भायर दवरून आपूण भितर न्हिदता. पूण भायर ऊंटाक शीं खाता. मागीर तो आपणाल्या धनयाक विनवण्यो करू करून इल्लो इल्लो करून तंबूत रिगता. फांतोड मेरेन तो पुरायेन भितर वता. पूण त्या ऊंटाक दिसता की तो तंबू दोगां जाणा खातीर ल्हान आसा म्हूण. देखून तो मागीर अरबाक भायर घालता आनी पुराय तंबू आपूण खासा भोगता.
पूण हो आमचे काणये भायलो ऊंट कोणाकूच बाडगना. तो कसल्योच विनवण्यो करिना. तो निट्ट भितर घुसता आनी अरबाक मानगुटेक धरून भायर घालपाचो यत्न करता. ‘अरब आनी ऊंट’ ही मुळची अरबस्थानांतली काणी परतून तेच सुवातेर पूण वेगळ्या आवतिकायेन घडूंक लागल्या!
प्रदीप लवंदे
9923292022
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
