… आनी एका अस्वस्थ सुर्याचो अस्त

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

संजीव वेरेंकार म्हणजे कोंकणी भाशेक पडिल्लें एक गोड सपन. आतां ताच्या गोड यादीचेरूच आमी जगपाचें. सैमागणांतलो मनीसपणाचो हो खळखळतो झरो, चैतन्याच्यो पावळ्यो पोशांत रकोवपी हो मायेचो वझर ध्यानामनांत नासतना अकस्मात नाच्च जालो. सगळो सैम, समाज आकुळ पिकुळ जालो. 17 मार्चाक अचकीत ताका आयिल्लें मरण सगळ्यांक चटको लावन गेलें. संजीवान सगळ्यांकच फटयले. ऐन उमेदीचे तेंगशेर धोलतनाच गेलो. खरें म्हटल्यार कोंकणी साहित्याच्या मळार संजीव हिरो कसोच जगलो. गोंय आनी पुराय कोंकणी विश्व एका कर्तुत्वी गोंयकाराक मुकलें. ही पोकळी भरून येवं नजो.
2021वर्सा तांच्या ‘रक्तचंदन’ ह्या पुस्तकाक प्रतिश्ठेचो केंद्रीय साहित्य अकादेमी पुरस्कार मेळटकच सगळ्यांकच संजीवाची दखल घेवची पडली. उसरां येवपी वादळांतूय तुफानाचें बळगे आसता, हें फट न्हय. आनी म्हूण 2022 चो दुसरो पुरस्कार जाहीर जालो तरी संजीवाचे सत्कार सुवाळें सोपनांत. फाटले वर्सभर संजीव सेलीब्रेटी कसो जगलो. कितलें भोवमान, पूण सगळ्यां भोवमान पैकी सावयवेंरे ग्रंथालयाचे वतीन केल्लो सावयवेरेंचो नागरी भोवमान श्रेश्ठ म्हूण सांगतालो. आनी वता वतां मंगळूरकारांच्या विश्व कोंकणी केंद्राच्या जाळवणदारांक जीव लावन गेलो. सदांच भौसाचे प्रस्न पोटतिडकीन सादे सोंपें भाशेंतल्यान मांडले आनी म्हणूनच संजीवाची कविता सर्वसामान्याक भावता, कळटा.
अडीअडचणीक पावप हो ताचो धर्म. मागीर तो कोणूय आसूं. संजीवान जायत्या लोकांक आपले तांकी प्रमाण पोटाक लायल्यात, जायत्या जाणांक तो उपकाराक पडला. पूण ताणें केन्नाच कोणाच कडल्यान कसलीच अपेक्षा धरलीना. कांय जाण पडमूर वागले, ताका विसरून गेले, तरीय तो लोकांचे मजतीक धांवतालोच. कारण तो ताचो सभाव गूण. संजीव हळव्या मनाचो संवेदनशील मनीस, सामको मनशाळो. कुंटूंब वत्सल, बायल भुरग्यांचेर ताचो जीव आसलो, सगळो व्याप सांबाळूनूय तांणी आपल्या दोगांय धुवांक बरे संस्कार दिवन घडयल्यांत. मित्र- परिवाराकय मार्गदर्शन करतालो. तो स्पश्ट उलोवपी, सडेतोड आपलीं मतां मांडपी. ताचे कडेन दाखय लिपय ही वृत्ती नासली. जे कोण दांभिकपणान वागतात, मनीसपणाची नितीमत्ता पायांपोंदां मस्तून जें उजळ माथ्यान मिरयतात, अशा लोकांची ताका भिरभिरी मारताली.
संजीव हो प्रामाणिक, सामको तत्वनिश्ठ, खंयच्याय प्रस्नाचेर ठामपणान भुमिका घेवपी. भुमिका घेवपीच मनीस ताका आवडटाले. जे मनीस भुमिका घेवंक भिता तांका तो भिजूड म्हण्टालो. मदत करप हो ताचो धर्म. तो समतेचो पुजारी. समाजाच्या कळवळ्यान तो अन्याया विरुद्ध पेटून उठटालो. केन्ना- केन्ना मतां स्पश्ट मांडटालो. हाचो ताका फटकोय बसला. मुळांत धीट आनी सडेतोड, पयलीं सावन बंडखोर विचारांचो. ताचो लोकसंग्रह मोठो. ताचे पुस्तक प्रकाशन म्हणजे सांस्कृतिक उत्सव कसो. आयोजन कशें करचें हें संजीवा कडल्यान कोणेंय शिकचें. सगळ्यां थरांतले लोक ताच्या पुस्तक प्रकाशनाक आसताले. मुख्यमंत्री पदार आशिल्लो मनोहर पर्रीकार मुखेल सोयरो म्हूण न्हय तर प्रेक्षक म्हूण सभाघरांत उपस्थित रावता, हें संजीवूच करूंक शकतालो. संजीवान पयसो जोडलोना पूण मनशां जोडली.संजीवाचें जायत्या जाणां कडेन मतभेद आसले, पूण मनभेद केन्नाच नासले. तो रोखडोच वळटालो.
