भांगरभूंय | प्रतिनिधी
(पेशंटांच्या जेवणाचो खर्च स्वता जावन दिवपाची सुरवात डॉ. सरोम म्यागा हाणीं केली. तांचो आमचे कडेन संबंध कसो आयलो ताची एक ल्हानशी घडणूक आसा…. आतां फुडें)
डॉ. पांडुरंग पुंगारी हो आमचे शाळेचो एक विद्यार्थी. शाळेंतलें शिक्षण पुराय केल्या उपरांत तो फुडें शिकलो. दोतोर जावन बालरोग तज्ञ जालो. ताच्या ह्या यशाचो, महाराष्ट्र टायम्सांत एक लेख प्रसिद्ध जाल्लो. डॉ. सरोम म्यागा हाणीं तो लेख वाचलो आनी त्यो नीट डॉ. पांडुरंग पुंगारी वांगडा हेमलकसाक आयल्यो. आपल्या दोन दिसांच्या राबित्यांत तांणीं आदिवासींची परिस्थिती पळयली. कुपोशण, ॲनिमिया आनी व्हिटॅमिन्सांचो उणाव बी पळोवन तांकां खूब वायट दिसलें. तांच्या मनांत आयलें की, आमच्या साबार देवस्थानांत लाखांनी भाविकांक सद्दां फुकट अन्नदान करतात. वास्तविक तांकां फुकट अन्नाची गरज आसना, कारण ते स्वताच्या खर्चान जेवपाक शकतात. खरी गरज ह्या आदिवासींक आसा. ताका लागून आदिवासी पेशंटांच्या जेवणा पासत एक फंड तयार करपाक जाय. तांणीं ही कल्पना आमचे कडेन उलोवन दाखयली. आमी हयकार दिल्या उपरांत त्यो मुंबयक परत गेल्यो आनी रोखडेंच पांच लाख रुपये धाडून दिले.
आमी सगळ्यांनीं हांगां जें काम केलें तें मनापासून केलें आनी करीत आसात. हें खंयतरी आमच्या उलोवपांतल्यान, वागपांतल्यान, रावपांतल्यान ह्या सगळ्या बरें मागप्यांक जाणवलां आसतलें. त्या खातीर तांचे कडच्यान आदाराचो हो घोगो सेगीत सुरू उल्लो.
हो प्रकल्प किल्ललो, उबो जालो, वाडलो आनी सुरवातेचेंच ‘पॅशन’ घेवन चालू उल्लो, हाचें सगळें श्रेय म्हज्या वांगड्यांचें. सुरवेक आमच्या पंगडांत राज सुलाखे आसलो. शिक्षण पूर्ण जातकच बाबां वांगडाच काम करप, ही ताची जिद्द आसली. ताका लागून पयलीं तो आनंदवनांत आनी उपरांत हेमलकसाक आयलो. नागेश हटकर कोन्सुलतेरींत आदार दिताले. आमच्या मदीं पिरायेन ते व्हड आसले. कोन्सुलतेरीखेरीज हेर जाग्यांचेर लेगीत तांणीं कामां केलीं. उपरांत मात ते परत गेले. मोहन टंडन एका वर्सा खातीर आयले आनी रावले. जगदीश गोडबोलेय असोच एक- दोन वर्सा खातीर आयलो. आपल्या आयुश्यांतलें एकादरें वर्स अशा कामां खातीर दिवचें, अशें तांकां दिसलें म्हुणूनच ते आमचे कडेन आयिल्ले. ते सगळे सुरवातेच्या दिसांनीं आयिल्ल्यान तांकां आकांत कश्ट करचे पडले. मुकुंद दीक्षितान आमची शाळा सुरू केली. त्या खातीर कश्ट घेतले. फुडें गोपाळ फडणीस येतकच तो सहजतायेन कुशीक सरून मेडिकल सब-सेंटर चलोवपाक लागलो. अजित मळकर्णेकार हो गोंयचो समाजवादी विचारांचो तरनाटो. बाबांचो ताचेर खूब प्रभाव. बाबांन सांगलें तशें तो हेमलकसाक आयलो. खांद्याक खांदो लावन ताणें सुरवेच्या दिसांनीं काम केलें. फुडें वर्सान सुमार दोन जर्मन चलयो प्रकल्प पळोवपाक म्हुणून आयल्यो. तातूंतल्या एकट्याच्या तो मोगांत पडलो आनी लग्न करून ताचे वांगडा जर्मनीक गेलो. तो थंयच स्थायीक जालो. आतां तो गोंयांत आसा.
