केदें व्हड बलिदान, बाबू गेनूचें

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भावंडांनो,
जाण्टी मनशां सदांच म्हणटात, मनशान तत्वनिश्ठ आसचें. आपलीं तत्वां,मतां सोडिनासतना रावल्यार ताका श्रेश्ठत्व येता. व्हडपण येता. खरें आसा तें. तशे तरेची वागणूक मनशाक त्रासांत उडयताच. पुणून, त्रासांत लेगीत ताका व्हडपण मेळोवन दिता…
इतिहासांतल्यो जायत्यो व्यक्ती ज्यो आपलीं तत्वां, मतां, निश्ठा हाका दसून वागल्यांत, तांची जीण आमकां ह्या विचारांची देख दिता. गांधीजींची अहिंसा, टिळकांचो स्वाभिमान, भगतसिंगाची आत्मनिर्भयताय, आंबेडकरांचो हट्ट, फुल्यांचे समाजप्रेम, म्हान फुडारी, क्रांतीकारक आमकां सदांच उजू मार्गा खातीर आदर्श थारल्यात.
भावंडांनो, अशाच एका तरणाट्या क्रांतिकारकाची तुमकां याद करून दितां. तो म्हणल्यार बाबू गेनू सैद. ताची जिवीत काणी दोळ्यांत दुकां हाडटा. पिरायेच्या बाविसाव्या वर्सा तो हुतात्मा जालो. खऱ्यानीच ताचे निश्ठे मुखार आनी ताणें दाखयिल्ल्या शौर्या मुखार, धाडसा मुखार नतमस्तक जाता आनी तुमकां ताची शौर्य गाथा सांगतां.
म्हाराष्ट्रांतल्या पुणे जिल्ह्यांत आंबेगांव तालुक्यांत महाळुंगे- पडवळ गांवांत ते 1 जानेवारी 1908 जल्मले. कुटूंब अत्यंत गरीब. काम शेताचे करी. घरांत बाबू सयत दोग व्हडले भाव भयण आनी बापूय. बाबू देड वर्सांचो आसतना बापायक मरण आयलें. शेतकामांक लागून घरांत एक बैल आसलो. ताचे वरवी काम करून जी जोड मेळटाली ताचेर तांचो संवसार चलतालो. पुणून रोखडोच तो बैल मेल्ल्यान कुटुंबाचेर हावळ आयली. गांवांत रावून भुरग्यांक पोसपाक जावचें ना म्हणून आवय घरकामा खातीर मुंबय गेली. तीच आपल्या भुरग्यांक शेजाऱ्यां सुवादीन सोंपोवन. कांय दिसांनी बाबू आवयच्या सांगांताक मुंबय गेलो. पुणून काम मेळूंक नाशिल्ल्यान अखेरेक कपड्यांचे मिलींत कंत्राटी पद्दतीचेर ‘कंत्राटी कामगार’ म्हूण काम करीत रावलो. पूण पुताक सांबाळप आवयक कठीण जालें. बाबून आवयचो सांगांत सोडलो. तेच वेळार ताचो संपर्क भारतीय चळवळींत वावुरपी कार्यकर्त्यां कडेन आयलो. मुळांत देशाविशीं आपुलकाय आनी देशा खातीर वावुरपाची तळमळ आशिल्ल्यान बाबून चळवळींतल्या वावुरप्यांक आपलो चड वेळ दिलो. गांधिजींच्या स्वदेशी तत्वा कडेन तो एकनिश्ठ रावलो. लाला लजपतराय, भगतसींग, सुखदेव आनी राजगुरू हाणी देशसेवे खातीर केल्ल्या चळवळीचो आदर्श बाळगून बाबू चळवळींत रिगलो.
1930 वर्सा वडाळांत जाल्ल्या सत्याग्रहांत बाबू गेनूक सक्त मजुरेची ख्यास्त भोगली. पुणून ती ख्यास्त भोगून परतल्या उपरांत बाबून विदेशी कपड्यांचे बंदीचे चळवळींत वांटो घेतलो.
