भांगरभूंय | प्रतिनिधी
‘‘एक राष्ट्र, एक वेंचणूक’’ फक्त एक धोरण प्रस्ताव न्हय, तो आमच्या विकसीत जावपी राजकी परिदृश्याचें प्रतिबिंब. आमच्या लोकशाय प्रक्रियांचो फुडार आनी तीं वेगान बदलपी संवसाराक कशीं जुळटात हाचो विचार करपाक आमकां आव्हान दिता. ‘‘एक राष्ट्र, एक वेंचणूक’’ ही कल्पना आतां कांय काळा सावन भारतीय राजकी मंडळांत व्हड प्रमाणांत वाद आनी चर्चा जाल्या. ही महत्वाकांक्षी संकल्पना भारतांतल्या सरकाराच्या वेगळ्यावेगळ्या थरांच्या वेंचणुकेच्या चक्रांक समन्वयीत करपाचो प्रस्ताव मांडटा, लोकसभा आनी राज्य विधानसभे खातीर एकाच वेळार वेंचणूक घेवपाचो हेतू आसा. हे चालीक लागून जायते फायदे मेळूं येतात असो पुरस्कर्ते म्हणटात, जाल्यार समीक्षक ताची कार्यक्षमताय आनी संभाव्य परिणामां विशीं हुस्को उक्तायतात.
संकल्पने खातीर आनी आड आशिल्ल्या वादांत खोलायेन वचचे पयलीं ‘‘एक राष्ट्र, एक वेंचणूक’’ म्हणल्यार कितें तें स्पश्ट करुंया. सद्या भारतांत बहुस्तरीय वेंचणूक पद्दत चलता, वर्सभर सरकाराच्या वेगवेगळ्या पांवड्यार वेंचणूकजाता. तातूंत राष्ट्रीय, राज्य आनी थळावी वेंचणुको हांचो आस्पाव जाता. ‘‘एक राष्ट्र, एक वेंचणूक’’ फाटली कल्पना म्हळ्यार लोकसभा आनी राज्य विधीमंडळ ह्या दोनूय मंडळां खातीर दर पांच वर्सांनी एक फावट, एकाच वेळार वेंचणूक घडोवन हाडप, हे संकल्पनेचो एक मुखेल फायदो म्हळ्यार खर्चांत म्हत्वाची बचत जावपाची शक्यताय. सेगीत वेंचणुको जाल्ल्यान खजिन्याचेर, राजकी पक्षांचेर आनी उमेदवारांचेर व्हड अर्थीक भार पडटा. एकाच वेळार वेंचणुको जाल्यार हो खर्च खूब उणो जावंक शकता. वेंचणुकांचें सेगीतपण उणें करून सरकारांक सासणाच्या प्रचार पद्दतींत रावचे परस शासन आनी धोरणाची अंमलबजावणी करपाचेर लक्ष केंद्रीत करूं येता असो पुरस्कर्तेचो वाद आसा. हाका लागून चड थीर आनी प्रभावी शासन जावंक शकता. सेगीत वेंचणुको जाल्ल्यान सामान्य जिणेंत आडमेळीं येता, जाका लागून सुरक्षेचो हुस्को, येरादारीची गर्दी आनी अर्थीक आडमेळीं निर्माण जाता. एकाच वेळार वेंचणूक जाल्यार ह्या आडमेळ्यांचेर मर्यादा येतली आनी उदरगत आनी शासन हांचेर चड लक्ष केंद्रीत करपाक मेळटलें. वांटो घेवपाची वेंचणूक उणी जाल्ल्यान मतदारांनी चड उमेद आनी मतदान दाखोवंक शकता. हाका लागून चड प्रतिनिधीक परिणाम मेळूं येतात आनी मतदार चड गुंतूंक शकतात. एकाच वेळार वेंचणूक जाल्यार खंयच्याय पांवड्यार सरकारांत अंतर ना हाची खात्री जातली. हाका लागून धोरणाची बरीच सातत्यताय मेळूं येता आनी वारंवार राजकी संक्रमण टाळूं येता. हें जाले फायदे तर कांय आव्हांना मुखार येवपाक शकता.
