ताई

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

हांव कॉलेजींतल्यान घरा येवन हात- पांय धुंवन फ्रेश जालें. इतल्यान म्हजी नदर ताईचेर पडली. तें सामकें जार जाल्ले अवस्थेंत आशिल्लें.‌ ताका सामकें पुरो जाल्लें अशें दिसतालें. तें शक्त नाशिल्ल्या बशेन एका खुर्चेर वलतेरार बसतात तशें पडिल्लें. हांवें अजापान विचारलें-
“ताई कितें जालें गो?”
“हां” अशी तांणी जाप दिली.
ताचे कडेन उलोवपाक सुद्दां शक्त नासली. ताची खबर घेतासर पप्पा कामार सावन घरा आयलो. पप्पान घरांत येवन तेंच दृश्य पळयलें. तोय चिंतपाक लागलो. तेन्नाच हांवें तोंड उगडलें.
“पप्पा ताईच्या जिवाक बरें ना दिसता. ताका दोतोरागेर व्हरून हाडल्यार बरें.”
म्हजीं उतरां आयकून तांणी ताका विचारलें.
हय गो, किते जालां? दातोरागेर या?
ताईन मान हालोवन हयकार दिलो.
तीं दोगांय कपडे घालून तयार जालीं. पप्पा आपली ईटर्नो स्टार्ट मारपाक गेलो आनी ताई आपले कपडे घालून चुरीदाराचो दुपट्टा पोटार घेयत भायर वतालें. इतल्यान म्हजी नजर ताचे पोटार पडली आनी म्हाका विचित्रशें दिसलें. एक अस्पश्ट विचार येवन गेलो. ताचेर हांवें आडनदर करून तांकां सुशेगात वचून यो म्हणलें.
ताई हें म्हजें आतें म्हणल्यार पप्पाची भयण. चाळीसाचेर पावपाक ताका आनीक तीन वर्सां जाय आसलीं. ताचो एक पांय सारको नाशिल्लो, तरीय घरांतलीं सगळीं कामांय करपाक हुशार. रांदपाचे, आयदना घासप, व्हाळार वचून कपडे धुंवप, घरांत आनी आंगणांत सान्न मारप,‌ उदक भरप. तांणे आपले कुडीचें अपंगूळपण आपल्या जिविताचे आड येवंक दिलें ना. ल्हानपणांत ताचे पांयांतल्यान जोर गेल्लो अशें तांणी म्हका सांगिल्लें. उजव्या पांयाच्या धोंपरार हात दवरून ताचें चलप. एका दोळ्यान मात्शे तिरशें आनी सावळें. ह्याच कारणां खातीर ताचें लग्नूय जावंक नासलें. स्वभावानूय बरें रोखडेच कोणूय मेळ्यार ताका आपूण जावन हांसून जाब दितालें. लोकां मदी बरें मिसळटालें. पयलीं केन्ना केन्ना लोकां‌ कडल्यान वा भावाच्या चेड्या कडल्यान झगडी केल्यार वा रागान थोट हें उतर आयकुपाक येतालें. हें उतर मनाक चिरतालें तरीय तें आपल्याक सांबाळून घेतालें.
बरोच वेळ जाल्लो तांची कांयच खबर नासली. तीन वरांनी असो भावाचो मोबायल वाजलो. पळयल्यार मोबायलार पप्पाचो कॉल आयला. ताका लागून हांव, भयण आनी आई हुस्क्यान भावा कडेन आयलीं. उलतयना भावाच्या तोंडार अजापाचें वारें पळोवन आमी चिंतेंच्या वाऱ्यांत घुस्पलीं. फोन दवरिना फुडें आमी प्रस्नांची माळ ताचेर घाली.
“ताई गुरवार आसा खंय.” भावान मोबायल दवरीत जड आवाजान सांगलें.
“कितें.‌” आमी अजापीत जायत विचारलें.
“ताईचो णवो म्हयनो चलता,‌ तें भुरग्याक खंयच्याय खिणाक जल्म दिवंक शकता म्हूण ताका दोतोरान सांगण्या वयल्यान मडगांवच्या हॉस्पिसियोंत व्हेलां.” भावान मुखार हुस्को उक्तायत सांगलें.
