माशेलांतल्या देवकीकृ्ष्णाचो मखरोत्सव

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

 कळसाक दर दिसा एकूच माळ घालतात. हांगा रातींच्या आंकड्या प्रमाण माळी घालिनात.

पुर्तुगेजांनी केल्लो अन्याय- अत्याचार हिंदू देवदेवतांनी सोंसलो. एकाच गांवांत थीर जाल्ली कितलिशींच दैवतां देवूळ, गांव सोडून दुसऱ्या थळांनी वच्चें पडले. तांतले एक देवूळ आनी देव म्हटल्यार माशेलांतलो देवकीकृष्ण.

रुखांनी भरिल्ल्या चोडणेच्या जुंव्यार देवकी कृष्णाचें देवूळ वसलेलें. 1530 ते 1540 चे बाटाबाटीक लागून थंयचीं कांय देवळां म्हालगड्यांनी रातयां फोंडें म्हालांतल्या माशेल गांवांत स्थापीत केलीं. देवकी ल्हान कृष्णाक घेवन उबी आसलेलें आवय पुताचें देवूळ जालें. देवकी कृष्णाचें हें भारतातलें एकूच देवूळ. ह्या देवळाच्या जळींमळीं पातळिल्ल्या कुळाव्यांनी मागीर आपल्याक येवपा- वचपाक बरें पडचें म्हूण देवकी कृष्णाचीं आनीकूय देवळां बांदलीं. पूण देवकी कृष्ण अशें नांव आसलेलें हें एकूच देवूळ म्हण कळटा. 

ह्या देवळा संबंधीत आसलेलीं ल्हान व्हड श्रीलक्ष्मी नारायण, श्रीमल्लिनाथ, श्रीकात्यायनी, श्रीचोडणेश्वर, श्रीमहादेव, श्रीभुमिका, श्रीदाडशंकर, श्रीब्राह्मण हांची देवळां लागीं लागीं आसा. सद्याचें देवकिकृष्णाचें देवूळ 1832 वर्सा बांदलेलें. आयज मेरेन जायते बदल देवूळ आनी देवळाच्या भोंवतणी जाल्यात. आशाडांत चिखल कालो, मार्गशीसांत मालिनी पुनव, अश्टम अशे जायते उत्सव हांगा मनयतात. नवरातीं वेळार जावपी ह्या देवळाचो मखरोत्सव खूब फामाद. घटस्थापना ते दसरो मेरेन हांगा उत्सव जातात. देवळाचे म्हाजन मेळून नवरातींचो उत्सव मनयतात. सकाळीं फुडें देवकी कृष्णाक पंचिश्ठान अभिशेक जाता. भुमिकेच्या देवळांत घटस्थापना जाता, मखरउत्सव देवकी कृषणाच्या देवळांत जाता. णव धान्यां घालतात, विधीवत माती घालून ताचेर कळस, पडगो दवरून ताचेर देवीची मुर्त दवरतात. सप्तशतीचें एक पारायण (नवचंडी) दर दिसा जाता. राती येतात ते प्रमाणे दर दिसा सप्तशतीचें पारायण जाता. कळसाक दर दिसा एकूच माळ घालतात. हांगा रातींच्या आंकड्या प्रमाण माळी घालिनात. 

दुसरे दिसा थावन देवकी कृष्णाक पंचिश्ठान अभिशेक करतात. भुमिकेच्या देवळान अभिशेक जाता. नित्याचो देवाचो अलंकार करतात. सप्तशतीचें पारायण आनी देवाच्यो आरती करतात.  स वरांचेर इशारत जाता. दिवो दाखोवन मखरांत देवाक शृंगारता, नौबत जाता (शेनाय चौघुडो) वाजता. णव दिसांक णव वाहनां आसतात, मोर, लांडोर, (गंडभैरव) हत्ती , वाघ, शींव, हरण अश्व, गरूड मारूती निमाणे दिसा कमळांत गजांत लक्ष्मीचें बसयतात. पुराण, किर्तन जाता. ह्या मखरांत आवय आनी तिचो पूत आसलल्यान एक वेगळेतरेची भावना मखरा वेळार जाता. दर दिसा किर्तन जाल्या उपरांत मखरोत्सव जाता. 

