पायस, खतखतें, शिकान्ने

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

चवथीक खीर शेवयांची, पंचमीक तांदळांची, तयेक पातोळ्यो, कण्ण मोदक – नेवऱ्यांबराबरीन करपाचें दायज. बदल जाल्यात, बदलांतल्यान मुखार वतना केरळच्यो एला अदा केळीच्या पानांनी विमानतळारय मेळटात, लागींच दुसऱ्या ल्हानशा दुकानार बर्गर खावंक येतात. गोंयच्यो हळदीच्या पानांतल्यो पातोळ्यो विमानतळार किद्याक मेळच्यो न्हय? हळदीचीं पानां वर्सभर मेळत जाल्यार पातोळ्यो माॅलांनी पावंक शकतात. आवयन केल्ल्यो पातोळ्यो धुवां, सुनांक तश्श्याक करपाक येतल्यो अशें न्हय. मना काळजाथावन केल्यार धुवे, सुनेन केल्ल्या पातोळ्यांकय  आवयच्या पातोळ्यांची रुच येता.  

गिरवड पातोळ्यो करपाची तितलीच नेवऱ्या मोदकांचीय. शंभर- देडशें करपा परस 21 केल्यार गणपतीबाप्पा रागार जावचे ना. 21 मोदक, नेवऱ्यो करतना पांचखाजीं करपाची खोस आसता. पांचखाजीं निराकार कित्याक जातलीं? तीं तर भुरग्यांवरी. ल्हान करुन पुराय सोंपयल्यार पानार कुसकूट उरचेंना. लेखिका सुधा सुरेश आमोणकार हांच्या ‘गोवन डिशेस’ ह्या पुस्तकांत ल्हानशो रेसिपी बरयिल्ल्यो आसात. बांदावळ करतना चवथ, दिवाळी, नातलांदिसाक त्यो करप अशें सुधाताईच्या मनात नासतलें.  

सुधाताई सुरबूस जेवण करपी, रेसिपी विशेषणां लायनासतना बरयिल्ल्यो. धुवो, सुनोच न्हय पुतांकय करपाक येवपाक जाय अशो. तांचें लिखाण हांव वाचपी, म्हजें त्यो वाचक. एकामेकांच्या लिखाणाची तोखणाय आमी केल्या.  चवथीक करुया सुधाताईंच्या पुस्तकांतल्या रेसिपीनीं बांदिल्ली तांदळां खीर. खतखतें, तवशाचें शिकान्ने बराबरीन आसतलेंच.

तवशाचें शिकान्ने

कितें जाय?

अर्द वाटी तवशें किशिल्लें, एक ते देड वाटी धंय, १ ल्हान कुलॅर सांसवां भाजून केल्ली पूड, १ ल्हान कुलॅर मिस्सांगे पिठो वा हरवी मिस्सांग, बारीक केल्ली कोथमीर, जाय तितलें मीठ, १ व्हड कुलॅर भिकणांपिठो. 

कशें करप?

तवशीं किसून घेयात, धंय मात्शें पातळ करुन, भिकणांपीठो उपेग करपाचो आसल्यार लागीं करुन घेयात. एकठांय करुन किशिल्ल्या तवशांत घालात. सोय, हरवी मिस्सांग आनी सांसवां एकठांय करुन केल्लें चवथीच्या दायजांतलें. सांसवां आनी हरवी मिस्सांग मात्शी भाजून घेवची, हिंग, सोय घालून वाटचें उदक घाल नासतना. तें किशिल्ल्या तवशांत भरसवन मीठ घालचें, इल्लेशें गाॅड घालचें. 

खतखतें

तेफळां घालून केल्लें खतखतें चवथ नाजाल्यार पंचमीक चवथीच्या दिसांनी करतात.  

कितें जाय?

तोरची दाळ – अर्द वाटी, पांचवे नाजाल्यार धवे चणे – अर्द वाटी, वालपापडी १ वाटी, बटाट अर्द वाटी, हरवीं केळीं १ वाटी, मस्का सांगो २, दूदी १ वाटी, हरवे पोपायेचे कुडके १ वाटी, आमटाण जाय तितली, मिरसांगे पिठो अदमासान, हळडीपिठो अदमासान, सोय वाटून एक वाटी, मीठ अदमासान, आमाडे – ८ ते १०, तेफळां – दोन घोंस, मुडल्यो – ५ ते ७, तवशें – अर्दें, घोसाळें – अर्दें, २ भेंडे.  

कशें करप?

तोरची दाळ, चणे रातीं भिजोवचे. फांतोडेर  भाज्यो कापून घेवच्यो, आमाडे, मुडल्यो तासच्यो. कापिल्ल्यो भाज्यो, मुडल्यो, आमाडे (भेंडे, मस्का सांगो मागीर घालप) तोरची दाळ, चणे (वाटाणे) कुकरांत उदक घालून गॅसार शिजोवन घेवचें. सोय, मिस्सांग, गाॅड, आमटाण, कोथमिरी, जिरें घालून वाटून घेवचें. तेफळां मात्शीं धाडावन शिजयल्ल्या भाज्जेन घालचीं, भेंडे, मस्का सांगो तातूंत घालून मात्शें शिजतकच वाटप घालचें. पांच धा मिनटां शिजोवन गॅस बंद करचो. 

नव्याचो पायस

एक व्हडली वाटी तांदुळ धूविल्ले, १ लिटर दूद, अर्द कप उदक, अर्द वाटी साखर, खिसमीस, घरावें तूप, पाव वाटी शाबूदाणे. घरावें तूप आयदनात घालून तांदुळ तळसून दुपेटीन उदक घालून शिजोवन घेवचे. दूद तापोवन तातूंत शिजयल्ले तांदुळ घालचे. मात्शे उदकांत घालून भिजयल्ले शाबूदाणे दुदांत घालचे. गॅस बारीक करुन साखर, खिसमीस, काजूबियो घालच्यो. खतखतो काडून गॅस बंद करचो. तांदुळ शिजतना मात्शें मीठ घालचें. येळ, जायफळांची पूड घालची. नव्याचे तांदुळ पायसांत घालचे. 

– सुहासिनी प्रभुगांवकार