हीं उतरां आयकून आमी सगळीं अजापीत. नाका आशिल्ले विचार मनांत उप्रासले. कितलेशेच प्रस्न तकलेंत येवन गेले.
पयली पप्पान ताका केप्यां दोतोरागेर व्हेलें. थंय दोतोरान तें प्रेग्नंट आसा अशें कळीत करून ताका सावड्ड्या व्हरपाक सांगलें. पप्पान ताका सावर्डे कामतीगेर व्हेलें. कामतीन ताची तपासणी करून आनीक तीन गुरवार बांयलांच्या बरोबर ताईकूय मडगांवा व्हडल्या हॉस्पिटलांत ऍंबुलंस करून धाडलीं.
आमी सगळीं एकाच घरांत एकठांय रावतात आनी ही गजाल आमच्यांतल्या खंयच्याच मनशाक खबर नाशिल्ली हो व्हडलो प्रस्न. आमच्या मदीं जिज्ञासा घुंवताली इतली म्हत्वाची गजाल दिसून आयली ना हो गूढ केंद्रीय प्रस्न जालो. आमी स्वताच्या वैयक्तीक जिवितांत इतलीं रमून उरिल्लीं की दरेकाक ताईच्या वागणुकेंत आनी रुपांत जाल्ले ल्हान बदल सोदून नदरेक भरपाक अपेस आयलें. आश्चर्य आनी अविश्वासनीय गुरवारपण हें जाप नाशिल्लें उमाणें कशें जालें.
हे आश्चर्यकारक सत्य उदेल्ल्यान “खरेंच आमी एकामेकांक वळखतात, एकामेकांची जाण आसा काय?” हो प्रस्न म्हजे मुखार उबो रावलो. तें दोतोरागेर वतना ताचे पोटा कडेन पळोवन जो अस्पश्ट विचार मनाक झळकून गेल्लो त्या विचारान आतां स्पश्ट रूप घेतिल्लें. तेंय बरेंच हुशार आसलें सदां मॅक्सी वा चुडिदार घालून रावतालें जेणे करून दुसऱ्याक कळचें न्हय. हरशीं सुद्धां दिसभर घरा कडेन कोणूच उरना आशिल्लीं. हांव आनी भयण कॉलेजींत, भाव आनी पप्पा कामार. फक्त घरा कडेन मम्मी उरताली तीय आपल्या कामांत गुल्ल उरताली. तांचे दोगांयचे तितलेंय पटना आसलें. ताका लागून आमचे नजरेक आयलें ना.
थंय हॉस्पिटलांत ताई भंयान बुडिल्लें. इतले दीस चादर आंगार ओडून घेतिल्लें गुपीत घरच्यांक कळिल्लें. ताका आतां कितें उलोवं कितें नाका अशें जाल्लें. तरीय तांणी आपल्याक धीर दियत स्वताक सांबाळून घेतलें. दोतोरान पप्पाक सांगतकच जशें ल्हान भुरगें मस्ती करून जेन्ना बापूय तापयतकच पळयता तशें ताई पळोवपाक लागलें. पप्पान त्या दिसा ताका कांयच विचारलें ना. ताका राग आयिल्लोच, पूण ताची गत पळोवन चवकशी मागीर केल्ली बरी अशे थारावन ताका सांबाळपाक लागलो.
पप्पान फोन करून जातकच भाव आनी मम्मी वेळ व्हगडायनासतना हॉस्पिटलांत गेलीं. वतना मम्मी माथ्यार हात दवरून आमकां सांगून गेलीं “घरचीं सगळीं कामां पळय हा आनी रांदून जेवात.” पप्पान आनी तांणी रात थंयच हॉस्पिटलांत सारली.
ताका व्हेल्ली ती रात वचून सकाळीं साडेपांच वरांचेर नवजात चलयेच्या मोव रडण्यांनी नव्या अध्यायाची सुरवात जाली. ताईक त्या खिणाक हिस्पाभायर उमेद जाली. आपूण आवय जाली ही गजाल ताचे खातीर मोलाची. पूण त्याच राती ताईच्या उमेदीची सुवात प्रस्नांनी घेतली. मम्मीन जाप सोदपाक सुरवात केली. नव्या जिवाचो आनंद आनी एका अस्वस्थ घडणुकेची हांची कथा उक्ती जाली.
