उमेदीचीं नवरात्रां

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

नवरातींच्या णव राती देवीची नव्या- नव्या रुपात पूजा करतात. थोड्यो सुवासिनी देवीचे मुर्तीची प्रतिश्ठापना करतात.

अश्विन शुद्ध प्रतिपदेक शरद ऋतु सुरू जाता. प्रतिपदे सावन नमी मेरेन देवीचो व्हडलो उत्सव जाता. ताका मराठींत शारदीय नवरात्रां अशें म्हणटात. ह्या दिसांन णव दीस देवीची उपासना करतात. हे शक्तीपंथीय मानतात. शरदीय म्हणजे शरद ऋतुच्या सुरवेक येता म्हूण. नवरात्रांच्या पयल्या दिसा घटस्थापना जाता. म्हणल्यार आदिशक्तीच्या उपासनेचो दीस. 

घरांनी देवघरांत घट बसयतात. हो दीस थेट शेतकी संस्कृताये कडेन जोडिल्लो आसा. आपल्या शेतांत जें पीक येता तें घटा मुखार माती दवरून पेरतात. ताका रुजवण म्हणटात. दुसरे दीस थोडे लोक आदल्या दिसा नितळ केल्ली तुळस रंगयतात. दिवली पेटयतात. नवरात्रीच्या पयले दिसा तुळशीक कुकूम, हळद, कापूर लावन एकारती, पंचारती दाखोवन पूजा करतात. मागीर सदांच ताज्या फुलांची माळ तुळशीक घालतात. गोंयकार बायलांनी ही परंपरा अजून जपून दवरल्या.

नवरातींच्या णव राती देवीची नव्या- नव्या रुपात पूजा करतात. थोड्यो सुवासिनी देवीचे मुर्तीची प्रतिश्ठापना करतात. दुर्गा भद्रकाली, जगदंबा, अन्नपूर्णा, सर्वमंगला, भैरवी, चंडिका, ललिता, भवानी मुंबाविका अशीं देवीचीं रुपां. णवूय रातीं भजन, किर्तन,आरती जाता. नवरातींची खरी उमेद येता ती अंत्रुजांतल्या देवीच्या देवळांनी. सगले देवूळ सजयतात,. रोजांच्यो माळो, लायटी लावन आकर्शक करतात. देवीचें मखर रंगीत फोलींनी, फुलांनी सजयतात. देवीक णवूय रातीं तरेकवार रुपांनी, कपड्यांनी, अलंकारांनी सुशोभीत करतात. देवीचें दरेक रातीं वेगळें रुप पळोवन तान, भूक न्हिवता. मन प्रसन्न जाता. देवी केन्ना गरुडाचेर, शिंवाचेर, मोराचेर बशिल्ली आसता. देवीचें दर्शन घेवपाक हजारांनी भक्तांची देवळांत गर्दी जाता. देवीची साग्रसंगीत आरती करतात. तिका मखरांत बसयतात. अंत्रुज म्हालांतल्य देवळांनी ही परंपरा आसा. आतां हेर कडेनूय मखरां सुरू जाल्यांत. ह्या वेळार शेनाय, चौघडो, धोल, शंखनाद करतात. देवीचो जयघोश करतात. मखराक झोके दितात. अर्द, पाऊण वर हो सुवाळो चलता. हे पळयतना सगले तल्लीन जातात. देह- भान विसरतात. 

नवरातींच्या णव राती युवा पिळगी, दादले, बायलो चनया चोली, घागरो बी घालून टिपऱ्यो घेवन दांडिया, गरबा खेळटात. गुजराती लोकांचो हो पारंपरीक नाच. चाळीस वर्सां पयलीं गुजराती लोकूच हो नाच खेळटाले. मात आतां गोंयकार तांचे परस बरो नाच, गुजराती भेस, गुजराती पदां बीं लावन करतात. नाच करून सगले देवीच्या नांवाचो जागोर करतात.

तीन दीस सगल्या मुळाव्या शाळांनी सरस्वती पूजन करतात. शिक्षणाचें म्हत्व पटोवन दिवपाक हो शारदोत्सव गरजेचो. हे सरस्वती नमन तुझा पदकमली, तव ठायी वृ्त्ती रमली, विद्येचा छंद जयाला, तो नमिला देवी तुजला… ही प्रार्थना म्हणून जण एकलो विद्येची देवता, शारदेची आराधना करता. ह्या दिसा भुरग्यां खातीर साबार सर्ती जातात. तांच्या सुप्त गुणांक वाव मेळटा. 

कांय घरांनी नवरात्रां मनयतात. ल्हान बुडकुल्यांत णव दीस णव तरांचें धान्य घालतात. दर दिसा उदक घालतात. णव दिसांनी तांकां कोंब फुट्टात. ताका रुजवण म्हणटात. तें सगलीं गोंयकार बायलां केसांत माळटात. नवरात्र हो सृजनाचो उत्सव. वेगवेगळे पद्दतीन मनयतात. थोडे घरांत देवीचो गोंधळ घालतात. णवूय दीस देवीची पूजा, नाच, भजन करपाचें. दांडिया खेळपाचें. सामकें भक्तीमय वातावरण आसता. उजवाती, धुपाचो परमळ वातावरणांत भरून आसता. हे दीस केन्ना सोंपतात तेंच कळना. ह्या उत्सवा निमतान सगलीं बायलां एकवटान वावुरतात. दादल्यां मदलोय एकचार पळोवपा सारको आसता. नवरात्रां सोंपतात आनी दसरो केन्ना येता तेच कळना. 

– सिद्धी तिळवे