विलास मनोहर, दादा पांचाळ, जगन, गोपाळ फडणीस, मनोहर येम्पलवार, बबन पांचाळ, रेणुका, प्रभा हींय अशीं एक-दोन वर्स फुडें- फाटीं अशीं आयलीं आनी हांगचींच जालीं. गोपाळ फडणीस, दादा पांचाळ आनी रेणुका मनोहर हाणीं भुरग्यांचेर घेतिल्ल्या मेहनती खातीर भुरगीं दोतोर, आदोगाद, शिक्षक जालीं. तशेंच रेणुका आनी दादा पांचाळ हाणीं भुरग्यांक खेळपाक खूब उर्बा दिली आनी स्वता हाजिर रावन तांच्याकडच्यान सराव करून घेतलो. त्याच खातीर ह्या शाळेंतलीं भुरगीं राष्ट्रीय पातळे मेरेन खेळांत चकचकपाक लागलीं. ही सगळी मंडळी जेन्ना प्रकल्पा कडेन ओडून आयली तेन्ना तांचें वैयक्तिक जिवीत सुशेगाद, सुखान चलतालें. सगळेच सुशिक्षित आसले. कांय जाण तर नोकरी- वेवसाय करताले. तांणीं थरयिल्लें तर आशिल्ले थंय मजेंत, आरामांत रांवक शकताले. पूण तांणीं हें कश्टांचें, हाल-उपादऱ्यांचें, गरीबसाणेचें जीवन पत्करलें. रानांत वचून लाकडां फोडप, फातर उबारप, प्राण्यां खातीर मासाचे कुडके करप, बेबकां धरप, कोन्सुलतेरींतलीं हलकीं कामां करप आनी त्याभायर पडटा, पडटा तें काम तांणीं केलें. कसलोच बोवाळ ना, कसलीच अपेक्षा ना, कसलीच कागाळ ना. हें आपलेंच काम समजून ते आपलो वांटो उकलपाक लागले. आनी देखूनच दोंगरायेदें हें काम आमी सगळे मेळून थोडेंतरी पुराय करूंक शकले. बाबांच्या सपनांतलो तरनाटो जसो आसलो तशेच हे सगळे आसले.
ह्या सगळ्या सहकाऱ्यांक हेमलकसाच्या प्रकल्पांत घरच्या सारकें दिसचें हाची जतनाय, जापसालदारकी मंदान घेतली. आसा त्या परिस्थितींत ताणें आयिल्लो दर दीस मनयलो. म्हाका याद जाता, एकदां दिवाळेक आमचे कडेन तूप नासलें. ताणें जवसाचें तेल वापरून लाडू केले. ताका थोडो खर वास येतालो पूण उपाय नासलो. तितल्यांत बाबा मेळपाक आयला म्हुणून रकाद घेवन जगन आयलो. तांकां मेळपाक वतना आमी ही मिठाय व्हेली. तांकां ते लाडू पळोवन खूब वायट दिसलें. पूण मंदाची गजालच वेगळी. कागाळ करचे परस आसा तातूंतच जमोवन घेवप, हें पथ्य मंदान पाळ्ळें. हांगां येवन गेल्ले कांयजाण आमकां वनवासांतल्या राम- सीतेची उपमा दिताले. पूण हांव तर म्हणटां, की सीतेक भांगराळ्या हरणाच्या चामड्याची तरी चोळी करपाचो मोह जाल्लो. मंदाक मात कसलोच मोह केन्नाच जालो ना. मोन्यानीं म्हाका पुराय आदार दित तें सेगीत म्हज्या बरोबर रावलें.
हो प्रकल्प उबो करपाक विकासाचोय खूब मोटो वाटो आसा. सुरवेच्या काळांत जें सामान लागतालें तें ट्रकांत घालून तो स्वता ट्रक चलयत येतालो. आमकां कितें जाय- नाका हाचेर ताची बारीक नदर आसताली. खास करून पावसा दिसांनीं आमकां कमीत कमी त्रास जावचो ह्या खातीर ताचो यत्न आसतालो. कसलीय अडचण आसूं, तो सेगीत म्हज्या फाटल्यान उबो रावलो. ताचे स्वताचे व्याप खूब. पूण तातूंतल्यानय वेळ काडून ताणें हेमलकसा कडेन नदर दवल्ली. म्हाका वायट इतल्याचेंच दिसता, की ताचें कामय जायत्या पातळ्यांवेलें, प्रायोगीक, नवेंताल्ल आनी मना पासून करूनय ताका जितली नामना मेळपाक जाय आसली तितली मेळ्ळीना. प्रसिद्धी खातीर तो हें काम करनाच आसलो, पूण ताणें जे प्रयोग केल्यात त्या फाटल्या ताच्या कश्टांची, धडाडेची, घेवपाक जाय आसली तितली दखल घेवप जालेंना.
(मुखार चलता)
प्रकाशवाटा (मूळ लेखक : डॉ. प्रकाश आमटे)
देविदास गजानन नायक
98505 35051
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
