शूरपणाचें खरें मोल

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

चिंतन – 43

तुकाराम महाराज म्हणटात –

बाण शस्त्र साहे गोळी ।

शुरां ठाव उंच स्थळीं ॥

ह्यो दोन ओळी आमकां जिणेचें व्हड गुपीत शिकयतात. खंयच्याय तेंमकाचेर पावपाक जाय जाल्यार अडचणींच्यो गुळयो, त्रासांचे बाण, अपेसाचो घावो – हें सगळें सोंसचें पडटा. शौर्य म्हणल्यार फकत झुजाच्या मैदानांत तरसाद हातांत घेवप न्हय; पूण जिणेच्या झुजा मैदानांत हारनासतना झगडप.

सगल्यांत पयलीं गांवांतलें एक उदाहरण घेवया. गरीब शेतकार दर दिसा वतांत आनी पावसाच्या भरंवशाचेर कश्ट करता. ताच्या हातांक फोड, आंगाचेर वताचो हुलोप, केन्ना दुकळ आनी केन्ना पावसाच्या दिसांनी हुंवार- ह्यो सगल्यो गुळयो तो आंगार घेत आसता. पूण पूण तो फाटीं सरना. कारण ताका खबर आसा – ताच्या घामाक लागून धान्याचें भांगर जातलें. आयज आमच्यांतलो दरेकलो पोटभर जेवता, तें ह्या धाडसी शेतकाराच्या सोंशिकसाणेक लागूनच.

मल्लखांब सपासप चडपी खेळगड्याक पळयात. मल्लखांब शिकतना सुरवातेक कितले फावट पडचें पडटा! हातांत फोड येतात, आंग दुखता. पूण तोच खेळगडो परत परत यत्न करीत रावता. कितलेंय अपेस आयले तरी तो रावना. आनी एक दीस तो हवेंत उलटसुलट घुंवता आनी पळोवप्यांक अजापित करून सोडटा. म्हणल्यार ताका शूरपणाचें, शौर्याचें इनाम मेळटा – उंचेले सुवातेर पावपाचें!

आमच्या घरांत एक अदृश्य पूण सगळ्यांत व्हडलें शौर्य आसा – आवयचें. स्वताच्यो इत्सा आनी सपनां कुशीक दवरून ती आपल्या भुरग्यांच्या फुडारा खातीर यत्न करता. दीस रात काम करप, त्याग करप, कश्ट करप – हीं तिच्या जिविताचीं “बाण आनी गुळयो”. पूण तिचो पूत वा धूव येसस्वी जाता तेन्ना तिकाय उंचेली सुवात मेळटा – समाधानाची, अभिमानाची.

तुकाराम महाराज सांगतात – जिणेंतल्या दरेका उंचेल्या तेमकाचेर फकत धाडसी लोक पावतात. पूण धाडसी जावपाक झुजाच्या मैदानांत तरसाद उखलपाची गरज ना. स्वताच्या मळार जिद्दीन, धीर धरून आनी चिवटपणान लढप – हें खरें शौर्य. देखून अडचणी आयल्यो म्हूण पळून वचनासतना घट उबे रावात. अपेसाची गुळी, संकश्टांचो बाण, थोमण्यांचें शस्त्र – ह्या सगळ्यांक तोंड दिवन लेगीत मुखार वचपी मनीस खऱ्या अर्थान धाडसी जाता. आनी निमाणें तोच सगळ्यांत उंचेले सुवातेर पावता.

कारण खरो शूर तो न्हय, जो फकत झूज जिखता, तर खरो शूर तोच जो जिणेंत पराभवांक भीक घालीनासना अखेर मेरेन लढत रावता. 

– ह भ प  देवदत्त दिगंबर परुळेकर