फकां – गोंयची वळख

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

काजुच्या बागायतींक आता ल्हवू ल्हवू जाग येवपाक लागल्या. काजू लागचे पयलीं बागायत, रान निवळ करची पडता. ताका ‘होडसुवप’ अशें म्हणटात. आणि थोड्या दिसांनी तांबशे, हळदुव्या कोराचे म्हुट्ट्याचे घोंसाचे घोंस काजींचे फांदयेर हुमकळतात दिश्टी पडूंक लागतले. काजू बागायतींनी काजू पुनावपाक मानाय, कामेर्‍यांची भिरी पडूंक लागतली आनी काजवाच्या मोसमाचें उक्तावण जातलें.
काजूच्यो बियो जून जातकच त्यो चिरून तातुंतले ओले गर खावपाक एकदम रुचीक लागतात. पूण अख्ख्याचो अख्खो गर, काजूची बी चिरुन भायर काडप ही पसून एक व्हड कलाच कशी. लुप्त जावपाच्या मार्गार आशिल्ली अशी ही गोंयची खास कला, जी आधुनिकतायेचो पदर धरुन आमचे पसून पयस वचपाक लागल्या आनी ती म्हणजे बारीक मोडिल्ल्या बडयेन फका, फोकां (ओले काजू) चिरपाची कला…
जाणकार आणि काजूकार हांचे ठाम मत की फकां बडयेन चिरुन, भितल्लो म्होवाळ गर हात लायनासतना ल्हान बडयेन भायर काडप, हें सगळ्यांत व्हडलें आव्हान…..! खांप्या अणभवी मनशाकूच तें जमपाचें. आदोळेर नाजाल्यार सुरयेन फका मदल्यान कापून गर काडप, ताका फका चिरप अजिबात म्हणनांत. फकां चिरपाची ही कसली कठीण कला, असो प्रस्न कोणूय विचारु शकता. पूण हातांत ग्लोव्ज घालिनासतना फकांतल्यान येवपी आनी कुडीक लागपी, तिची ल्हाय ल्हाय करपी दिखा पसुन स्वताक वांचोवन हात लायनासतना फकांतल्यान अख्खो गर काडप ही खरी कळाशी. काजीचो दीख हो तसो भयानक आसता. पूण ताचे परस भयानक हो फकांचो दिख. तो आंगाक लागलो जाल्यार सगळे आंग फोफेंता. जाळ पडटात ते वेगळे.
फकां चिरपा खातीर पयलीं जून जाल्ली फकां (बिबे) सोदचे पडटात. जून फकां वळखुपाक जाय जाल्यार फकांच्या रंगार आणि म्हुट्ट्याच्या आकाराचेर तीं समजतात. अर्थांत अणभवी मनीस फकत पळोवन फकां जून जाल्यांत काय तन्नी आसात, तें वळखतात. एकदां ही संवय जाली काय फकां वळखूवप सामकें सोंपें.
अशीं जून जाल्ली फकां रोखडीच चिरुन सुद्धा खावंक शकतात. पूण तीं जर चड गांवलीं आनी रोखडीच वापरपाची आसत जाल्यार दोन- तीन वरा तांकां वोतांत सुकत दवरतात… आनी मागीरुच चिरुंक घेतात. हाचो असो फायदो जाता की तीं चिरपाक सोंपी जातात आनी दिखूय चड उसळना. फकां मात्शीं मोव पडतकुच ल्हान बडयेन अख्खो गर काडप सोंपें जाता. फकांतलो ओलो काजूगर हो सगळ्यांत चड रुचीक आसता. पूण तो मेळोवप आनी भायर काडप हें तितलेंच कठीण काम आसता. म्हणलांच न्हय, कश्ट केले बगर कांयच मेळना. कश्टांचें फळ गोड म्हूण!!
गोंयांतल्या नामनेच्या हाॅटेलांनी, घरा- घरांनी, पार्ट्यांनी ह्या गरांचो उपेग जेवणाची रुच वाडोवपाक करतात. सुंगटा घाल्ली बियांची भाजी, शिवराक बियां भाजी, बियांचें तोंडाक, बियांचें धबधबीत अशे कितलेशेच जिन्नस पत्रावळीची सोबा वाडयतात. तरणाटे पिळगेक तर हाची क्रेझूच आसा. मेन मेन्यू जावन हीं फकां सगल्यांचें आकर्शण थारतात…… हीं फकां, बिबे, फोकां आनी तांचे पसून केल्ले जिनस ही गोंयची वळख, हें वेगळें सांगपाक नाका.

एकनाथ सामंत
9226219723