पर्यावरण दिसाचे फाटभूंयेर नवें सैमीक संकश्ट

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

ऑलिव रिडले कांसव आनी रान खात्याचो उत्कृश्ठ वावर- 1

जुनाची 5 तारीख, संवसारीक पर्यावरण दीस - नांव आयकलें म्हण्टकच चडशांचें लक्ष तरेकवार नवीं झाडां-रोंपा लावपाचेर वता, हें आतां सभावीकूच जावन पडलां. नाय म्हणलें जाल्यार, थोडे जाणकार लोक तर तातूंतच आपलें व्हडपण मानतात आनी कितें तरी नामनेचें कार्य केल्ले वरीं भासयतात. म्हण्टकच “बुदवंत” ह्या शब्दाची व्याख्याय स्पश्ट जाता.
आतां हे सगळे भीतर, शास्त्रज्ञ, जाणकारांनी वा आमचे सारक्यांनी कितल्योय आड्ड्यो मारून सांगलें तरी, पिळग्यान पिळग्यो आशिल्लीं तीं पोरनी झाडां राखून दवरपांतूच चड म्हत्व आसा, ह्या सांगण्याचेर काय कोणाक सोपेपणान विश्वास बसपाचो ना, म्हण्टकच नवीन कितें तरी युक्त लडोवपाकूच हुशारकी समजूची पडटली अशें चिंतले आनी एक नवो विशय हाताक लागलो. हरशीं, ज्या अर्थान शंबर नवीं झाडां लायलीं जाल्यारूय तीं, एका पोरण्या झाडाची बरोबरी करुंक शकना, त्याच अर्थान, आशिल्ल्या झाडांची जर आमी बरें तरेन जतनाय घेवपाक शकनात जाल्यार, नव्या झाडांची कुयदाद खंयच्या आदाराचेर करपाचें उलयतात, हो विचार कोण करतलो? “पर्यावरणाचो सांबाळ करप”, अशें जेन्ना कोणूय उलोवन दाखयता, तेन्ना त्या वक्तव्याचेर जर खरेपणान भावार्थ दवरून पाळो दियत जाल्यार, फक्त नवीं झाडां-रोंपा लावपाच्या मर्यादे भायर, जायत्या वेगळ्यां कार्यांक फुडाकार घेवपाचीं दारां उक्तीं जातलीं. हाचेरूच आदारून, ह्या खेपेक आमी नवीन कांयच उपक्रम करीनासतना, जें पोरनें आसा ताकाच सांबाळून दवरपाचो वा स्वता पासून चालू करून, फुडाराक उप्रासपी अनर्थ टाळपाचो प्रण घेवया.
हरशीं, स्वताचेर कसलेंय संकश्ट आयले उपरांत, आमी चडशे खेप दुसऱ्यां कडच्यान मदतीची अपेक्षा करतात, तेंच वरी ह्या खेपे सावन आमी आमच्या फुडाकारांन दुसऱ्यां खातीर कितेंय बरें करुन दाखोवया.
ऑलिव रिडले (Olive Ridley – Lepidochelys olivacea) हें नांव तशें गोंयकारांक नवें न्हयच. दर वर्सा तें न चूकता, गोंयाक (आनी गोंयकारांक) भेट दिवपाक येता तें आमचें खाशेलेपण. 1999 सावन नोंदी आशिल्ल्या, खोतिगांव अभयारण्यांच्या परीक्षेत्रांत येवपी, गोंयचे दोन दर्यादेग- गांव, गालजिबाग आनी आगोंद, ह्या आमच्या सोयऱ्यांची जतनाय घेवपाच्या वावरा खातीर खूब फामाद (मोरजीं-मांद्रे हांचें खाशेलपण आनी हेर म्हत्वाची माहिती फुडले खेपे). वातावरणांतले घातक बदल हे सगळ्यांत पयलीं सरभोंवतणच्या बारीक सारिक जिवांचेर दिसून येतात. पुरातन काळा सावन गोंयांत आशिल्ल्या जैवविवीधतायेच्या साबार घटकांक ताचो त्रास हो जाताच, पूण ह्या गजालींचो सगळ्यांत मोटो फटको आतां आमच्या ह्या खाशेल्या सोयऱ्यांकू बसपाक लागला, ताचेर आदारिल्ली ही (फोटवांचे रुपांतल्यान) एक बारीकशी काणी.
राना अधिकारी अनंत वेळीप आनी तांचें वांगडी आनी पुराय कर्मचारी वर्ग हांच्या निरीक्षणां खाला चालू आशिल्ल्या ह्या संवर्धनाच्या वावराचो तो एक ओडलायणो आडावोच. दक्षीण गोंयचें रानां जीव उप-वनपाल अनिकेत गांवकार, तशेंच तांचें सहयोजक अधिकारी गौतम सालेलकार हांचेंकडच्यान मेळपी फावो ते मार्गदर्शन सगळ्यांचीच उमेद वाडयतात. अशें जरी आसलें तरी, जितल्याय वरीश्ट अधिकाऱ्यांचो, पयलींच्या वावराची बुन्याद घालपाक हात आसा, तांचे म्हत्व मात लेगीत उणें जायना.
गांवगिरें वाठारांत रावपी लोकांच्या अणभवा सयत, गोंयांतल्या ह्या उत्कृश्ट वावरांतल्यान, संवर्धन तशेंच फुडल्या अभ्यासाचेर लक्ष घालचें, हेंच राना खात्या कडेन आमचें मागणें.आमीय यंत्रणे वयलो ताण कमी करपाचो यत्न करूया आनी पर्यावरण दिसाच्या निमतान भलायकेन निरोगी उरतलो, असो समाज घडोवया.

फुडल्या भागांचो सारांश
हे ऑलिव रिडले कांसव गोंयांतूच कित्याक येतात… गोंयचे भांगरभूयेंत अशें कितें खाशेलपण आसा… कांसवांचें अचूक जल्म सुवातेर परत पावपाचें कसब… खगोलशास्त्र हाचेर कशे प्रभाव घालतात… अनंत वेळीप सरांचे निरीक्षण कितें सांगता… कशे तरेन गांवच्या लोकांक संवर्धनाच्या कार्यांत वांटेकार करुन घेतल्यात… गालजिबागचे रापोणकार उल्हास खुशाली पागी आनी तांच्या वांगड्यांक, कसली अनुभूती आयली आनी कांसवांच्या संरक्षणाच्या कार्यांत तांणी कित्याक आपखोशयेंत वाटो घेतलो… नुस्तेमारांक कांसवाचो कितें फायदो जाता… मुळ रेंदेर वेवसायांतले, समीर मोलु भंडारी हांचो ऑलिव रिडले कांसवांचे वागणुके वयलो अणभव कितें सांगता… हे कांसव गोंयांत येवप बंद जालें जाल्यार, ताचो कसलो वायट परीणाम जांव येता… गोंय सरकारान ह्या कांसवा विशीं फुडलो अभ्यास करपाची गरज आसा काय ना… हें सगळें फुडल्या भागांत पळोवया.

फोटू- खोतीगांव अभयारण्य, रानां खात्याच्या बरेंपणान

गौतम जल्मी
[email protected]