भांगरभूंय | प्रतिनिधी
आपल्या म्होंवाळ, सर्गीय आवाजान पुराय संवसाराक मोनेळ घालपी गानकोकिळ, भारतरत्न लता मंगेशकार हांचो आयज पयलो यादस्तीक दीस. लतादीदीचो आवाज हें संवसारांतलें आठवें अजाप. तांचो आवाज तांच्या रसिकांक एक पर्वणीच आशिल्लो. सगल्यांचें भावविश्व गिरेस्त करपाचें काम तांच्या पदांनी केलां.
लता मंगेशकार हांचो जल्म 28 सप्टेंबर 1929 दिसा इंदुरांत एका गोंयकार कुटुंबांत जालो. तांचे बाबा गोंयचे, मंगेशीचे. लतादीदीक आपल्या बापाय कडल्यान गायनाचें दायज मेळ्ळें. तांचे बाबा मास्टर दीनानाथ मंगेशकर हे खांपे गायक, नाट्य अभिनेते आशिल्ले. लतादीदीन सुरवेकचे गायनाचे धडे तांचे कडल्यान घेतले. भुरगेपणांत लतादीदीक हेमा, हृदया म्हण्टाले, पूण मास्टर दीनानाथ हांच्या एका नाटकांतल्या लतीका ह्या नांवा वयल्यान तांणी तिका लता अशें नांव दिलें. हें नांव संवसारांतलें आठवें अजाप थारलें. पिरायेच्या पांचव्या वर्सा सावन तिणें आपल्या बापायच्या संगीत रंगमाचयेर अभिनय करपाक सुरवात केली. लतादीदी ल्हान आसतना तांच्या बापाय मरण आयलें. घर चलोवपाक तांकां सिनेमांनी काम करचें पडलें, गावचें पडलें. पिरायेच्या तेराव्या वर्सा लतादीदी गायनाच्या मळार पावली आनी 1942 वर्सा आपलें पयलें गीत रेकॉर्ड केलें. किती हसाल? ह्या मराठी सिनेमांत नाचू या गडे खेळू सारे….. हें गीत तांणी गायलें खरें, पूण ताचो आस्पाव सिनेमांत जावंक ना. ताचे संगीतकार आशिल्ले सदाशीव नेवरेंकार. त्याच वर्सा नटली चैत्राची नवलाई… हें गीत तांणी मंगळागौर ह्या सिनेमांत गायलें. ह्या सिनेमांत तांणी ल्हानशी भुमिकाय केली. हाचे संगीतकार आशिल्ले दादा चांदेकर. हें गीत तांचें पयलें गीत थारलें. ते उपरांत तांणी कांय मराठी चित्रपटांनी पदां गायलीं. सामकें सुपरहीट गीत थारलें तें हिंदी. संगीतकार खेमचंद प्रकाश हांणी संगीत दिल्लें हें गीत आसलें, 1949 वर्साच्या महल ह्या सिनेमांतलें आयेगा आनेवाला…. हें गीत. उपरांत सामको पातळ आवाज म्हूण दीदीक पयलीं रिजेक्ट करपी संगीतकारांची तांचे कडेन रांक लागली. दीदीन गायिल्लीं बरींच पदां हीट थारलीं.
1950 उपरांत दीदीचो उत्कर्शाचो काळ सुरू जालो. नौशाद, सज्जाद, वसंत देसाय, दत्ता दावजेकर सारकिले पोरणे आनी तेन्ना नव्या आशिल्ल्या एस. डी. बर्मन, सी. रामचंद्र, शंकर – जयकिशन, मदन – मोहन, उषा खन्ना, कल्याणजी – आनंदजी, रवी, लक्ष्मीकांत – प्यारेलाल, आर. डी. बर्मन सगळ्या संगीतकारांनी तांचे कडल्यान गावन घेतलें. तांचीं पदां केन्ना येतात, ताची वाट लोक पळयताले.
चीनान 1962 वर्सा भारताचेर घुरी घाली. त्या झुजांत शेंकड्यांनी भारतीय सैनिक शहीद जाले. ह्या शहीद सैनिकांक श्रद्धांजली दिवपाक 27 जून 1963 दिसा दिल्लींत एक सुवाळो आयोजीत केल्लो. ह्या कार्यक्रमाक कवी प्रदीप हांणी एक खाशेलें गीत बरयलें आनी सी. रामचंद्र हांणी ताका संगीत दिलें. तें गीत लता दीदीन गायलें. आयज लेगीत लोकप्रिय आशिल्लें ये मेरे वतन के लोगो हें तें गीत आयकून तेन्नाचे प्रधानमंत्री पंडित जवाहरलाल नेहरू हांच्या दोळ्यांत दुकां आयिल्लीं.
