नीती आनी विवेक

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

चिंतन- 38

मनशाचे जिणेंत निती आनी अनिती हांचे मदीं कायमूच एक संघर्श चलिल्लो आसता. तुकाराम महाराजांच्या अभंगातल्यो ह्यो ओळी आमकां नितीविशीं एक म्हत्वाचो विचार सांगतात-

निवडावें तन।सेतीं करावें राखण ॥

तुका म्हणे नीत ।न विचारितां नव्हे हित॥

शेतांतल्यान गरजे भायर वाडिल्लें तण काडून शेत सांबाळपाक जाय. तेच प्रमाण आमकां नीतीशास्त्र आसा; ताचेर सारको आनी बुद्धीन विचार केलो ना जाल्यार आमचें केन्नाच बरें जायना.

आमच्या जिवितांतली नीती म्हणल्यार आमच्या विचार आनी कृती मदल्या बऱ्या-वायट गजालींची निवड. जशें शेतकार आपल्या शेतांतल्यान तण काडून पिकाची राखण करता, तशें आमकां वायट विचार आनी चुकीच्या कर्तुबांचें ‘तण’ आमच्या जिवितांतल्यान काडून उडोवचें पडटा.

आमच्या समाजांत जायत्यो गजाली आसात जीं पिळगेन पिळग्यो चलत आयल्या, पूण त्यो नीतीचे परिक्षेत खऱ्यो थारनात. देखीक- कांय समाजांत शूद्रांक अस्पृश्य मानतात, तांकां समान वागणूक मेळना. तेच प्रमाण बायलांक जायत्या सुवातींनी उणाक लेखतात, तांकां शिक्षण वा म्हत्वाच्या कामां पासून पयस दवरतात.

अश्यो गजाली नीतीचो एक भाग जावंक शकनात. कारण नीती म्हणल्यार सगळ्यांक समान आनी न्याय्य वागणूक. कोणाचोय अनादर जाता, कोणाचेरूय भेदभाव जाता वा कोणाकूय त्रास जाता, ह्यो गजाली नीतीच्या आड आसतात. आदल्या काळांत पाळिल्ल्या अशा चुकीच्या धोरणांचो विचार केलोना जाल्यार आमचेंच लुकसाण जाता. समाजांतल्या अशा चुकीच्या विचारांक लागून दुस्वास वाडटा, समानताय सोंपता आनी उदरगत आडावता. आपल्या विचारांचें तण काडून उडोवप गरजेचें.

जर आमकां खऱ्या अर्थान हीत सादपाचें आसा, तर आमकां आमच्या विचारांचें आनी कृतीचें आत्मपरिक्षण करपाची गरज आसा. आमी करतात तें सगळें बरोबर आसा काय ना हाचो विचार करपाची गरज आसा.

पयलो नेम : खंयच्याय मनशाक, खंयच्याय कारणाक लागून कमी लेखूंक नाकात.

दुसरो नेम : आमच्या विचारांत आनी कर्तुबांत समानताय आसूंक जाय.

तिसरो नेम: आदल्या काळांत कितेंय पाळत आयल्यात, पूण चुकीचें आसल्यार तें आमी स्विकारूंक फावना.

आमचे पोरणे विचार आमी ‘पोरणें’ म्हणून सोडून दिवंक शकनात, पूण ते विचार नीतीचे कसोटेचेर देंवता काय  ना तें तपासपाची गरज आसा.

– ह भ प देवदत्त दिगंबर परुळेकर