दयाळपण आनी सत्य

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

चिंतन – 61

तुकाराम महाराज म्हणटात – 

सत्य रुचे भलेपण । 

वचन तें जगासी ॥

हाचो एक सामको खोल अर्थ आसा – फट, नाटक, धूर्तपण कांय काळा खातीर लोकांक खोशी करपाक शकता, पूण निमाणें संवसाराक सदांच सादेंपण, खरी वागणूक आनी दयाळपण आवडटा.

मुंबयंत एका प्रवाशान चुकून पांचशें रुपयांची नोट शंबर म्हणून दिली. कंडक्टरान रोखडीच ताच्या लक्षांत हाडून दिलें आनी अतिरिक्त रक्कम परत केली. प्रवाशाक मात्शें अजाप जालें. ताणें म्हणलें, “भाई, ह्या दिसांनी कोणूच अशें करिना, तुवें म्हाका वांचयलो.”

तो कंडक्टर दर दिसा हजारांनी लोकांक मेळटा. पूण ताची खरी वळख जाली– ताच्या प्रामाणीकपणाक लागून.

सांगली लागसार एक शेतकार आसा. ताची भाजी बाजारांतल्या हेरां परस मात्श्यो चड म्हारग आसतात. पूण लोक ताचे कडल्यान खरेदी करतात. किद्याक? – तो केन्नाच पोरणी, पिड्ड्यार भाजी लिपोवन दवरना आनी ती विकना. लोकांक खात्री आसा, “हो मनीस केन्नाच फटोवंचो ना.”

ताच्या दयाळपणाक लागून ताचो वेवसाय तिगला. विस्वास म्हळ्यार दयाळपणाचें खरें इनाम.

एके शाळेंत परिक्षा आशिल्ली. एक भुरगो दुसऱ्या कडल्यान जापो काॅपी करपाचो यत्न करता हें शिक्षकाक दिसलें. पूण तो भुरगो उठून स्वता मान्य करता – “सायब, हांवें वायट केलें.. म्हाका ख्यास्त दिवची, पूण हांव परत करचो ना.”

ताका ख्यास्त दिनासतना शिक्षकान ताका प्रोत्साहन दिलें. कांय वर्सां उपरांत तोच भुरगो प्रामाणीक अधिकारी जालो. जिवितांतले ते कबुलींतल्यान ताचें भरकटिल्लें जिवीत खरें वळणाचेर आयलें. 

एक गरीब दुयेंती एका हॉस्पिटलांत आयलो. ताचे कडेन वखदां खातीर पयशे नाशिल्ले. मागीर थंयचे नर्सीन स्वताच्या पयशांनी वखद हाडून दिलें. दुयेंतीचे दोळे दुकांनी भरले. ताणें म्हणलें, “तुमीच म्हजे खातीर देव.”

ही एक ल्हानशी कृती आशिल्ली, पूण त्या दुयेंती खातीर ती पुराय संवसार बदलपी थारली. ह्या सगळ्या गजालींचो धागो एकूच – खरें वागप आनी बरें, दयाळ जिवीत जगप.

लोकांक तुमचो देखावो, पयशे, पद वा बुद्धी कांय काळ याद उरतली. पूण बरोच तेंप याद उरतली ती एकूच गजाल म्हणल्यार – तुमी दयाळ आनी सत्यवादी जावन तांचीं मनां- काळजां जिखल्यांत काय? तुकोबाचो संदेश आयजूय पयलीं सारकोच ताजो आसा. दयाळपण केन्नाच पोरणें जायना. तोच लोकांक एकामेकांक जोडपी. आनी खरें म्हणल्यार संवसाराक तेंच आवडटा.

– ह भ प देवदत्त दिगंबर परुळेकर