दिदीन मराठी भाशेंतय खूब पदां गायलीं. तीं सगल्यांक खबर आसा. 1984 च्या महानंदा सिनेमांत तांणी माजे राणी माजे मोगा, तुजे दोळ्यांत सोदता ठाव, माजे राजा, माजे मोगा, तुजे नावाक जोडटा नाव, फुलाफुलांक पुशीत आयलो, तुजे माजे प्रीतीचो गांव हें आनी माजो लवताय् डावा डोळा, जाइजुईचो गजरो माळता, रतन अबोली केसान् फुलता, काय शकुन, शकुन गो सांगताय् माका?….. हीं दोन कोंकणी गितांय तांणी गायल्यांत. हीं दोनूय पदां शांता शेळके हांणी बरयल्यांत आनी पं. हृदयनाथ मंगेशकार हांणी संगीतबद्ध केल्यांत. श्रीनिवास खळे हांच्या संगीता खाला तांणी संत तुकारामाचे अभंग गायले, ते खूब गाजले.
आनंदघन ह्या नांवान लतादीदीन स्वता एका परस एक हीट पदांक संगीत दिलां. सुमार सात दशकां आपल्या आवाजान रसिकांक मंत्रमुग्ध करपी लतादीदीन 30 हजारां परस चड फिल्मी गितां गायलीं. 20 परस चड प्रादेशिक भाशांनी गितां गायलीं. मधुबाला, शोभना समर्थ – नूतन- तनुजा- काजोल, मीना कुमारी ते श्रीदेवी, माधुरी, जूही, करिश्मा, करीना कपूर मेरेन ताणें सगळ्या अभिनेत्रींक आवाज दिलो. मधुबाला, मीनाकुमारी सारक्यो कांय अभिनेत्री तर लतादीदी गायना जाल्यार आमी काम करीना अशें म्हणटाल्यो.
लतादीदीच्या गायनाच्या कुशळटायेक लागून सरकारान ताका जायते प्रतिश्ठीत पुरस्कार दिले. 1969 वर्सा भारत सरकारान पद्मभूषण हो देशांतलो तिसरो सगळ्यांत व्हडलो नागरी पुरस्कार दिवन तांचो भोवमान केलो. 1999 वर्सा तांकां पद्मविभूषण हो दुसरो सगळ्यांत व्हडलो नागरी पुरस्कार तर, संगीत मळार दिल्ल्या योगदाना खातीर 2001 वर्सा भारतरत्न हो सर्वोच्च नागरी पुरस्कार भेटयलो. एम. एस. सुब्बलक्ष्मी उपरांत हो पुरस्कार फावो जाल्ली ती फकत दुसरी गायिका. चित्रपट उद्देगांतलो सगळ्यांत व्हडलो पुरस्कार दादासाहेब फाळके पुरस्कारूय तांकां मेळ्ळा. फ्रेंच सरकारान तांचो सगळ्यांत व्हडलो नागरी पुरस्कार म्हळ्यार ऑफिसर ऑफ द लिजन ऑफ ऑनर हो पुरस्कार दिवन लतादीदीचो भोवमान केलो. लतादीदीक तीन फावटीं राष्ट्रीय पुरस्कार आनी चार फावटीं फिल्मफेयर पुरस्कार फावो जाला. फिल्मफेयरान तांकां दोन फावटीं विशेश पुरस्कारूय भेटयलो. निमाणें तांणीं नव्या गायकांक पुरस्कार मेळचो ह्या हेतून फिल्मफेअर, राष्ट्रीय पुरस्कार घेवपूच बंद केलें. एके वटेन लोक पुरस्कार मेळोवपाक फिल्डिंग लायतात, आयोजकांची सरबराय करतात, तर दुसरे वटेन लतादीदी पुरस्कार नाका म्हणटा. कितलो व्हडलो त्याग हो.
1992 वर्सा महाराष्ट्र राज्य सरकारान लता मंगेशकरांच्या नांवांन पुरस्कार सुरू केलो, जाल्यार मध्य प्रदेश सरकारानूय 1984 वर्सा सावन लता मंगेशकर पुरस्कार दिवपाची परंपरा सुरू केली. जायत्या विद्यापिठांनी लतादीदीक मानाची पदवी दिवन भोवमान केला. फाटल्या वर्सा 6 फेब्रुवारीक पिरायेच्या 92 व्या वर्सा जाण्टेपणाक लागून तांकां मरण आयलें. तांच्या मरणान पुराय देशाक धक्को बसलो. मरणाचो शोक भारतांतच न्हय तर संवसारभर जालो. एक दैवी युग सोंपलें. लतादीदी बगर भारतीय सिनेमा आनी संगीताचो इतिहास पुराय जावंकूच शकना. लतादीदीन आपल्या असामान्य गायनान फकत सिनेमा मळार न्हय तर पुराय देशाचेर एक वेगळी छाप सोडली. जो मेरेन संगीत रसिक आसात, तो मेरेन तांच्या पदांक कोण विसरचो ना. प्रत्येक मनीस जितो आस मेरेन ताच्या कानांत हो आवाज गुंजत रावतलो. तांचे पयले पुण्यतिथये निमतान काळजांतल्यान अभिवादन.
श्याम ठाणेदार
9922546295
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