ताईन त्या भयानक आश्चर्यचकित दिसाचें चित्रण केलें. “त्या दिसा तें घरा कडेन एकलेंच आशिल्लें. घरा कडेन कोण ना तें पळोवन तो मनीस घराच्या फाटल्या दारांतल्यान न्हाणये कडेन आयिल्लो. ताई थंयच आशिल्ल्या चुली कडेन बसून आपलें काम करतालें. तांणी ताका थंयच आड घालून भश्ट केलें. ताईन आपल्याक वाचोवपाचो यत्न केल्लो पूण तें अपंगूळ आशिल्ल्यान ताचे यत्न फळादीक जावंक ना. बोवाळ मारतलें म्हणल्यार ताचें तोंड ताणें बंद केल्लें. तो मनीस आंगान लांब, रुंद आशिल्लो. ते दिसान एक भयानक वळण घेतिल्लें.”
हें सगळें आयकून मम्मी रडपाक लागली. ती चिंतपाक लागली त्या मनशाचें काळीज फातराचें आसतलें, कारण ताणी कमजोर चलयेचेर आगळीक केल्ली. मम्मीन ताका धीर दिलो.
मम्मीन जड उतरांनी ताका “त्या मनशाचें नांव कितें” काय म्हूण विचारलें.
एक स्वास सोडीत ताईन “राजन” अशी जाप दिली.
ही जाप आयकून तिच्या पांया पोंदची जमीन हाल्ली. कारण राजन हो आमचो शेजारी तशेंच ताईचो बापोल भाव लागतालो. ताचें घर आमच्या घराच्या दाव्या वटेन. दोनूय घराच्या मदीं एक हाताचें अंतर. पूण दोगांय घरां मदीं बरेंपण नासलें आनी एकामेकां कडेन उलय नासलीं. राजन हो अठ्ठावीस वर्साचो पुलीस हवालदार. आंगान लांब, रुंद. पीठा सारखी कात. पळोवपाक भोळो, कोणीय पळयल्यार ताका ताची काकुळट दिसपाची. ताचें कर्तव्य लोकांची रक्षा करप पूण ताणें भलतेच केलें. रक्षक जालो भक्षक ही म्हण खरी जाली.
मम्मीन मुखार चवकशी करीत “तुवेंन आमकां कित्याक सांगूक ना” विचारलें.
“कोणाकूय सांगल्यार म्हका मारतलो म्हूण सांगिल्लें” अशी जाप आयली. राजनान ताका एके वटेन धमकी दिल्ली. राजनाक तोंड दिवचें काय कायदेशीर मार्गांतल्यान न्याय मेळचो ह्या निर्णया मदीं घुस्पली.
ह्या धक्को दिवपी उतरां गांवांत पातळ्ळीं तेन्ना शेजाऱ्यांनी बाजू घेवपाक सुरवात केली. ल्हवू ल्हवू सगळ्यांक कळ्ळें की रेखाक हॉस्पिटलांत व्हेला पूण कितें जाला तें खबर ना. हांगासर घरा कडेन आमकां चिंता की कोणूय कितें विचारल्यार जाप कितें दिवपाची. जैत मेळोवपा सारकी गजाल नाशिल्ली कोण विचारता ताका सांगपाक.
राजनाक कळ्ळें तेन्ना सावन तो भंयान आपल्या घरा कडेन येना जालो. तो भायर खंय तरी रावपाक लागलो. आपणी केल्ल्या अपराधाची बातमी सगळ्यांक कळत आयला म्हूण तो चोरा बशेन लिपून दुसरे कडेन रावपाक लागलो.
