एक भारत, श्रेष्ठ भारत

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आमचो भारत देश म्हळ्यार विविधयतायेन भरिल्लो आनी नटिल्लो. आमच्या देशांतले दरेक राज्य, वाठार, प्रदेश आपापली अशी खाशेली संस्कृताय, भास, खानपान, भेसवण, संगीत, नृत्य, कला आनी हेर कितल्याश्याच गजालींनी स्वताचें वेगळेपण तिगोवन आसा. ह्या वेगळेपणाची जाणविकाय आमकां तितलीशी नासता. हाचे कारण म्हळ्यार आमच्या वाठारा भायर वचून आमी हेर मळांचेर किते चल्लां ताची तितलीशी म्हायती करून घेवपाक वचनात. खास करून आमच्या वाठारा परस साप्प वेगळी परिस्थिती आशिल्ल्या प्रदेशांत तर आमी वचपाकूच सोदनात. हीच मानसिकता पयस जावची आनी देशाच्या हेर वाठारानी कितें चल्लां आनी थंयचें आयुश्य कशें आसा हाची थेट आनी खोलायेन म्हायती जावची म्हण आमच्या देशांत एक बेसबरी येवजण लागू केल्या ती म्हळ्यार ‘एक भारत, श्रेष्ठ भारत’.
भारतातल्या सगल्या राज्यांच्यो आनी संघप्रदेशांच्यो जोडयो करून तांची एकामेकां कडेन वळख जावची आनी ते वरवी तांचे मदीं वेगवेगळ्या तरांचे आदानप्रदान जावचे ह्या हेतान ही येवजण सुरू केल्या. हाचे खाला गोंय आनी झारखंड ह्या दोन राज्यांची जोडी केल्या. समानताय आनी विविधताय अशी दोनूय आंगां हे येवजणे खाला केल्ल्या राज्यांच्या जोडयेंत दिसून येतात. गोंय आनी झारखंड ह्या दोनूय राज्यां मदीं चडांत चड आदानप्रदान जावचें आनी दोनूय राज्यांक येवजणेचो खूप लाव जावचो हे खातीर सगल्या मळांचेर आनी स्तरांतल्यान यत्न जावंक जाय.
‘एक भारत, श्रेष्ठ भारत’ येवजणे खाला हालींच गोंय विद्यापीठाच्या शिश्टमंडळाचो वांगडी म्हण झारखंडाक भेट दिली. त्यावेळार झारखंडाचें एक वेगळेंच चित्र पळोवपाक मेळ्ळें. खरें म्हळ्यार तो मेरेन, भारतांतले एक राज्य इतलीच म्हायती झारखंडा विशीं आशिल्ली. आदल्या बिहारा सावन वेगळें करून तयार केल्लें हें राज्य गोंयां परस खूपशा गजालींनी साप्प वेगळें आनी कांय गजालींत मात सारकें. पयली गजाल जी प्रामुख्यान दिसून आयली ती म्हळ्यार झारखंड हें लागींलागीं आदिवासी राज्य. नव्वद टक्क्यां परस चड लोक आदिवासी आसात. साधनसुविधा आनी हेर तजवीजो पळयल्यार गोंयचे तुळेंन हें राज्य उणेंच चाळीस वर्सां फाटीं आसा, अशें म्हणचें पडटलें. हांगासर रस्ते, वीज, शिक्षण, मनोरंजन, खणजेवण, रोजगार ह्या सारक्या म्हत्त्वाच्या गजालींची तरतूद साप्प उणी आसा. शिक्षणाच्या मळार, शाळा आनी महाविद्यालयांची संख्या उणी आसा, अशी म्हायती मेळ्ळी. कांय वाठारांनी शाळा- महाविद्यालयां आसात, पूण व्हडा प्रमाणता आदिवासी वाठार आशिल्ल्यान शाळांत वचपी भुरग्यांची संख्या खूपूच उणी म्हूण कळ्ळें.
