अष्टविनायक गणपती

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

सद्या गणेशोत्सवाचो काळ सुरु आसा. भारतांतल्या हेर राज्यां प्रमाण गोंयांतूय व्हडा दबाज्यान, भक्ती भावान गणेश उत्सव मनयतात. गोंयचे शेजारी महाराष्ट्रात श्रीगणेशाची विंगड विंगड पुरातन देवळां आसात. ताका अष्टविनायक म्हणटात. तांचें दर्शन म्हणल्यार व्हड भाग्याचे  अशें गणेश भक्त मानतात. गोंयांतल्या ते खातीर खास बशीय वतात. 

महाराष्ट्रांत खंय आसात हे अष्टविनायक गणपती ? तांचें खाशेलेंपण कितें? ते विशीं जाणून घेवया.

मोरगांवचो मयुरेश्वर 

अष्टविनायका पैकी पयलो गणपती म्हणून मोरगांवांतल्या मयुरेश्वर गणपतीचो उल्लेख करतात. दाव्यान सोंड आशिल्ली ही मूर्ती उत्तराभिमुख आसा. उजवें धोंपर छातये लागी घेवन बशिल्ल्या  गणपतीच्या दाव्या हातांत मोदक आसा. कपलार आनी बोंमलेत रत्ना जडयिल्लीं आसात. गणपतीच्या दावे आनी उजवे वटेन रिद्धी- सिद्धी आसात.

सिद्धटेकांतलो सिद्धीविनायक 

भीमा न्हंयेचे देगेर श्रीसिद्धिविनायकाचे देवुळ आसा.  दोंगरार उत्तर दिकेन (उत्तराभिमुख) आसा. ताचेर भोव सोबीत कलाकूसर केल्या. देवळाचो  गाभारो खूब व्हड आसा. श्रीसिद्धिविनायकाची  स्वयंभू  मूर्ती 3 फूट उंच 

आनी 2.5 फूट लांब  आसा. मूर्ती उत्तर दिकेंतली (उत्तराभिमूखी) आसा. अष्टविनायका भितरली उजवे वटेन सोंड  आशिल्ली ही मुर्ती. 

पालीतलो श्री बल्लाळेश्वर 

श्री बल्लाळेश्वर गणपती भक्ताच्या नांवान फाकिवंत आसा. श्री बल्लाळेश्वराल्या आंगार उपरणे आनी अंगरखो अशी कापडां आसात. बल्लाळेश्वर गणपतीली ही स्वयंभू सुवात. देवळाची मांडावळ वैशिष्ट्यपूर्ण आसा. 

देवुळ पूर्वाभिमुख आसा. बल्लाळेश्वरालें कपल बरेच व्हड आसा दोळ्यांत हिरे आसात तशेच देवळाची बांधणी चिऱ्यांनी केल्या.

महाडचो श्री वरदविनायक 

श्री वरदविनायकाचें देवुळ सादेंच नळ्याचें घुमटी  आशिल्लें. कळस मात भांगराचो. कळसार नागाचें नक्षीकाम केल्लें आसा. फातरांच्या देवळांत सिंहासनारूढ श्री वरदविनायकाची मूर्ती उजवे सोंडयेची आसा.  इ. स. 1775  पेशवाई काळांत हे देवुळ बांदिल्लें असो हांगासर बरयिल्लो उल्लेख वाचुंक मेळटा.

थेऊरांतलो श्री चिंतामणी

थेऊरांत कदंब रुखा खाला श्री गणेशाचे ठिकाण आसा. भक्तांच्या चिंतेचे निवारण करपी म्हणून हाका चिंतामणी म्हणटात.  हो वांठार अती पोरणो म्हणून फामाद आसा.

लेण्याद्रीचो श्री गिरिजात्मक 

जुन्नर लेण्यांच्या सहवासात कुकडी न्हंयेच्या वाठारांत दोंगरांचेर श्री गिरिजात्मक गणेशालें  स्वयंभू स्थान आसा. श्री गणेशाची प्रसन्न मूर्ती  फातरांत कोरांतिल्ली आसा. देवळाचे आशिकुशीतल्या फातरांर कोरीवकाम, खोदकाम केल्ले आसा. देवळाचे  खांबे फातरांचे आनी तांचेर वाघ, शिंव, हती,असल्या  जनावराचें सोबीत नक्षीकाम केल्लें आसा

ओझरचो विघ्नेश्र्वर 

अष्टविनायका पैकी सगळ्यांत गिरेस्त गणपती म्हणून श्री विघ्नेश्र्वराची वळख आसा. श्रींच्या दोळ्यांत माणकां आसात, कपलार हिरो आशिल्ली प्रसन्न मंगल  श्रीगणेशाची मूर्ती  विघ्नां पयस करपी, असो भाविकालो विस्वास आसा, म्हणून ह्या गणपतीक विघ्नेश्र्वर म्हणटात.

रांजणगांवचो महागणपती

पुणे- अहमदनगर मार्गार शिरूर म्हालांत महागणपतीचे स्वयंभू स्थान आसा. महाराष्ट्रांतल्या अष्टविनायकां मदलें सगळ्यांत चड शक्तिमान अशें “महागणपती” चे हांगा रूप आसा. श्री महागणपतीक कमळाचे आसन  आसा.

– सुदिन वि. कुर्डीकार