हेरां देवळांनी गाभाऱ्यांतल्या देवाची आरती पयलीं जाता आनी मागीर देव वा देवीक मखरांत आरती जाता. आवय आनी पुताक मखरांत बसोवन मखर धोलोवप हो सुयोग फकत देवकी कृष्णाच्याच देवळांत जाता. हें गांवचे खाशेलेंपण म्हणल्यार जाता. हेर देवळांनी मखर जुस्त मदीं लोंबकळयिल्लें आसता, मात हांगा मखर गाभाऱ्याचे एके कुशीन लोंबकळयतात. पयलीं धुपारत गाभाऱ्यांतल्या देवाक दाखयतात आणी मागीर मखरांत आरत दाखयतना पयलीं गाभाऱ्यांतल्या देवकी कृष्णाक दाखयतात आनी मागीर मखरांतल्या देवकी कृष्णाक दाखयतात. आरती अर्दें वर चलता, वाद्यां वाजतात तशें मखर हालोवप जाता. आरती जाले उपरांत आशिर्वाद जाता आनी मागीर प्रसाद वाटतात. उपरांत भुमिका देवळांत आरती जाता, मागीर पिसो रवळनाथ आनी शाणो रवळनाथाच्या देवळांनी. गाराणें निमाणे दिसा जाता. नमीक शाणो रवळुच्या देवळांत शुद्धी होम घालतात. पिसो रवळनाथ आनी शाणो रवळनाथाच्या देवळांत उफार जाता. उफार म्हणल्यार पांच पानां काडटात. नेमलेले दोन घराबे एका एका देवळांत उफार करतात. उपरांत शणो रवळूच्या देवळांत ब्राह्मण सवाशीण जोडयेन जेवपाची प्रथा आसता. ब्राह्मण संतर्पण जाल्या उपरां हांगा तरंगा बांदतात. 

शाणो रवळुचीं दोन तरंगां आनी पिसो रवळूचीं तीन तरगां आसात. देवकी कृष्णाच्या देवळांत मखर धोलोवन जाल्या उपरांत सांगणें जाता. मागीर भुमिकेच्या देवळांत आरती, गाराणें, प्रसाद जाता.  घटाचें विसर्जन जाता आनी किल्लली रुजवण कापून सगळ्यांक वाटतात.  हांगा आरती जाल्या उपरांत दोनूय रवळनाथाच्या देवळांनी जाता.  पिसो रवळनाथाच्या देवळांत तरगणी जाता. देवाक कोवदो दाखयतात. एका हातान कोवदो आनी एका हातान अक्षता धरून, देवाचेर अक्षता मारीत आनी कोवदो दाखयत, तरंगांक दाखयता आनी देवाक फाट करिनासतना देवळाच्या दारार रावलेल्या दलित समाजाच्या मनशा  कडेन दितात आनी दार बंद करतात. तो कोवदो घेवन म्हारिंगणा कडेन वता. तो परत येवन देवळाचें दार उगडता. मागीर सांगणे, आरती जाता. शाण्या रवळुच्या देवळांत आरती जाता.  दसऱ्या दिसा सगळ्या देवळांनी ब्राह्मण संतर्पण जाता. 

सांजेर साडेचार वरांचेर देवकी कृष्णाच्या देवळांत देवाक पालखेंत बसयतात आनी पुराण वाचप जाता. सगळ्या देवळांनी विडे दवरतात.  उपरांत दोनूय देवळांतलीं तरगां भायर काडतात.  तरंगां देवी कृष्णाच्या देवळांत पावली म्हणतच आरती जाता. मागीर देव तरंगा वांगडा शीम हुपपाक वता. पालखी शीमेर पावली म्हणतच शमीच्या पेडार सोने लुटपाचो सुवाळो जाता. मागीर देवाची पालखी देवळांत येता. शाण्या रवळुची तरगां भुमिकेच्या देवळांत येतात आनी पिसो रवळुचीं तरगां दाड साखळया कडेन कौल दिवपाक वतात.  कौल दिवप फुडले पांच दीस चालू उरता. दसऱ्या दिसा देवकी कृष्णाच्या देवळांत कौल जाता. कोजागरी पुनव मेरेन नेमून दिल्ल्या गोत्रांक कौल प्रसाद जाता. कौल सोंपल्या उपरांत तरगां देवळांनी परततात. कोजागिरी दिसा लक्ष्मी इंद्राची पुजा देवळांत जाता. मागीर शिमो दाळप जाता आनी नवरात उत्सवाची सांगता जाता. 

( देवकी कृष्णाचे पुजारी सिद्धेश श्रीनिवास आचार्य हांचे कडल्यान ही म्हायती घेतल्या.)

प्रीता परब