भांगरभूंय | प्रतिनिधी
तोंडांत साखर आनी पोटाक वाखर, तोंडान वयलेचाराक उलयता पूण मनांतल्यान वायट चिंतता ताका लेखून ही ओपार मारतात. ‘तोंडात मोग पोटांत रोग’, ‘तोंडान बरें पोटांत विखाचे झरे’ ह्यो ह्याच अर्थाच्यो आनीकूय कांय म्हणी.
जग लोक खाती, पसकाराच्या तोंडांत माती, पसरकार तरेतरेच्यो वस्तू पसऱ्यार मांडून दवरता. देखून पसऱ्याक मांड अशेंय म्हणटात. साबार लोक त्यो व्हरतात आनी वापरतात. पसरकार मात विकूंक दवरिल्ल्या सामानाकडेन पळोवन समाधान मानता.
तेंकडेन म्होंव काडल्यार तोंडांत पडना, तेंकडी म्हळ्यार कोंडो. कोणूय मुर्खपणान वागून अपेस मेळयता तेन्ना ही म्हण वापरतात. कोंक्यान वा सितारेन म्होंव काडल्यार तोंडांत पडटा? अशेंय म्हणटात. तेंकडी वा सितारी लावन म्होंवाच्या मुसांक चाळयल्यार तेतुटून पडटात आनी म्होंव काडूंक सोदतल्याक फ़ोडून काडटात. म्होंव काडपाचें खास तंत्र आसा तें खबर नासल्यार म्होंव पडना.
नाकार गोडा बेली, तोंडांत पडल्यार पडली, कोणेय कितें दिता म्हण सांगलें, पूण तें मेळटलेंच अशी खात्री नासत तेन्ना ही ओपार मारतात. नाकार गोडाबेली दवरप- लालूच, तळणी दाखोवप.
आयतो वडो तोंडांत पडलो, अचकीत मनशाक लाव जाता तेन्ना ही ओंपार मारतात.
तोंडार सदा पुनवे चान्ने थंय नातें जायना पोन्ने, जो सदांच दुसऱ्यां कडेन बरे भशेन हांसून खेळून वागता तो सदांच सगळीं नातीं सांबाळटा हें सांगपी ही म्हण.
तोंडार आदारिल्ले साबार वाक्प्रचार कोंकणींत आसात.
1- तोंड घालप: दोगांच्या उलोवण्यांत मदीं पडप.
2- तोंड घेवन उलोवप: लज जावच्या जाग्यार निर्लज्ज जावन उलोवप.
3- तोंड घेवन वचप: अपमान जावन रागान वचप.
4- तोंड करुन दिवप: उलोवपाक गरज नासतना कारण करून दिवप.
5- तोंड दिवप: झगडप, वादाक
प्रतिवाद करप, विरुद्ध बाजू घेवप, सहन करप.
6- तोंड धरप: तोंडान उलोवंक येना जावप, तोंडांक अर्दंगी जावप.
7- तोंड नासप: नितीचें बळगें नासप.
8- तोंड नासप: मुखदुर्बळ आसप, भिडेस्त आसप.
9- तोंड पाघळप: कसलेंच गुपीत दवरुंक नज जावप, आयकल्लें गुपीत रोखड्या रोखडें दुसऱ्याक सांगप.
10- तोंड फ़ांपडप: लाचार जावन मागप.
11- तोंड वाजोवप: खूब उलोवप, दुसऱ्यांक खूप उलोवंक लावप, वाद घालप.
12- तोंड वांकडें/ल्हान करप: मनाक दिसून चेरो उदास जावप.
13- तोंड वायट करप: चेरो उदास करप.
14- तोंड वाऱ्यार घालप: गरज नासतना बडबडप, गुपीत फ़ोडप.
15- तोंड सकल करप: लज जावप, निरुत्तर जावप.
16- तोंडसूख घेवप: रागान उलोवप, अपमान करप.
17- तोंड सोडप: फ़ाजील उलोवप.
18- तोंडाचो: फ़टीचो,निखटो उलोवपाचो, हातान कांय घडना असो.
19- तोंडा- दिवो: सुंदर मुखामळाचो.
20- तोंडाक खिळी घालप: वोगी रावपाचो निश्चय करप.
21- तोंडाक लागप: वाद घालप, झगडप, बाचाबाची करप.
22- तोंडाक हळद लागप: फ़जेत जावप.
23- तोंडाक उदक येवप/ सुटप: आशा जावप, लोभ सुटप, रुच येवप.
24- तोंडाक पानां पुसप: फ़सवप. जें आपल्या बरोबर दुसऱ्याकूय मेळूंक जाय तें तांका दिवप ना. एकट्यानूच घेवन बाकीच्यांक फ़सवप.
25- तोंडांत साखर पडूं: उलयल्लें घडून येवं आनी उलयतल्याचें तोंड गोड जावं.
26- तोंडार उजवाड पडप: लज जावंचें काम घडून येवप.
27- तोंडात बोट घालप: अजाप जावप.
28- तोंडात माती पडप: मरप. लुकसाण जावप.
29- तोंडांत शेण घाल़प: दुशण दिवप.
30- तोंडांत उलोवप: मनांतल्या मनांत उलोवप.
31- तोंडार उलोवप: समक्ष उलोवप, तोंडा सामकार उलोवप.
32- तोंडार पाडप: ताबोडतोब जाप दिवन उलयतल्याक निरुत्तर करप.
33- तोंडार पडप: लज जावप.
ह्यो आसल्यो ‘तोंडा’ चेर आदारिल्ल्यो म्हणी आनी वाक्प्रचार.
(उत्तरार्ध)
सखाराम शेणवी बोरकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
