भांगरभूंय | प्रतिनिधी
आवय- बापायक जिवें आसतना मान दितात, तांचो मोग करतात आनी तांची गरजो भागयतात जाल्यार मागीर मरणा उपरांत अशा विस्तारान केल्ल्या संस्कारांची गरज उणी जातली.
भारतीय समाज परंपरेचेर आनी श्रद्धेचेर आदारिल्लो आसा. चालीरिती, संस्कार आनी संस्कार हे आमच्या जिविताचो एक अभिन्न भाग. कांय प्रथा मनशाक आध्यात्मिक शांती दितात, कांय समाजीक समरसताय तिगोवन दवरतात आनी कांय प्रथा ताका जिणेच्या मुल्यां विशीं जाणविकाय करुन दितात.
अशा चालीरितीं मदीं गोंयांत आनी कोंकणातली एक प्रथा म्हणल्यार “म्हाळ”. पूर्वजांक अन्न अर्पण करप, तांचो उगडास करप, जल्माक घाल्ले खातीर तांचे उपकार मानप. हे प्रथेचो मुळावो हेत पवित्र आसा हें निश्चीत, पूण ह्या संदर्भांतलो एक विचार मनांक खरपणान लागता. आमच्या आवय- बापूय, आजो- आजी वा आमच्या कुटुंबांतल्या जाण्टे लोक जियेतना आमी आडदर करतात आनी मरणा उपरांत तांच्या नांवांन म्हाळाक जेवणाचें पान वाडटात
आयच्या वास्तवांत येवजिल्यार होच मनाक प्रस्न चड त्रास दिता. भुरग्यांनी नोकरी आनी वेवसाय हाचे खातीर शारांनी वा परदेशांत राबितो केल्ल्यान कितलेशेच जाण्टे लोक आपलें जिवीत गांवांत वा एकांतांत सारतात. केन्ना संवादाची तळमळ आसता, केन्ना मोगाची, केन्ना फकत तांच्या भुरग्यांनी थोडो वेळ दिवचो ही इत्सा आसता. पूण भुरग्यांक वेळ वा संयम ना. ताका लागून वृद्धाश्रमांचो आंकडो वाडला, आनी कुटुंबांतल्या जाण्ट्यांचो आदर उणो जाला. त्याच वेळार जाण्टो मनीस भायर पडले उपरांत तांच्या आत्म्याच्या शांती खातीर दरेका घरांत पितृपक्षाच्या काळांत पूर्वजांक म्हाळाचें जेवण वाडपाक रुचीक, तरातरांचें जेवण तयार करतात, पूण ते मेरेन आमी त्या मनशाक जिवें आसतना जाय आशिल्लो एक घास भरयिल्लो वा उबदार उतर दिल्लें आसना. तांकां म्हातारपणांत खांयन दिसता, दुयेंत आसतना तांकां पातळ कितें खावपाक घालपाचें आसता, तें तांकां मेळटाच अशें ना. तशी हालींची पिळगी रांदपाक वाजेवपाक लागल्या. भुरग्याक जाण्टेंल्यांची उबगण आयिल्ली आसता, पूण म्हाळांत? हो विरोधाभास पळोवन खूब दुख्ख जाता.
एके वटेन पूर्वज पितर पुजेची खोलायेन परंपरा आसा, आमच्या पूर्वजांक शांत करपा खातीर वेगवेगळे विधी करतात, जाल्यार दुसरे वटेन आमी त्याच पूर्वजांच्या मनार ते जिवे आसतना खोल घाय करतात. अशा वेळार म्हाळ परंपरा खरी श्रद्धा दिसना, ती फकत एक चाल, भोगावळ वा भियेवन केल्ली कृती कशी दिसता. खरें म्हणल्यार म्हाळाची चाल ही एके तरेची जागृताय करपी. ज्यांच्या कश्टाचेर, त्यागाचेर आनी मुल्यांचेर आमी उबे आसात तांकां मान दिवप हें आमचें कर्तव्य अशें सांगता. पूण हो मान फकत मरणा उपरांत जेवणा पान वाडपाचो न्हय, तर तांकां जियेतना मोग, आदार आनी सुरक्षेचो अणभव दिवपाचोय. दोळे चिंतेन भरिल्ले आसतना जाण्ट्या लोकांचीं दुकां पुसप ही खरी उपासना.
तांकां निमाण्या दिसांनी एकटे सोडप न्हय तर तांकां स्वाभिमानान जिवीत दिवप हो खरो म्हाळा वाडपा फाटलो हेत. आयच्या वेगान चलपी संवसारांत भुरग्यांक आवय- बापाय वांगडा वेळ घालप कठीण जाता, पूण खरें म्हणल्यार संवाद सादपाक आनी प्रस्न विचारपाक चड वेळ लागना हेंय तितलेंच खरें. मोबायल फोन आनी व्हिडियो कॉला वरवीं आमी संपर्कांत रावूंक शकतात. मोगान विचारिल्लो एक सादो प्रस्न – “तुमी कशे आसात?” – खंयच्याय संस्कारा परस जाण्ट्यांक चड मोलादीक आसता.
मागीर प्रस्न उप्रासता, खरेंच आमी चालीरिती पाळटात काय फकत समाजाक दाखोवपा खातीर विधी करतात? “जिवें आसतना आड नदर, मेल्ल्या उपरांत मान” हो विरोधाभास गोंयांत वा भारतांतच न्हय तर संवसारभर जाणवता. दरेक संस्कृतायेंत मरणा उपरांत आर्गां ओंपतात, पूण मनीस जिवो आसतना आपलेंपण मेळना. देखून आमी स्वतांत बदल करपाची गरज आसा. आमच्या पूर्वजांक स्वताक समर्पित करपाचो खरो मार्ग म्हणल्यार तांच्या यादीं वांगडा तांची शिकवण पाळप आनी आमच्या जिव्या पूर्वजांक म्हणल्यार आमच्या आवय- बापायक आनी जाण्ट्यांक खुशाल दवरप. म्हाळ विधीचें सार सारकें समजलें जाल्यार फकत एक दीस पुजा करचे परस तो आयुश्यभर प्रेरणा दिवपी जावंक शकता. आमी आमच्या आवय- बापायक जिवें आसतना मान दितात, तांचो मोग करतात आनी तांची गरजो भागयतात जाल्यार मागीर मरणा उपरांत अशा विस्तारान केल्ल्या संस्कारांची गरज उणी जातली. मरणा उपरांत खऱ्या अर्थान कितें मेळटा तें कोणूच सांगूंक शकना, पूण जिवें आसतना दिल्लें आपुलकी निश्चीतपणान जाणवता. देखून खऱ्या अर्थान म्हाळ म्हणल्यार मनशांक जिवेपणात दिल्लो मान, तोंडावयलो हांसो, दोळ्यांतलें समाधान आनी काळजांतलो मोग.
परंपरेक पाळो दिवप म्हत्वाचें, पूण ताचे परस चड म्हत्वाचें म्हणल्यार त्या परंपरेची भावना तिगोवन दवरप. आनी त्या आत्म्याचें सार म्हणल्यार तुमच्या पूर्वजांक जिवें आसतना मान दिवचो, खरो अर्थ मरणा उपरांतच्या संस्कारांत न्हय, तर तांच्या जिवितांत तुमी तांकां दिल्ल्या सुखांत आसा.
_______
सुदिन वि. कुर्डीकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