भावंडांनो, याद जाता ती आंगार कांटो हाडपी घडणूक. विदेशी कपड्यां आड चळवळींत बाबू सक्रियपणान वावुरतालो. ते वेळार मॅंचेस्टराचे एक कपड्याचे वेपारी जॉर्ज फ्रेझियर. तांचो एक ट्रक विदेशी कपड्यांचो माल घेवन मुंबय बंदरा कडेन येतालो. ते वेळार स्वदेशी चळवळ चालू आशिल्ल्यान फ्रेझियरान पुलीस राखण मागली. ते प्रमाण तांकां ती मेळ्ळीय बी.
पुणून ही खबर आंदोलकांक मेळिल्ल्यान, ताणी जॉर्ज फ्रेझियराचो तो कपड्यांचो माल घेवन येवपी ट्रक रस्त्यार आडायलो. ते वेळार फ्रेझियराक राखण दिवपी पुलिसांनी चळवळ करतल्या सगलळ्या कार्यकर्त्यांक रस्त्या कुशींक काडपाचो यत्न केलो. आनी ट्रक फुडें काडलो. मात ट्रक भांगवाडी लागसारच्या कळबादेवी रस्त्यार पावतकच बावीस वर्सां पिरायेचो तरणाटो बाबू गेनू सैद रस्त्यार मदीं आयलो. खिणां भितर रस्त्यार मदेकात आड पडून मुखार वचपी ट्रक आडावपाचो यत्न केलो. पुलीस अधिकाऱ्यान ताका रस्त्या वेल्यान कुशींक काडपाक बरीच खटपट केली. पूण तांचो यत्न बाबू मुखार असफळ थारलो. ताणे ट्रकाच्या ड्रायव्हराक बलबीर सिंगाक ट्रक बाबुवेल्यान मुखार व्हरपाक फर्मायलें. पूण ड्रायव्हरान न्हयकार दिल्ल्यान पुलीस अधिकाऱ्यान ड्रायव्हराक सकयल देंवयलो. ताचे सुवातेर ट्रकांत आपूण बसलो आनी ट्रक फूल स्पिडीन चलयत.. रस्त्यार मदेकाक आड पडून विदेशी कपड्यांच्या मालाक विरोध करपी बाबू गेनूच्या कुडी वेल्यान मुखार व्हेलो.
पुलीस अधिक्ऱ्याच्या मदांधपणान कांय खिणा भितर विदेशी कपड्यांच्या मालाक विरोध करपी बाबू गेनू सैद रक्ताच्या कोंडांत छिन्नविछीन्न परिस्थितींत… शहीद जालो. इतले ल्हान पिरायेत येदें व्हड धाडस शौर्य. येदें व्हड बलिदान भावंडांनो तो दीस आशिल्लो 12 डिसेंबर 1930!
सोलापूर मुंबयत बाबू गेनू सैद च्या कुडीचेर निमणे संस्कार केले. ते आदीं लोकांनी गिरगांव चौपाटीचेर ताचे कुडीचेर निमणे संस्कार करचेली मागणी केली. कारण त्याच चौपाटीचेर बाळ गंगाधर टिळक हांचे कुडीचेर निमणे संस्कार केल्ले. तो मान बाबू गेनू सैदाक मेळचो ह्याच खातीर लोकांनी वाडटी मागणी केली. पुणून पुलिसांनी ती मागणी अमान्य केली. त्या दिसा. पुलीस आनी लोकां मदीं बरीच लटाफट जाली. पुणून शेवटाक कांय वडील सुटके झुजाऱ्यांचे मध्यस्तीन तें प्रकरण मिटलें.
बावीस वर्सां पिरायेचेर आत्मनिर्भर भारता खातीर पयलें बलिदान दिवपी बाबू गेनू सैद पयलो हुत्तात्मो थारलो. देश ताच्या बलिदानाक कसोच विसरूंक शकना. भावंडांनो, 12 डिसेंबराक न विसरतां बाबू गेनू सैदच्या बलिदानाची याद काडून आमी तांकां नमळायेन आर्गां ओंपुया हां? याद उरतली न्हय तुमकां ? बरें तर.

उल्हासभाई