भांगरभूंय | प्रतिनिधी
बापूय दोन दीस घरांत उरलो ना, कांय कारणाक लागून घरा भायर उरलो जाल्यार ते वेळार घर सामकें रितें- रितें, अनाथ अशें भासूंक लागता. आनी बापूय परतून घरा येतकच घरदार भरून रकता, अशेंय दिसूंक लागता.
—
आवय बापूय हे दरेक भुरग्याचें दैवत, तेचपरीं दरेक भुरगें हें तांच्या आवय बापायचो उस्वास, जीव. आवय – बापूय आपल्या भुरग्यांक योग्य संस्कारांनी घडोवपाक रात- दीस तळमळीन, जिवाची पर्वा करीनासतना वावुरता, कश्टता. तांचे ते कश्ट नदरेंत भरतकच भोंवतण नकळटांच तांचे मुखार नतमस्तक जाता.
‘वुमन्स डे’ च्या निमतान समाजांतल्या अस्तुरेच्या अस्तित्व आनी कर्तृत्वाचेर उजवाड घालपी जायती बरपां उजवाडलीं. ते वेळार भुरग्यांच्या संवसाराच्या रथाचीं दोन चाकां आसात, तांतूतल्या दुसऱ्या कर्तृत्वी चाकाचेर इल्लोसो उजवाड कित्याक पडचो न्हय, ह्या हेतान हो ल्हानसो यत्न करीन दिसलो.
भुरग्यांची घडण जावपाक, तांका जिविताच्या उजू मार्गाचेर परजळावपाक तांच्या आवय- बापायचें योगदान खुबूच म्हत्वाचें आसा. तांचें योगदान खंयच्याच मापान तोलूंक जावचेंना. आवयचे कश्ट स्पश्टपणान जाणवतात, मात बापायचे कश्ट, दगदग, पड्ड्या फाटल्यानूच उरतात. बापायचो एक खांबी खंबीर आदार आसता देखूनच आमचें घर, घरपण सोबयत झेतान उबें रावता.
बापूय म्हणल्यार कडक, रागीट सभावाची व्यक्ती अशेंच चित्र भुरगेपणा सावन आमचे नदरेंत घोळत आसता, नेमान बापायचो भंय, धांक मनात आसता. आमचे जिणेक शिस्त मेळचे खातीर बापायच्या भंयान आवय आमकां वाडयत आसता. आवयचे ते संस्कार खरे करपाक बापूय सदांच मोनेळ पांगरून आमकां घडोवपाक कश्ट घेता. भायल्यान पुराय कांट्यांनी भरिल्लो, पुणून भीतर गोड रसाळ आशिल्ल्या गऱ्यांनी भरिल्ल्या पणसुला वरींच बापूय आसता. ताच्या काळजांतली माया, हुसको वयले वयर केन्नाच दिसना. आवय म्होवाळ, मायेस्त, वात्सल्याची मूर्त आसता खरी, पुणून बापूय तो बापूयूच. खरो राखणदार. ताचो आदार केदो व्हड आसता हें सांगूक उतरां सदांकाळ उणीच पडटात.
बारीक दुखापत जाली जाल्यार वा संकश्टात पडले जाल्यार आमी ‘आई गे’ म्हण्टात. मात, मोठ्या संकश्टा वेळार, देखीक व्हड अपघाता वेळार आमी बापायचो उगडास काडटात. संकश्टा वेळार, भंयां वेळार, गंभीर अडचणी वेळार ‘तूं भियें नाका, हांव पळयतां..’ अशें म्हणत चुकी वेळार लेगीत भुरग्याचो पाखो घेवन तो मुखार येता. ते वेळा वयलो तो धीर आदार, संवसारांतला सगळ्या आदारां परस श्रेश्ठ आसता.
