भांगरभूंय | प्रतिनिधी
‘द जंगल स्कूल-अ मोर्डन डे
हितोपदेशा’ हें इंग्लीश पुस्तक
केंद्रीय साहित्य अकादमीचो पुरस्कार फाव जाल्ले साहित्यकार दत्ता दामोदर नायक हांणी बरयल्लें. ह्या पुस्तकाचो कोंकणी अणकार ‘जंगल शाळा आधुनीक हितोपदेश’. मानसी प्रेमानंद धाऊस्कार हांणे केला. मानसी संत सोहिरोबानाथ आंबिये सरकारी म्हाविद्यालय, विनोर्डा- पेडणें हांगां कोंकणी विशय शिकयता आनी गोंय विध्यापिठांत पीएचडी करता. तें कथा, लेख, कविता, पुस्तक परिक्षणां अशे वेगवेगळे साहित्य प्रकार केळयता. तशें पळोवंक गेल्यार कोंकणी साहित्यांत सुरवाती सावन महिलांचें योगदान कोणायच्याय दोळ्यांत भरपा सारकेंच आसा. तांच्या पावलार पावल दिवन नवें पिळगे मदलीं जायती बायलां कोंकणी कविता आनीक हेर साहित्य प्रकार हातळटाना दिसतात. तांकां सगल्यांक येवकार आनी परबींय बी. तांतूतलेंच एक, बाय मानसी ताणें दत्ताबाबाल्यो ह्यो इंग्लीश काणयो कोंकणी भुरग्यांमेरेन व्हरपाचो जो सफळ प्रयोग केला तो तोखणाय करपा सारकोच आसा. भुरग्यांच्या कथेच्या दालनांत आमी बायमानसीक येवकार दिवया.
मनीस ज्या वातावरणांत ल्हानाचो व्हड जाता त्या वातावरणाचो प्रभाव ताचे जिणेंत दिसल्या बगर रावना. अशीच गजाल मानसीबाय ची म्हणू येता. ल्हान पिरायेर सावन भाशेचो अभ्यास करता आसतना ताका साहित्याचीय गोडी लागली जावंक जाय. आज ताचे सारकी गोंयची तरनाटी पिळगी कोंकणी साहित्यांत भर घालतात तें पळोवन अभिमान दिसता. दरेक आवय बापायान कोंकणीचे म्हत्व समजून घेवन तें आपल्या भुरग्यांक समजावन सांगूक जाय. अशें केल्ल्यान भुरगीं कोंकणी कडेन आकर्शीत जातलीं, कोंकणी शिकतलीं आनी बरोवंक लागतलीं हाचो परिणाम म्हणल्यार ती भुरगीं कोंकणी भास आनी तिचें साहित्याचें दालन व्हड करूंक पावतलीं. आपल्या मनोगतांत मानसीबायन उक्तायल्ले उमाळे म्हाका खूब आवडले. दरेक वाचकाक ते आवडटले अशें हांव म्हणपाक शकतां. दत्ता बाबाल्या पुस्तकांतलें सैममोग, प्राण्यांचें मानवीकरण, तांचे कडली भुरग्यांची इश्टागत आनी काणयांतलें तांचें वावरप हें सगले मानसी बायक खंय ताचेच जग अशें दिसलें. घडये ह्याच कारणांक लागून हो अणकार म्हणल्यार जशी न्हय आनी दर्या एकठांय येवपाची कृतीच जावंक पावल्या. हो उतरांचो संगम मानसी बायन कांयच न्हय असो घडोवन हाडला म्हणल्यार अतिताय जावची न्हय.
जंगल शाळेचो पयलो दीस ‘जंगल सफारी’ धरून निमणी कथा ‘वाडदिसाची एक अप्रुपाची भेट’ वाचून जाता म्हणसर हें अणकार केल्लें पुस्तक हाची मात्तूय सुलूस लागना. अणकाराचें कसब मानसी बायक बेस बरें जमता अशें हें पुस्तक वाचल्या उपरांत हांव निश्चीतपणान म्हणपाक शकतां. मळबा भोंवडी करतना जी म्हायती गरूडमामान भुरग्यांक दिली ती दरेक वाचप्याक आवडटली. तो वाचक मागीर भुरगो आसूं वा जाणटो आसूं. कारण ह्या काणयेंतल्यान गोंयचो सुंदर देखाव भुरग्यांक अणभवूंक मेळटा. तेच बराबर इतिहासाचेंय वर्णन नकसूद उतरांनी केल्लें वाचूंक मेळटा. भुरग्यांनी जेन्ना गरूडमामाक गोंयची सराद वलांडून बेळगांवचे वटेन या म्हणलें तेन्ना गरूडमामान दिल्ली जाप म्हणल्यार जिणे मुल्यांचो पाठ भुरग्यांक समजावन सांगला अशें हांव म्हणन. हे काणये आदारान भुरगीं जिणेंची रीत आत्मसात करूंक शिकतलीं ..
