खरो त्याग कसलो?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

चिंतन – 78

“केलें नाहीं मनीं तया घडे त्याग ।

उबगें उद्वेग नाहीं चित्तीं ॥

देवचि हा जाणे अंतरींचा भाव ।

मिथ्या तो उपाव बाह्य रंग ॥”

तुकाराम महाराजान सांगिल्लो हो त्यागाचो धडो सामको सोंपो, पूण तो खोलायेन वचपी आसा. आमी जायते फावटीं ‘हांवें खूब त्याग केला’ अशी मिरवणूक काडटात. पूण खरें म्हणल्यार ज्या मनशाच्या काळजांत ‘हांवें सोडलें, हांवें केलें’ अशी भावना ना, आनी त्याग करतना कसलेंच दुख्ख वा खेद जायना – तोच खरो त्यागी. हेर सगळें एक भायलें नाटक.

आमचे दिसपट्टे जिणेंत पळयात – खंयच्याय नात्यांत खरो त्याग खंय दिसता? आवय आपल्या भुरग्यां खातीर केल्ल्या त्यागाची वळेरी तयार करिना. रातची न्हीदना, आपले आवडीचें जेवण, गजाल सोडून दिता, आपलीं सपनां थोड्या वेळा खातीर फाटल्यान दवरता. पूण हें करतना तिच्या तोंडार नाराजी दिसना. उरफाटो आनंद आसता. “हांवें त्याग केला” अशी भावना नासतना हो त्याग घडून वता.

म्हज्या एका इश्टाच्या ऑफिसांत एक ज्येश्ठ सहकारी आशिल्लो. कंपनींत कर्मचारी कपात जाली आनी कांय जाणांक नोकरी सोडची पडली. तेन्ना तो ज्येस्ठ सहकारी मुखार आयलो आनी ताणें म्हणलें, “म्हजी निवृत्ती लागीं पावल्या, तुमी म्हाका काडात. पूण ह्या तरणाट्यांक दवरात. तांकां संवसार आसा.” ताणें खंयच बोवाळ केलो ना. उपरांत कळ्ळें की ताणें ही गजाल आपल्या कुटुंबाक लेगीत सांगूंक नाशिल्ली. हेंच सत्य की — ‘देवूच मनांतली भावनां जाणता’.

आमी जायते फावटीं भायल्यान कितें तरी दाखोवंक लागतात. देखीक, कोण तरी सोशल मिडियाचेर फोटो घालता — “आयज हांवें गरजेवंत भुरग्यांक जेवण दिलें.” पूण हें फकत दाखोवपा खातीर आसत जाल्यार तो त्याग न्हय. तो एक भायलो रंग. खरो त्याग म्हणल्यार मनांतल्या आरशावरी शुद्ध आनी निस्वार्थी आसता तोच. 

तुकाराम महाराजांचो संदेश आयच्या काळांत खूब म्हत्वाचो. कारण चडशे फावटीं आमी त्यागाकूय “ब्रँड” करतात. पूण खरेंच मोल त्या त्यागांत आसता, जातूंत ‘हांव’ नासता. 

तर इश्टांनो, फुडले खेपे आमी कितेंय दितना वा सोडटना एक फावट तुमच्या मनांत पळयात — “हांव दुख्ख मानता काय काय खोशेन दितां?” होच तो कसवटेचो खीण. फकत देवाकच सत्य खबर आसता, पूण आमचें मन जर हलकें आसल्यार समजात की आमी खऱ्या त्यागाचो मार्ग आपणायला.

– ह भ प देवदत्त दिगंबर परुळेकर