‘‘एक राष्ट्र, एक वेंचणूक’’ चालीक लावपाक भारतीय संविधानांत आनी कायदेशीर चौकटींत म्हत्वाचे बदल करचे पडटले. ताका लागून सध्या वेगळीवेगळी अटी आशिल्ल्या राज्य सरकारांच्या अटींचो समन्वय करपाची गरज आसतली. एकाच वेळार जावपी वेंचणुको प्रादेशिक पक्षां परस राष्ट्रीय पक्षांक फावोशी थारूंक शकतात अशें जायतें म्हणटात. राज्य आनी राष्ट्रीय दोनूय वेंचणुकांनी एकाच वेळार सर्त करतना ल्हान प्रादेशिक पक्षांक प्रभावीपणान सर्त करपाक कश्ट पडूं येतां. अल्पकाळ आनी सेगीत वेंचणुको जाल्ल्यान सरकारांक आपल्या मतदारांक जापसालदार उरपाक लायतात. एकाच वेळार वेंचणूक जाल्यार वेंचणुकां मदलो काळ वाडोवन ही जापसालदारकी उणी जावंक शकता. एकाच दिसा जायत्यो वेंचणुको घडोवन हाडल्यार मतदारां मदीं गोंदळ जावंक शकता, खास करून राजकी जागृताय उणी आशिल्ल्या प्रदेशांनी. राज्य आनी राष्ट्रीय प्रस्नां मदले स्पश्ट भेद धूसर जावंक शकतात. भारताची संघराज्य रचणूक राज्यांक म्हत्वाची स्वायत्तताय दिता. एकाच वेळार वेंचणूक राष्ट्रीय पांवड्यार चड सत्ता केंद्रीत करून आनी धोरणां तयार करपाक राज्यांची भुमिका उणी करून हे संरचने कडेन तडजोड करूं शकता.
‘‘एक राष्ट्र, एक वेंचणूक’’ चालीक लावप हें एक गुंतागुंतीचें उपक्रम आसून तातूंत घटनात्मक दुरुस्त्यो, कायदेशीर बदल आनी राजकी एकमत जाय पडटलो. तशेंच, वेगळ्यावेगळ्या राजकी गतीशीलतेच्या विंगड विंगड राज्यांतल्यान समन्वय साध्य करप हें एक लॉजिस्टीक आव्हान. मुखार वचपाक संकल्पनेच्या समर्थकांनी राजकी पक्ष, राज्यां, घटनात्मक तज्ञां सयत सगल्या भागधारकां कडेन विस्तारान संवाद सादचो पडटलो. ते भायर ‘‘एक राष्ट्र, एक वेंचणूक’’ हें भारताच्या सगल्या राजकी आव्हानांक रामबाण वखद म्हणून पळोवंक फावना. तातूंतल्यान कांय फायदे मेळूं येतात, पूण संस्था घटमूट करप, प्रचार अर्थीक नेम सुदारप, राजकी पारदर्शकता वाडोवप हाचेरूय लक्ष केंद्रीत करपाक जाय. ‘‘एक राष्ट्र, एक वेंचणूक’’ ही संकल्पना खर्चाची बचत, आडखळ उणी करप आनी शासन सुदारपाच्या उतरांत आकर्शक आसा हें न्हयकारूंक जायना. पूण ताची अंमलबजावणी घटनात्मक आनी राजकी आडमेळीं सयत आव्हानांनी भरिल्ली आसा हें तितलेंच न्हयकारूंक जायना. फायदे आनी वायट हांचे मदीं समतोल दवरप म्हत्वाचें.
निमाणें ‘‘एक राष्ट्र, एक वेंचणूक’’ चें येस भारताच्या ह्या आव्हानांक तोंड दिवपाचे क्षमतेक आदारून आसा, संघराज्य संरचना अखंड उरची, ल्हान पक्षांक फावो ती संद मेळची. बारीकसाणेन विचार करून, एकमत तयार करून आनी लोकशाय तत्वां कडेन वचनबद्धताय घेवनूच भारत आपल्या विविधतायेक आनी बहुलवादाक तडजोड करिनासतना समन्वयीत वेंचणुकेच्या मार्गाचेर वचूंक शकता.
‘‘एक राष्ट्र, एक वेंचणूक’’ कडेन वचपाचो प्रवास लांब आनी आव्हानात्मक आसूं येता, पूण भारताची लोकशाय बुन्याद घटमूट करपाक आनी ताच्या विविध लोकां खातीर कार्यक्षम शासन सुनिश्चीत करपाक हो प्रवास हातांत घेवपा सारको आसा.
मनोज मंगेश कुंकळ्येंकार
9764215365
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