झारखंडात रोजगाराच्यो संदी कितें? मुखेलपणान कोळसो आनी बॉक्सायट खणींच्या वेवसायाचेर हें राज्य व्हडा प्रमाणात निंबून आशिल्ल्याचें दिसून येता. तातूंत राज्यांतले आनी लागींच्या वाठारांतले लोक काम करतात. चडशे लोक अशिक्षित आनी असंघटित मळार काम करपी. ह्या मीना खणींनी सुरक्षेचीं साधनां आनी तजवीजो उण्यो आशिल्ल्यान काम करपी कितल्याश्याच कामगारांक जीव वगडावचो पडला, अशीय म्हायती थंयच्या प्रतिनिधीन दिली. अशे तरेन कितल्याश्याच कामगारांक घर चलोवपाक जीव धोक्यांत घालून ह्या खणींनी काम करचें पडटा.
गोंयां भशेनच झारखंडांतय मीनाखण वेवसाय खूप व्हडा प्रमाणात आसा. मात गोंयांन हालींसराक जे तरेन पर्यटन वेवसायाक उर्बा दिवपाक सुरवात केल्या ते तरेन झारखंडात यत्न जावपाची गरज आसा. खरें म्हळ्यार झारखंडात सैमिक, समाजिक आनी धर्मिक पर्यटनाक खूप संद आसा. हांगाचो नितांतसुंदर सैम, लोकजीण आनी म्हत्त्वाचें म्हळ्यार ह्या वाठारातली धर्मिक स्थळां पळोवपाक वर्सभर कितलेशेच लोक येतात, मात ह्या पुराय वावराचें एक सूत्रबद्ध नियोजन जाय. बारा ज्योतिर्लिंगातलें एक बैद्यनाथ ज्योतिर्लिंग ह्याच झारखंडांत आसा. ह्या धर्मिक सुवातेक भेट दिवपाक दिसपट्टे शेकड्यांनी लोक येतात. मुखेल धर्मिक सुवाळ्यांच्या आनी सणाच्या काळात तर हांगा येवपी लोकांची संख्या हजार, लाखांच्या घरात पावता. मात ते तुळेन लोकांच्या येरादारीची, रावपाची, खाणा- जेवणाची योग्य वेवस्था आनीक बरे तरेन जावपाक जाय.
झारखंडातल्या लोकांची हस्तकला आनी हेर वस्तू खूप तोखणाय करपा सारक्यो. वेगवेगळ्या तरेच्यो वस्तू लोक तयार करतात. ताची विक्री थळाव्या बाजारांत आनी कांय प्रमाणांत लागीच्या शारांनी करतात. मात, फावो तशी बाजारपेठ उपलब्द जावची हे खातीर आर्विल्ल्या तंत्रगिन्यानाचो वापर जावंक जाय. आयज ई -कॉमर्स मळाचे मजतीन हीं उत्पादनां जर संवसारभरच्या लोकां मेरेन पावोवपाची वेवस्था जाली जाल्यार हांगाच्या लोकांक ताचो थेट लाव जातलो. शेती आनी धान्य उत्पादनां हांगाचे लोक घेतात, तांचे खातीरय योग्य ती सांठवण, येरादारी आनी बाजारपेठ वेवस्था जावपाची गरज आसा. हांगाच्या लोकांची खाशेली खाणजेवणाची रुच्चीक व्यंजनां भारतभर पावची हे खातीर सहकारी तत्त्वार पावलां उखलूं येतात.
झारखंड हें राज्य जायत्या मळांचेर गोंयां परस मागाशिल्लें आसलें तरी हांगाच्या लोकांची मनां मात साप्प निर्मळ आनी प्रसन्न आसात. आपल्या वाठारात आयिल्ल्या अतिथीक देवा भशेन मानून ताचें स्वागत करपाची तांची पद्दत मनाक सामकी भावली. आपलो दिसपट्टो वेवसाय आनी वेव्हार करतना लेगीत झारखंडांतले लोक सामके निर्मळ आसतात. अदिकचो एक पयसो लेगीत कोणा कडल्यान घेवचो न्हय हें तत्व हांगाचे लोक मानतात आनी पाळटात लेगीत. झारखंड सारक्या राज्याक गोंयां सारकें साथी राज्य ‘एक भारत, श्रेष्ठ भारत’ येवजणे खाला मेळप ही खोशयेची गजाल. गोंय आनी झारखंड ह्या दोनूय राज्यां मदीं वेगवेगळ्या स्तरांचेर यत्न जावन हें नातें आनीकूय घटमुट जावपाक सगल्यांचे यत्न आवश्यक आसात.

प्रा. चिन्मय मधू घैसास
9823728640