आई ताईन सांगले ताचेर विचार करीत रावली. कितें करचे कितें करचे न्हय तिका कांयच समजना जालें. आईन सगळी गजाल पप्पाक सांगून सोडली. आपल्या भयणीचेर आगळीक करपी मनशाचें नांव आयकून तो रागान भरलो. आपल्या घरांतली पवित्रताय कलंकीत करपाचें धाडस कशें जाले? हें चितूंक लागलो. ताका एक गजाल स्पश्ट जाली फाटल्या म्हयन्यांनी तो आपल्याक कित्याक जाप करून मात्सो हांसतालो, बेश्टेंच काम आशिल्ल्या बशेन हडकितालो. ह्या आपल्या वायट करणेचेर चादर धांपपा खातीर. पप्पाची एक संवंय आसली तो कोणाचे प्रती आपले मनांत राग दवरिना आसलो. ज्या शेजाऱ्यां कडेन तांचे बरेंपण नासलें तांच्या भुरग्यांक तो हांसतालो केन्नाय जाप दितालो.
पप्पान आनी मम्मीन एकामेकां कडेन समजूतपणान संवाद सादून एक थारयलें राजनाचे घरा सांगचें. ताचे घरांत ताची आवय आनी दोग जाण भाव तशेंच एक काकी आनी तिका एक चलो आनी चली. राजनाचो बापायक आनी काकाक सोऱ्याच्या वेसनान मरण आयिल्लें. ताचे आवयन ताका त्रास घेवन शिकोवन आपल्या पांयाचेर उबो केल्लो पूण ताणी तेच आवयचो मान राखूंक ना.‌ जेन्ना ही गजाल पप्पान ताच्या आवयक कळयली तेन्ना तिका विस्वास जायना जालो. निमाणें तिका सगळें सांगतकच तिका विस्वास जालो. दोगांय घरांनी ताईक घरा हाडटना हाचेर कितें मुखार पावल घेवपाचें ते चिंतपाचें थारयलें.
दुसरे दीस पप्पान एक आव्हानात्मक निर्णय घेतलो – ताच्या आंकवार भयणींच्या नवजात भुरग्याक स्थीर घराची गरज आशिल्ली. ते प्रमाण एक घराबो सोदपाचो निर्धार करून तो एका दयाळ नर्सी कडेन गेलो. तांणी नर्सीक खरेपणान सगळी गजाल स्पश्ट सांगली.
“हो एक कठीण निर्णय नर्स, पूण म्हज्या भयणीच्या नवजात भुरग्याक सगळ्यांत बरें फावो. म्हाका तुजी मजत जाय नर्स” पप्पान रडकुऱ्या आवाजान नर्सीक विस्वासांत घेतलो.
“खबर आसा म्हाका तुमचें. म्हाका एक कुटुंब वळखता.”
जाप आयकून पप्पाक सुऽऽऽ जालें. उत्सुकतायेन तांणी विचारलें “कोण तो.”
“तो मनीस आरटीओन कामाक आसा. तांकां दत्तक घेवपाची इत्सा आसा.” आयकना फुडें पप्पा विचारांत पडलो.
“तुका मेळपाची वेवस्था करूं?” नर्सीन नमळायेन विचारलें, तिची सहानुभूती तिच्या आवाजांत दिसताली. ताका घडये ताईची काकुळट दिसली आसुंये.
“देव बरें करूं बाय.” खूश जायत तांणी म्हणलें.
“म्हाका भुरग्याक सारको सांबाळटलो हाची खात्री करपाची आसा. तुमी आमची वळख करून दियात?” पप्पान विनंती केली, ताचो हुस्को ताच्या तोंडार दिसतालो.
“बरें तर.”
अशें म्हणीत नर्स गेली. ताच्या निर्णयाचेर विस्वास दवरून नर्सीन नवजात भुरग्याक दत्तक घेवपाची खरी आवड आशिल्ल्या कुटुंबाक कळोवपाक चिंतलें. परिस्थितीची गंभीरताय समजून नर्सीन तांकां भुरगें दत्तक घेवपी इत्सूक आशिल्ल्या आरटीओ कुटुंबा कडेन वळख करून दितां म्हूण सांगलें.
आपल्या भाचयेक आतां एक मोगाळ
घर मेळटलें अशी आशेची झलक ताका जाली.
