भौशीक सुणीं चाबपा विशीं फट खबरो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भौशीक सुणे हे चाबपी, समाजाक घातक अशी प्रतिमा निर्माण जायत आसा. आपली पार्त मांडपाक तांकां आवाज ना. नेटान भोंकल्यार आनीक गैरसमज वाडटात. लेखून हें बरप….

भौशिक सुण्यांच्या विशयाचेर समाज दुभंगला अशें चित्र दिश्टी पडटा. पण हें खरें न्ही. प्रसारमाध्यमानीं, समाज माध्यमांचेर बरेच अपसमज, गैरसमज चुकीचे म्हायतीचेर उक्ते जातात. भटके सुणे म्हणल्यार चाबपी, समाजाक घातक अशी प्रतिमा निर्माण जायत आसा. आपली पार्त मांडपाक तांका आवाज ना. नेटान भोंकल्यार आनीक गैरसमज वाडटा. 

गोंयांत 3 वर्सांच्या काळांत फकत 372 (1.45 लाखां मदल्या) प्रत्यक्ष भौशीक सुण्यांच्या चाबण्यांच्यो केसी. छापून आयलां ते प्रमाण 37,197 न्हय! केंद्रीय भलायकी मंत्र्यान 1 एप्रिल 2025 दिसा संसदेंत दिल्ल्या निवेदना प्रमाण गोंयांत 2022- 2025 ह्या तीन वर्सांच्या काळांत सुण्यांच्या घासांचे 37,197 दुयेंती मेळ्ळे. (त्याच काळांत गोंयांत रेबीजाचे दुयेंती शून्य आशिल्ले).

जनावरांच्या चाबण्यांचो आंकडो करपाचो राष्ट्रीय प्रोटोकॉल भलायकी केंद्रांनी दिल्ल्या रेबीज शॉटांच्या संख्येचेर आदारीत आसा. हॉस्पिटलांत दिल्ल्या दर एका रेबीज शॉटाक वेगळ्या जनावराच्या घांस म्हणून मेजतात, कारण विशिश्ट संख्येन शॉट घेतिल्ल्या दरेक व्यक्तीक वेगळो रेजिस्टर दवरनात अशें दक्षिण गोंय जिल्लो हॉस्पिटलाचे अधीक्षक डॉ. राजेंद्र बोरकार मान्य करतात.

दुर्दैवान, हॉस्पिटलांतल्या नोंदणीकृत जनावरांच्या घासांच्या प्रकरणांत जनावरांक लागून, तशेंच शॉट घेवपी व्यक्तींक लागून फरक नाशिल्ल्यान आनी, देखून, सगळे जनावर चाबपाच्यो केशी भटक्या सुण्यां कडल्यान आसात अशी धारणा निर्माण जाता. हे आंकडेवारींत सगळ्या तरांचे जनावरांचे घांस आसतात. ते भायर दरेका पिडेस्त मनशाक पांच फावटीं रेबीज शॉट दितात हें लक्षांत घेवप म्हत्वाचें. देखून जनावरांच्या चाबण्याच्यो केशी हॉस्पिटलांतल्या नोंदणींत सतत नोंद जाल्ल्यान 5 पटीन अतिताय करतात. प्रसार माध्यमांतल्यान येवपी जनावरांच्या चाबण्याच्या केशींची शहानिशा केल्यार 2022- 2025 वर्साच्या तीन वर्सांत (1095 दिसांनी) 7,439 चाबपाच्यो केशी (37,197 च्यान विभागून) मेळटल्यो.

18 ऑक्टोबर 2023 दिसा गोवा सरकारान म्हायती आनी प्रसिद्धी खात्याच्या संकेतथळार स्वताच्या प्रकाशना वरवीं सुण्यांच्या चाबपाच्यो 95% प्रकरणां पाळीव सुण्यां कडल्यान आसात आनी भटक्या सुण्यांच्या चाबपाच्या प्रकरणां संबंदी भौशीक/ सोशल मिडियाचेर व्यापक चुकीची म्हायती आसा अशें मान्य केलां.

