भांगरभूंय | प्रतिनिधी
कांय पुस्तकां सोदून लेगीत मेळनात. दुर्मिळ अशीं पुस्तकां ग्रंथालयांत मेळनात, पूण अकस्मात मुंबय वा पुण्यांत वा हेर शारांनी म्हाका फूटपाथार चिमटीभर मोलांत मेळ्ळ्यांत. खरें म्हळ्यार त्या पुस्तकांचें मोल आसना. पूण, दिवपी विक्रेत्याक तें कळना. अकस्मात आपणाक जाय तें पुस्तक खूब वर्सांनी मेळ्ळें म्हण्टकच ताटातूट जाल्लें भुरगें मेळचें तसो विरहा उपरांतचो आनंद जाता.
1990 च्या दसकांत म्हजो कोंकणी म्हणी आनी वाक्प्रचार हांचें संकलन आनी अभ्यास करपाचो वावर चलतालो (आजून मेरेन सोंपूक ना). संकलन म्हण्टगीर त्या विशयावेलीं पुस्तकां एकठांय करप हें आयलेंच आनी हांवूंय बी म्हणी आनी वाक्प्रचार हांचेर उजवाडाक आयिल्लीं कोंकणी पुस्तकांच न्हय तर मराठी, हिंदी आनी इंग्लीश भाशेंतलींय पुस्तकां एकठांय करपाच्या वावराक लागलों. म्हाका खबर आशिल्ल्या कोंकणी पुस्तकांची यादी व्हड नासली. कोंकणी म्हणीचें पयलें पुस्तक Florilegio dos Proverbios Concanies (कोंकणी म्हणींचो झेलो) 1922 वर्सा उजवाडाक आयिल्लें. आनीक दोन पुस्तकां Konkani Proverbs- V. P.Chavan-1922 आनी Konkani Proverbs and Idioms-S. S.Talmaki-1932 वर्सा उजवाडाक आयिल्लीं. हीं पुस्तकां मेळोवपाक म्हाका व्हडलीशी तकालस पडली ना.
गुलाब प्रकाशनान काडिल्लें आनीक एक कोंकणी म्हणीचें पुस्तक Konkani Oparinchem Bhandar- Fr. Antonio Pereira, SJ.1985 हें म्हाका स. फा. फ़्रेडी द कोश्त हाणीं भेट म्हूण दिलें. कोची सावन उजवाडाक आयिल्लें ‘कोंकणी म्हणी’ हें एन. पुरशोत्त्म मल्या हांचें पुस्तक म्हाका आर. एस. भास्कर हाणीं धाडून दिलें. अशे तरेन म्हजे कडेन कोंकणी म्हणी आनी वाक्प्रचार हांचीं पुस्तकां जमलीं. पांटलोभर!
2003 वर्सा गोवा कोंकणी अकादेमीन ‘कोंकणी म्हणीसागर’ हें मनोहरबाब पै धुंगट हांचें पुस्तक उजवाडाक हाडलें. हातूंत मनोहरबाबान म्हणी आनी वाक्प्रचार हांच्या पुस्तकांची वळेरी दिल्ली. हांतूतलीं सगळीं पुस्तकां म्हजे कडेन आसलीं सोडून स. कमला गजानन वाघ हांचें ‘आजीच्या सुपांतील मोती’ हें पुस्तक! ह्या पुस्तकाची मनोहरबाबान आपल्याक सगळ्यांत चड आवडिल्लें कोंकणी म्हणींचें पुस्तक म्हण तोखणाय केल्ली.
बहुभाशाकोविद विद्वानान शिफारस केल्या देखून हें पुस्तक मेळोवपाच्या वावराक हांव लागलों. गोंयचीं सगळीं पुस्तक भांडारां उमथीं घालीं. हें पुस्तक खंयच मेळ्ळें नां. मागीर हांवें म्हजो मोर्चो गोंयच्या वाचनालयांकडेन व्हेलो. थंयूय म्हाका अपेस आयलें. मुंबय, पुणे, कोल्हापूर हांगा पावटी माल्ल्यो. मुंबय, पुणेचे फुटपाथार पुस्तकां विकप्यां कडेन चवकशी केली, म्ह्ज्या मुंबय, पुणे, कोल्हापूरचे आमिगांक चिटी बरयल्यो. पूण सगळ्यांचो नानाकार!