चवथ्या दिसाक तो मनीस पप्पाक हॉस्पिटलाचे भायर ताका मेळपाक आयलो. तांचें उलोवणें जावन आरटीओन आपूण ते भुरग्याक दत्तक घेवपाक तयार आसा म्हूण हयकार दिलो. रोकडेच दुसरे दीस येवन ताणी हॉस्पिटलांत कागदपत्रां पुराय केलीं, पप्पान आरटीओच्या अधिकाऱ्या कडेन उपकार मानून पळयलें.
“म्हाका बापूय जावपाची संद दिल्ल्या खातीर तुका आभार.” अधिकाऱ्यान म्हणलें. पप्पान हांसून आपलो आदर ताका जाणोवन दिलो.
“त्या भुरग्याची काळजी घेयात. तुमी दिवपाक तयार आशिल्लो सगळो मोग ताका फावो जातलो.” अशें म्हणीत तो अधिकारी गेलो.
ह्या सगळ्या गजालींत म्हजी पदवीची परिक्षा लागी पाविल्ली म्हाका शिकपाचें मनूच लागना आशिल्लें. शिकपाक बसल्यार नाका ते विचार येवन मन शेणटां. मदींच भाव म्हजे आनी भयणीच्या लागीं येवन म्हणपाक लागलो “ताईन शेण खालें
मुगो”. ताच्या आवाजांत एक निराशा आशिल्ली.
एक दीस आमच्या घरा मुखार रावपी काकी आपल्या दोनूय चेडवा बरोबर आमगेर आयली आनी म्हाका पडयेर आपोवन विचारपा लागली “आगो ताईक हॉस्पिटलांत कित्याक व्हेलां?”
हो प्रस्न आयकून म्हजेर आकांत आयलो. म्हाका शेळो घाम सुटलो. हांवें गडबडत सांगलें “म्हाका फक्त बरें ना म्हूण सांगलां, सारकें कितें जाला तें सांगूना.” तिका हरशी जाप खबर आसली तरीय ती विचारपा आयिल्ली. कारण गांवांत
कितें घडटा तें रोखडेंच तिच्या कानार पडटालें.
धा दिसांनी डॉक्टरान ताईक डिसचार्ज दिलो. ताईचेर आतां महासंकट उबें आसलें. पप्पान ताईचो हयकार घेवनूच भुरग्याक दत्तक दिवपाचो निर्णय घेतिल्लो. पूण दिवपाच्या वेळार ताचे काळजाक चिमटे येवपाक लागले. थंयच आई आशिल्ली “आतां अशें कित्याक करतां” म्हूण प्रश्न केलो. तें भुरग्याक आपल्या हातांत घेवन हुंडक्यांनी रडपाक लागलें. निमाणें ताणें भुरग्याक उमो दियत आपले भितर धीर हाडीत तांचे सुवादीन केलें.
घरा कडेन हाडले उपरांत पयलीं थारयले प्रमाण रातच्या गुपीत काळखांत मम्मी पप्पा आनी राजनाची आवय आनी काकी वाड्यार गेटी कडेन एकठांय जालीं. मंद आवाजांनी गुपीत फुसफुसले संवाद सादून एक लाख दिवपाचें थारयलें. पुलीसा कडेन कागाळ केलीं ना कारण दोगाच्यां कुटुंबाच्या हिता खातीर. पूण ताईचें कोणी चिंतलें ना. ताचेर ह्या गजालीचो कितलो परिणाम जालो आसतलो. एक आवय आपल्या नवजात भुरग्या कडल्यान
पयस जाली. ताका कितले त्रास जाता आसत?
घरा कडेन ताई वोगी रावंक लागलें. चड उलोवप ना, आपल्याच भितर रावप. आमी घरा कडेन ताका वेगळेंपण जाणोवन दिलें ना. पयलीं ताचे कडेन जशीं वागतालीं तशींच वागपाक लागलीं. पूण खंय तरी ताचे अब्रू वांगडा मनूय शेणिल्लें. घरांत ताई फकत शांतताये कडेन न्हय तर आपल्या आत्मसंवेदनेंतल्या सूक्ष्म बदला कडेनय झगडटालें.

दीपा रामा रायकार
9011253801