खंयच्याय भुरग्यांचे समाजीक गिन्यान वाडोवंक शंबर शिक्षकां परस एक बापुयूच पुरो. आपणाल्या अणभवांतल्यान देख घेवन तोच बापूय भुरग्यांक समाजांत कशे तरेन उजू मार्ग आपणावं येता हाचें गिन्यान बरे रितीन दिता. आपलें भुरगें दागा विरयत (निश्कलंक) उरचें, ह्या हुस्क्यान तो स्वता निश्कलंक, स्वावलंबी रावूंक सोदता.संस्कारा बगर ह्या संवसारांत तें कशाय कशें व्हावन वच्चें न्हय देखून तो अप्रत्यक्षपणान आपल्या कश्टांची सुलुस लायनासतना दोळ्यांत तेल घालून निमाण्या उस्वासा मेरेन झरत रावता. बापूय दोन दीस घरांत उरलो ना, कांय कारणाक लागून घरा भायर उरलो जाल्यार ते वेळार घर सामकें रितें- रितें, अनाथ अशें भासूंक लागता. आनी बापूय परतून घरा येतकच घरदार भरून रकता, अशेंय दिसूंक लागता.
बापूय आमच्या दरेकल्याच्या वर्तमानकाळाचोच विचार करीना, तो फुडाराचो लेगीत आमचे परस चड विचार करता. आमचे लाड, आपले तांकीन, आपले मयार्दे भायर वचून पुरयता, पुणून तेच बाराबर चड अर्थ- अपुरबायेन आमी व्हांवन वच्चे नात हाचीय तो जतनाय काटकसरीन वागत घेता. बोल्सांत फकत पन्नास रुपया आशिल्ल्या वेळार ताच्या हाताच्या बोटांक धरून चलपी भुरग्यान जर बाजारांतली दोनशीं रुपयांची वस्त मागली जाल्लार ते वेळार बापायची अवतिकाय, विवशताय, गत कितें जातली हाचो आमी कोणूच विचार करीनात. तरी आसतना खटपट करून ती वस्त तो आमकां हाडून दिताच. भुरग्यांच्या तोंडार फुलिल्ली खोशी, धादोसकाय पळोवन तो स्वता धादोशी जाता.
देवाचे उपकार आटयता. बापूय हो बोट धरून चलतल्या भुरग्यांचो आदार आसता. ताच्याच आदाराचेर पुराय बाजार भुरगो आपलोच मानता. बापूय भुरग्यांचो पालक आसता. बापूय आसल्यार भुरगीं सपनां पळयतात. बापूय भुरग्यांचे सुरक्षेचें कवच आसा. बापूय आशिल्ल्या चली भुरग्यांचेर कोण वायट नदर दवरिना. बापाय बगर आवयक अस्तित्व उरना. आवयपण हें बापायक लागूनच मेळटा. तोच तिचो कुकूम आनी तोच तिचें अस्तित्व. तोच तिचो प्रेरणास्रोत, तिची खोस, तिचो उस्वास, तिचें जिणें, तोच तिचो संवसार.
बापूय घरांतल्या दरेकल्याचो सांबाळ करता. जिवितांत कितेंय करपाची प्रेरणा दिवपी बापूय ही सगळ्यांची मुखेल शक्त आसता. बापूय आपल्या जिविता कडेन केन्नाच लक्ष दिना. आपल्या उस्वासाचेर भुरग्यांचो, घरच्यांचो उस्वास आदारून आसा हे भावनेन घरच्यां खातीर तो झर झर झरता. अशा देवा समान बापायचेर कोणे केन्नाच नदर आड करची न्हय. जाण्टेपणांत ताका एकलो एकसुरो सोडून दिवचो न्हय.
भुरग्यांची आवय संवसारांत नासली जाल्यार तिचे अनुपस्थितींत पावलां कणकणीं आनी उस्वासा कणकणीं भुरग्यांचे खोशयें खातीर, धादोसकाये खातीर, तांचे सपन पुर्ती खातीर, तान भूक न्हिवयत आवयपरी तो भुरग्यांची आवय जाता. आपल्यो मनोइत्सा थंयचे थंय मारून भुरग्यांचे जिणेंत संतुश्ठताय, मुखामळार हांशे फुलोवपाक तो कश्टत रावता. हें करतना आपणाक जावपी दगदग, त्रास तो विसरायेर घालता. आनी भुरग्यांचे सपनपुर्तीन तांच्या मुखामळाचेर फांकिल्या उमेदीच्या चान्न्यान आपलें रितेंपण परजळीत करता…
संवसारांत आवय पयलीं बापूय देवाक प्रिय जालो जाल्यार ते वेळार “जाका कोण ना, ताका देव राखता” म्हण्टात ताचो दिश्टावो जाता. आवय कशे तरेन आपलो दिनक्रम राबयता. देव, ते दुबळे अस्तुरेक ‘समर्थ’ करता. प्रस्न उप्रासता, बाबडो बापूय एकलो एकसुरो उरल्यार संवय नाशिल्लीं कामां ताका करचीं पडटा. तांतून तो कश्टता. आनी ते हाल हेरांच्यान पळोवं नजं जाता. हेरांचे नदरेन तो अनाथ जाता. आनी खऱ्यांनीच तो अनाथा वरींच उरता.
