मध्य आफ्रिका

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

मध्य आफ्रिकेंत येवपी सगळे देश एका काळार युरोपी शेकातळा आशिल्ले. फ्रँच आनी ब्रिटीश राजवटी खाला आशिल्ले हे देश. अंगोला, कॅमरून, कोंगो, डॅमोक्रॅटीक रिपब्लीक ऑफ द कोंगो, सेंट्रल आफ्रिकन रिपब्लीक आनी हेर देश मध्य आफ्रिकेंत आसपावतात. 1960च्या सुमाराक ह्या देशांक स्वतंत्रताय मेळ्ळी. चाड आनी सेंट्रल आफ्रिकन रिपब्लीक हे संवसारांतल्या गरीब देशां मदीं येता. डॅमोक्रॅटीक रिपब्लीक ऑफ द कोंगो, कॅमरून, कोंगो, गबॉन ह्या देशांनी खनीज आनी तेल सांठे मेळिल्ल्यान तांकां बरी येणावळ मेळटा. मध्य आफ्रिकेंतलो उत्तरेंतलो चडसो वाठार सुको आनी रखरखीत. पूण दक्षिणेक रानवटी वाठार आसा. साव टोमे एण्ड प्रिसिपे ह्या ल्हान जुंव्याचेर ज्वालामुखी फुटपाच्यो घडणुको घडल्यात. आफ्रिकन आनी भारतीय संस्कृताये मदीं खूब समानताय आसा. अटलांटीक म्हासागराक तेंकून हे देश आसात.
सेंट्रल आफ्रिकन रिपब्लीक – सेंट्रल आफ्रिकन रिपब्लीक देशाच्या चारूय वटांनी हेर देश आसात. ब्वाका, मदजिया, बाया आनी बांदा अशा वेगवेगळ्या गटांतले लोक सेंट्रल आफ्रिकन रिपब्लीक देशांत रावतात. कॉफी आनी कापूस ह्या पिकांची निर्यात करून शेतकारांक येणावळ मेळटा. तशेंच मिरयां, केळीं, कणगां, मके, भिकणां, तांदूळ ह्या पिकांची लागवड ह्या देशांत जाता.
कोंगो न्हंय – कोंगो न्हंय ही आफ्रिकेंतली दुसरी लांब न्हंय. नायल न्हंये परस ही मातशी ल्हान न्हंय. खोलायेंत ही संवसारांतली सगळ्यांत खोल न्हंय थारल्या. हे न्हंयेची खोलाय 720 फूट आसा. हे न्हंयेक ‘झाया’ अशें म्हणटात. बोटींच्या येरादारी खातीर ही खूब म्हत्वाची न्हंय. लोकांक प्रवास करूंक व्हडीं तशेंच मोटर लायिल्ल्यो बोटी हे न्हंयेंत आसात. तशेंच म्हालाची हाड-व्हर करपाक मोट्यो बोटी, जहाज ह्याच येरादारी मार्गाचो वापर करतात. हे न्हंयेच्या आदारान आफ्रिकेंतल्या कितल्याशाच देशांनी हायड्रोपावर (उदका उर्जेचे) प्रकल्प चलतात. ह्या प्रकल्पांक लागून वीज निर्मिती जाता.
वर्षावन प्रदेश – भूमध्यरेखेंतली मध्य आफ्रिका वर्षावन प्रदेशांत व्यापल्या. ह्या वाठारांत दाट रानां आसात आनी सेगीत पावस पडटा. कोंगो आनी उबांगी ह्यो न्हंयो एकामेकांक मेळटात त्या वाठारांत ओलसार रानां आसात. ताका लागून, सरभोंवतणच्या देगांनी हुंवाराची परिस्थिती उप्रासता. कांय वाठारांनी ‘सवानाज’ आनी हेर रानां आसात. सवानाज म्हणल्यार ल्हान झाडां, रोंपां आनी शेती खातीर भूंय आशिल्लो वाठार. ह्या वाठारांत पावस कमी पडटा. दोन कोंगो रिपब्लीक प्रदेशांनी सवानाज आसात.
खाणां-जेवणां – मध्य आफ्रिकेंत विविध परंपरा आनी संस्कृताय मेळटा. पुर्तुगेज आनी ‘स्वाहिलीस’ संस्कृतायेचीं खाणां-जेवणां ह्या देशांनी खावपाक मेळटात. स्वाहिलीस म्हणल्यार येमेनी, बांटू, ओमानी आनी भारतीय संस्कृतायेचें मिश्रण. कसावा (साबुदाण्याच्या कंदमुळा वरी), बटाट, सुरण आनी केळीं हे आफ्रिकेंतल्या घरांनी मेळटातूच. नुस्तें, चिकन आनी बोकडा मटणूय लोक खातात. कसावा पासून तयार केल्ले ‘फूफू’ हें पक्वान आफ्रिकेंत खूब लोकप्रिय आसा. कॅमरूनांत ‘कोकी’ हो चवळी पासून तयार केल्लो केक फामाद आसा.
तांब्याची खण – डॅमोक्रॅटीक रिपब्लीक ऑफ द कोंगो ह्या देशांत तांब्याचे सांठे आसात. ताका लागून, हो देश तांब्याची निर्यात करपी संवसारांतलो मुखेल देश थारला.

स्नेहा सबनीस
9923633789