गोंय सरकाराचें हें स्पश्टीकरण पळयल्यार तीन वर्सांच्या काळांत (1095 दीस) भटक्या सुण्यांच्या चाबण्यांचो प्रत्यक्ष आंकडो 372 मेरेन देंवता वा दर तीन दिसांनी सुमार एक भटक्या सुण्यांचो चाबपाचो केशी. गोंयच्या भटक्या सुण्यांची संख्या 24 नोव्हेंबर 2022 दिसा प्रमाण गोंय सरकाराच्या राजपत्रा प्रमाण 1.45 लाख आसा हें लक्षांत घेवप म्हत्वाचें. हाचो अर्थ गोंयांत फकत 0.002% भटक्या सुण्यांनी कोणाक तरी चाबले जाल्यार 99.998% भटक्या सुणीं लोकां कडेन इश्टागत करपी थारतात, अशें गोंय पशुसंघाचे अध्यक्ष श्री के डी रोव हांणी सांगलें.

खंयचोय प्रस्न सोडोवपाक ताची खरी व्याप्ती समजून घेवप आनी ताका फावो ती साधनसुविधा दिवप म्हत्वाचें. ह्या विशयाचेर अतिरेकी प्रतिसाद आनी अशास्त्रीय, अविवेकी, अमानवी आनी अव्यावहारीक उपाय सुचवप चुकीचें. श्री रो हांणी सांगिल्ल्या प्रमाण नेणार व्यक्तीं कडल्यान भावनीक हिस्टेरियाचें प्रदर्शन थारता.

जीएएफ सचीव श्री विजेंद्र गैरोला हांच्या मतान समाजीक सुणीं आक्रमक नात, आनी सुण्यांच्या चाबपाचीं कारणां समजून घेवनय खंयचेय चाबणेचे प्रकरण आडावंक मेळटात:

1.⁠ ⁠अन्न आक्रमकता 

उपाशी सुणीं आक्रमक आसतात. समाजीक सुण्यांक नेमान जेवण दिवप फकत अन्न आक्रमकता ना करीना, तर सुण्यांक तांची संख्या नियंत्रीत करपा खातीर निर्बिजीकरण करपा खातीर भलायकेन दवरतात.

2.⁠ ⁠संभोग आक्रमकता  

निर्बिजीकरण नाशिल्लीं सुणीं संभोग हंगामांत आक्रमक जाता. देखून आक्रमकता उणी करपा खातीर आनी तांची संख्या नियंत्रीत करपा खातीर सुण्यांचें निर्बीजीकरण करप म्हत्वाचें.

3.⁠ ⁠क्रूरपणांतल्यान आक्रमकता 

स्वताची राखण करपा खातीर समुदाय सुण्यांक मारपेट, मारपेट आनी/ वा स्थलांतरीत केल्यारच तीं आक्रमक जातात. लोकांक जागृताय आनी मनीसपणाची वागणूक शिकवची पडटली. हें समाजीक शिक्षणांतल्यान जाता.

समुदाय सुण्यांचो प्रस्न सोडोवपाक एकूच कायदेशीर, शास्त्रीय आनी मनीसपणाचो उपाय म्हणल्यार जनावर जल्म नियंत्रण नेमांक गंभीरतायेन पाळो दिवप. राज्यभरांतल्या मुखेल पशुकल्याण एनजीओंचो आस्पाव आशिल्लो आनी 40 हजारां वयर समर्थक आशिल्लो गोवा पशुसंघ गोंयांत सुण्यांची चड संख्या टिकावू पद्दतीन उणी करतना भौशीक सुरक्षेची राखण करपी कायदेशीर, शास्त्रीय आनी मनीसपणाची मार्ग आपणावची खात्री करपाक एकवटीतपणान उबो रावता.

(लेखक गोंय मोनजात फेडरेशनाचे उपाध्यक्ष आसात.)

– प्रकाश वा. कामत