भुरग्यांक केंद्र स्थानी दवरून बरयल्ल्यो ह्यो कथा पूण दरेक वाचपी तो मागीर तरनाटो आसूं वा जाणटो आसूं सगल्यांक त्यो आवडल्या बगर रावच्यो नात. ‘गज्जू हती शिवराक कसो जाता ?’ ही काणी भुरग्यांक शीस्त लावचे खातीर जरूर उपेगा पडटली. ह्या पुस्तकांतली दरेक काणी वर्तमान जिणेक धरून मुखार गेल्ली दिसता. वाचपी जस जशी पानां बदलत मुखार वता ही कथा ताका आपली स्वताची कशी दिसूंक लागता. भुरगीं शिवराक जावपाचो सोपूत आपूण जावन घेता हाचेवेल्यान कोणेय अंदाज लांव येता ह्या पुस्तकांत आयिल्ल्यो कथा निती मुल्यांचेर प्रभाव घालूंक सक्षम थारल्यात म्हूण. खरेंच, म्हाका मनासावन दिसता ह्या काणयांतल्यान भुरग्यांची संवसार पळोवची नदर बदलतली तशींच तीं पर्यावरणाची जतनाय घेवंक शिकतलीं. भुरग्यांभितर सकारात्मक नदर निर्माण करचे खातीर अशा काणयांचें पुस्तक येवप खूब गरजेचें. मानसी बायन भुरग्यांखातीर हो जो एक उपक्रम हातांत घेतला ताका शे प्रतीशत यश आयलां अशें हांव म्हणन.
‘धवीं सवणीं रंगरंगयाळीं कशीं जालीं..?’ ही तर सामकी मजेशीर काणी दरेक भुरग्याच्या सामान्य गिन्यानान भर घालपी अशी. मनीस जांव वा हेर प्राणी जिवितांत बरे वायट प्रसंग येवंक जाय. जीण एक सारकीच मुखार वचत रावत जाल्यार उबगण येता. बदल हो जायच पूण आपल्याक जाय तसो बदल सगल्याच गजालींनी जावंक शकना. हें मतींत दवरून वावरत जाल्यार जीण सोबीत जांव येता. ही काणी वाचून म्हज्याय मनांत आयले सैमदेवते लागी वचचें आनी विनवणी करची “हे सैमदेवते अनादी काळा सावन आशिल्लें हें सोबीत सैम आमी आमच्या हातान वगडावन बसल्यात. उदरगतीच्या नावान आमी ताचेर घुरी घाल्या. आतां बस्स! मनशांक सतबुद्दी दी. तांचे कडल्यान हें पाप परत जावचे ना असो तांकां वर दी.” ह्या पुस्तकांतली एकान एक कथा आपलो खाशेलो संदेश घेवन येता. अजापाची गजाल म्हणल्यार मुळ लेखकान जो संदेश भुरग्यां खातीर दिवंचो यत्न केला तो संदेश बाय मानसीन बरे तरेन तांचे मेरेन पावयला.
‘फळां मदलीं झगडीं’, ‘प्राणी आनी मनीस इश्ट जावं येतात!’ ‘शेवणीं आनी मनीसजात’, ‘घर नहीं जायेंगे हम!’, ‘जंगल शाळेचो नवो फांटो’ अश्यो वेग-वेगळ्यो कथा वाचप्यांच्या जिवाक भुलोवणी घालपाची तांक दवरता.
देख तेरे संसार की हालत
क्या हो गई भगवान
कितना बदल गया इंसान ।
सूरज ना बदला चाँद ना बदला
ना बदला रे आसमान
कितना बदल गया इंसान।
शेवणीं आनी मनीसजात ही कथा वाचतना म्हाका वयल्यो वळी याद जाल्यो. एक काळर मनीस सैमाच्या सांगातान जियेतालो. सैमाची राखण करतालो ताची पुजा करतालो. सैमांतली जीव जिवावळ सांबाळून दवरचे खातीर आमच्या जाणटेल्यानी जी तकलास घेतिल्ली ताची सर आमी आनीक कोणा लागी कशेच करूंक शकचे नात. “शेवणीं मनशांनी रोयिल्ल्या शेतांच्या पिकांचेर पोट भरपी किड्यांक खावन ताची पिकावळ सांबाळटा.” (56) ही उतरां आमकां कितें दाखोवन दितात, हेंच मूं तीं मनशांक जीण सुखी करूंक आदार दितात म्हण. तीं सैम सोबितकायेची राखण करता तशीच तांतूत भर घालतात. इसापाच्या काणयां प्रमाणें ह्या पुस्तकांतल्यो काणयो लेगीत उंचेल्या दर्जाच्यो जाल्यात. दरेक शिकपी भुरग्यान त्यो जरूर वाचच्यो आनी तातूंत आयिल्ल्यो देखी आपले जिणेंत हाडचो यत्न करचो.