ताणें कवितेचेर जीवापाड मोग केलो. कवितेचेर ताची भरपूर निश्ठा. कोंकणी कविता जागतिक मळाचेर श्रेश्ठपदार पावची अशीं ताची खर इत्सा आसली. ताणें पत्रकार म्हूण केन्ना बिरूद मिरयलेना. तो कवीच म्हूण जगलो. ताणें जिणेंत खुब सोसलें. दळडिर रेशे सकयली जीण अणभवल्या आनी आर्थिक सुबत्ताय. तो सर्वसामान्य जीण जगला. ताची कविता म्हणजे समाजाचे वास्तव चित्रण, सामान्यांची वेदना. समाजाचें पडबिंब ताचे कवितेंत स्पश्ट जाणवता. तो वास्तव मांडटा. समाज जें दिकेंन वता तें पळयतकच ताचे काळीज पिवळटाले. तो घुस्मटालो, अस्वस्थ जातालो आनी तातूंतल्यानूच ताची कविता जल्मताली. काय जाण तीं आपल्याचेरूच बरयल्या असो गैरसमज करून घेताले. तशें काय आसना. संजीव जे पद्दतीन खास ‘संजीव’ शैलीन योग्य प्रतिकां आनी प्रतिमांचो वापर करून थोड्यांच उतरांनी आशयघन कविता रचतालो. ताची कविता ही वैश्वीक पांवड्या वेली. मनशांची वृत्ती-प्रवृत्ती, मानसिकता आनी तिका समाजशास्त्रीय बैठक आसताली. ताची कविता बदलत्या काळाचे प्रस्न घेवनच येताली. ती कोणाक तरी टार्गेट करपाक आसताली हो आमच्या मनाचो भ्रम. समाजाच्या दुखण्याचेर फुंक मारपाचें काम संजीवान आपले कवितेंतल्यान सदांच केलां, हातूंत इल्लोय दुबाव ना.
ताका आतां मेरेन मेळिल्ले पुरस्कार- कोंकणी भाशा मंडळ पुरस्कार. अ. भा. आकाशवाणी नभोनाट्य पुरस्कार. डॉ. पै फाऊंडेशन पुरस्कार (मणिपाल कर्नाटक), डॉ. विमला पै कोंकणी कविता कृती पुरस्कार, केंद्रीय साहित्य अकादेमी पुरस्कार. ताची साहित्य संपदा आतां मेरेन 9 कविता संग्रह प्रकाशीत जाल्यात. ताच्या नांवांर 8 गद्य साहित्यांची पुस्तकां. वट्ट 17 पुस्तकांचो हो धनी तसो उपेक्षितूच उरलो म्हणूंक जाय. काय ताचेर सतत अन्यायूच केलो. कारण ताका गोवा कोंकणी अकादेमीन केन्नाच कसलोच पुरस्कार दिलोना काय मेळूंकना? कला आनी संस्कृती खात्याचोय पुरस्कार दिलो ना काय मेळूंकना? ताणें कोंकणी खातीर निसुवार्थी भावनेन केल्लो वावर उणो पडलो काय?
हांव हे मुद्दाम नमुद करता, ताचे कारण म्हणजे एकूच कोंकणी पुस्तक बरयिल्ल्या लेखकांक गोवा कोंकणी अकादेमीचे आनी कला संस्कृती खात्याचे पुरस्कार मेळटात, पूण17 दर्जेदार पुस्तकां दिवपी संजीव मात ह्या पुरस्कारां पासून वंचित उरता. केदो व्हडलो हो अन्याय? केदो व्हडलो हो विरोधाभास? हें वास्तव संजीव अदीं मदीं उलोवन दाखयतालो. हें शल्ल्य खंय तरी उरलेंच ताच्या मनांत. तरी पूण आमी निराश जावया नाका, संजीवान आपणाले आत्मचरित्र बरोवंक घेतलेलें. अर्धे परस चड बरोवनूय जाल्लें. तें प्रकाशीत जावचें अशी ताची इत्सा आसली, पूण नियतीक तें रूचलेना. कोंकणी भास, साहित्य, खास करून कविता समृद्ध करपाक ताचें मोठें योगदान कोंकणी समाज विसरूंक शकना.

काशिनाथ नायक
9158345844