आवयच्यान शेजान्नी कडेन वचून मन मेकळें करूं येता. तिच्यान धुवेगेर, पुतागेर रावून आपलो घुस्मटपार पयस करूं येता, पूण अनाथ बापूय?…. आपलें दुख्ख कोणा कडेन उलयना. काळजांत भावनांची चिड्डाचिड्डी करीत तो घुस्मट्टा आनी तो आपल्या एकल्याची वाट चालत रावता. कसलेच अपेक्षे विरयत…
दुख्खा वेळार, बापूय सांत्वन करता. धीर दिता. मनांतले दुखासांवट केन्नाच दुसऱ्याचेर लादिना. आवयच्यान भुरग्यां मुखार रडूं येता, पुणून बापूय रडना. आपल्या दोळ्यांतल्या दुकांनी आपल्या घराब्याच्यो वण्टी कोसळून पडटल्यो हाचें भान तो दवरता आनी आपलीं दुकां दोळयांतूच जिरयता.
समाजांत आवयच्या कश्टांचें कवतूक जाता. जावचेंच. बापायचें मात तितलें जायना. देवकीचें, यशोदेचें, जिजाबाईचें कवतूक मुजरत करचें, तेचप्रमाण छत्रपती शिवाजी महाराजाचे बापूय शहाजी भोसले, भर न्हंयेच्या हुंवारांत माथ्या वयल्या पांटल्यांत बाळकृष्णाक घालून हुंवार हुंपपी वसुदेव, पुताच्या वियोगान तळमळपी दशरथ तितलेच श्रेश्ठ आसात.
बदलत्या काळा नुसार भुरग्यांक जाय ती लुगटां, खाणां, पाॅकेटमनी दिवन तांकां खोशी दवरपी बापूय मात आंगार पिंजकी लुगटां घालून दीस धुकळटा. आपूण दुयेंत पडल्यार जिवाची पर्वा करीना, पुणून घरांतलें भुरगें, बायल दुयेंत पडल्यार रात दीस दोळ्यांक दोळो लायनासतना रावपी तो बापुयच. भुरग्यांक मेळिल्ल्या यशा नेटार त्या जैताची खोस ‘गोड’ वांटून वा घरांत चिकन- मटण हाडून सगळ्यांच्या सांगातांत धादोसकाय मेळोवपी तो बापूयच.
समाजांतल्यो संस्कारांच्यो वण्टी कोसळत आशिल्ल्यान जाणट्या आवय- बापायक वायट दीस अणभवचे पडटात. घरांतलीं भुरगीं कुशीक सरून वेगळीं जातात ते वेळार धीर सोडिल्ल्या आवयक, बापूयच धीर, आदार दिता. तिचो उस्वास जाता, तिका जगयता…
बापूय म्हळ्यारच संवसाराची राखण खंयच्याय संकश्टात वाऱ्या- वादळांत खंबीरपणान उबो रावन धीर दिता. ह्या स्थितप्रज्ञ बापायचें वर्णन करप केन्नाच पुर्णत्वाक पावना. बापायचो मान सदांकाळ तगून उरुं. आनी तांका उदंड आयुष्य मेळूं हेंच आंवडेता. देवा रूपांत वावुरपी, सुरक्षेचे कवच आशिल्ल्या ह्या स्थितप्रज्ञ बापायची तुळा संवसारांत कित्या कडेनच करूंक येना…. खरें मूं?
उल्हास यशवंत नायक
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