स्वच्छ भारत अभियान कोणाक खबर ना अशें ना पूण नितळसाण पाळपाची बुद्द मात आमचे भितर ना म्हणल्यार कोणें रागार जावचें न्हय. ‘गोंय नितळ दवरात’ अशे तकटे वचत थंय पळोवंक मेळटले पूण नितळसाण दिसची ना. हें आमचें दुर्भाग्य म्हणचें पडटलें. भुरग्यांक नितळसाणिचे धडे दिवपाक लागूनच ही कथा हांगा आयल्या काय कितें ? असो प्रस्न ही काणी वाचतना पडल्यार कोणे अजाप जावचे न्हय. ‘नितळ देशा पासत वावर’ ही कथा वाचतकच भुरगीं आपूण जावन नितळसाण पाळूंक लागलीं जाल्यार हे कथेचे सार्थक जालें म्हणू येत.
‘वेगळे तरेचें दान…!’, ‘विस्वासू टायसन !’, ‘आगळी वेगळी नातलां परब’, ‘लिलावतीचें कुवाडें’, 198 पानां आशिल्ल्या ह्या पुस्तकांत अश्यो कितल्योश्योच दर्जेदार कथा वाचूंक मेळटा. ह्यो कथा म्हणल्यार भुरग्यांखातीर घरची पुश्टीक खावड अशी थारूं येता. ह्या पुस्तकांत आयिल्ली दरेक काणी फाटीं पडत आशिल्ल्या जिणें मुल्यांचो उगडास करून दिता. आजच्या ह्या धाव पळीच्या जिणेंत वेळ कोणाक आसा अशें म्हणपी मनशान वेळ काडून हें पुस्तक मुजरत वाचचें. ही जंगल शाळा भुरग्यांचीच न्हय तर दरेक मनशाची तशीच ती दरेक प्राण्यांची जावन आसा. जंगल शाळा आधुनीक हितोपदेश हें पुस्तकाक दिल्लें नांव थिकाक थीक बसयल्लेवरी हातूंत मात्तूय दुबाव ना. पुस्तकाचें मुखचित्र लेगीत सगल्यांची नदर ओडून घेवपासारकेंच जाल्लें आसा. मुळ लेखकान सुर्वेचीं उतरां बरयतना म्हणलां त्या प्रमाण हें पुस्तक मनरिजवणेंचें तशेंच म्हायती दिवपी आसा तितलेंच तें नितिमुल्यांय दिवपी आसा. हें पुस्तक वाचतल्यांक हाची जाणविकाय जाल्या बगर रावची ना. दरेक कथेक फाव तशा चित्रांचो सांगात मेळ्ळा. ही चित्रां भुरग्यांचें लक्ष जरूर वेधून घेतलीं.
‘वाडदिसाची एक अप्रुपाची भेट’ हे कथेंत भुरग्यांच्या सभावाचें दर्शन घडटा. सोफी जरी हट्टी सभावाची चली तरी तें आपले दुंयेंत इश्टिणीक तेंको दिवचे खातीर खड्डें जाता. ताका पळोवन ताचे सगले वर्गमित्र आनी ताची क्लास टिचर लेगीत आपले पुराय केंस तासून घेतात. कोण कोणांक शिणना पूण आपल्या मनांत आयिल्ले उमाळे आपले कृतीतल्यान ते प्रकट करतात. आपल्या वांगड्यांच्या आनी आपल्या मनशांच्या सुख दुख्खांत वांटेकार जावप कितलें गरजेचें. हें सांगपाचो सफळ प्रयत्न ही कथा करता. ह्या पुस्तकांतली एकान एक कथा मनीस आनी प्राणी हांचे मदीं कसल्योच शिमो घालून घेना ना म्हूण कसलीं बंधनाय पाळिनात. मनीसपणाचो बोध करूंक शिकयता ही जंगल शाळा. हांवे हे जंगल शाळेची भोंवडी केली म्हाका मज्जा आयली आतां तुमची पाळी.
जंगल शाळा आधुनीक हितोपदेश
मुळ इंग्लीश: दत्ता दामोदर नायक
कोंकणी अणकार: मानसी प्रेमानंद धाऊसकार
प्रकाशक: बिम्ब प्रकाशन
मोल: रु. 200/-
एच. मनोज
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