वर्सां वतालीं पूण ह्या पुस्तकाचो विशय तकलेंतल्यान वचनाशिल्लो. म्हजो एक आमिग आसा. पक्को मराठीवादी. आजूनय कोंकणीक मराठीची बोली बी म्हण्टा. पूण म्हज्या ह्या वावरांत खूब आदारय करता. खंयूंय गेल्ले कडेन मराठी, हिंदी, इंग्लिश म्हणीचीं पुस्तकां दिसत जाल्यार म्हजे खातीर विकतीं घेवन हाडटा.
तो वर्सांन वर्स मराठी साहित्यसंमेलनाक वचपी आनी येतना पांच- स हजारांचीं पुस्तकां हाडपी. म्हजी आवडय तो जाणां. म्हाकाय तो गेल्ले फावटीं पुस्तकां हाडपी. खूपदां तो म्हाका आपल्याबराबर मराठी साहित्य संमेलनाक यो म्हण फाटीक लागता. आनी हांव ताका दरएक फावटीं नां म्हण्टां.
त्या वर्सा पुण्याक महाबळेश्वराक मराठी साहित्य संमेलन भरिल्लें. म्हजो आमिगय ताका गेल्लो. अकस्मात म्हाका सकाळीं 9 वरांचेर ताचो फोन आयलो. आमची कोन्फ़रन्स रुमांत मिटिंग चलताली. आनिकूय वांगडी आशिल्ले. म्हजो मोबायल सायलंट मोडाचेर आशिल्लो. हांव भायर आयलों. तो सामको excite जावन उलयतालो. ‘आरे! तुजें जालां कितें?’ हांवें विचारलें. तो म्हणूंक लागलो तुजें ‘आजीच्या सुपांतील मोती’ हें पुस्तक मेळ्ळें. दोनच कॉपी आशिल्ल्यो. दोनय घेवन उडयल्यो. एक तुका आनी एक म्हाका. हांवय सामको excite जालों. म्हजो आमिग केन्ना काय गोंयांत येता अशें म्हाका जालें.
दुसऱ्या दिसा ऑफिसाक दांडी मारुन हांव ताच्या स्वागताक सकाळीं कोंकण रेल्वेच्या मडगांव स्टेशनार हजर. ताका म्हजीं स्वार्थीपणां कळ्ळीं. हांव आपल्या खातीर न्हय तर पुस्तका खातीर आयलां हें ताका कळपाक वेळ लागलो नां. डब्यांतल्यान देंवतनाच ताच्या हांतांत तें पुस्तक आनी चिकीची कास आसली. पुस्तक पळयतगीर म्हजो ‘आनंद गगनांत मावेना’ असो जालो. केन्ना काय घरा येवन पुस्तक वाचनशें जाले. कोलो पडलो उशेलांत तशी म्हजी गत जाल्ली. पुस्तकांत हांव गुतून पडलों.
श्रीमती कमला गजानन वाघ हांचें ‘आजीच्या सुपांतील मोती’ हें संकलन 1995 वर्सा उजवाडाक आयलें. कमलाबायची आवय बया आमोणकार हिच्या तोंडांत चांटेपावलाक म्हणी आसताल्यो. आपले आज्जेन शिंवरिल्लीं मोतयां पुस्तक रूपान ताणीं वाचप्यांक दिल्यांत. प्रसंग मांडपाची तांची शैली सोबित आसा. तांतल्यान म्हणीचो अर्थ स्पष्ट तर जाताच पूण त्या काळच्या समाजाचें दर्शन आमकां घडटा. ह्या संकलनांत वट्ट 257 कोंकणी म्हणी आसात. ह्या संकलनांत कोंकणी म्हणींचो अर्थ मराठींतल्यान दिला.
आयज जेन्ना- जेन्ना तें पुस्तक हांव हातांत घेतां तेन्ना- तेन्ना हें पुस्तक मेळोवपाक हांवें आनी म्हज्या इश्टांनी घेतिल्ली तकालस आनी उपरांत मेळटकच जाल्लो आनंद म्हाका याद जाता.
– सखाराम शेणवी बोरकार 9923306751
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
