भांगरभूंय | प्रतिनिधी
भायर पावस पडटकच सृश्टीक कितें दिसता काय? झाडांक, फुलांक, पानांक, फुलपाख्याक कितें दिसता काय?
पावस आयलो की शेतकार, दोतोर, कवी, मोर, बेबे आनी दुचाकीचे मॅकानीक सामके खूश जातात. हाचो अर्थ हेरांक आनंद जायना असो न्हय, जाता, पूण तो खिणयाळो आसता. एकाद्री आंगान गोरी आनी रुपान सुंदर चली दिसची, मेळची, आवडची, तिचे सोबितकायेक भुलून तिच्या वांगडा लग्न जावचें आनी कांय वर्सांनी तिचो सभाव कसो आसा हें कळटकच ती मुखार दिसतकच कपलार आंठयो येवच्यो असोसो आनंद ह्या हेरांचो आसता.
पावस आयलो की शेतकार उमेदीन शेतांत वता आनी कामाक लागता. वरूणराजाचे उपकार मानून तो शेत कसूंक लागता. शेताक लागून पयशांचो पोटलो जरी करूंक जमलो ना तरी कुटुंबाचें पोट भरपा पुरतें तरी जोड मेळटा ह्या आनंदान ताच्या मुखामळार समाधानाचें हांशें फुलता. पावस आयलो की आतां आपल्या दवाखान्या मुखार दुयेंतींची रांक लागतली. दुडू येवंक लागतलो आनी अंदूं तरी आपूण आपले बायलेक भांगराच्या वस्तींनी नटयतलों अशीं सपनां कांय दोतोर रंगोवंक लागतात.
पावस आयलो की कवींक खूब आनंद जाता. कवी मनांतल्यामनांत नाचूंक लागतात, तांकां कविता सुचूंक लागतात, यमकां जुळोवन ते पावशी कविता रचूंक लागतात. पावशीं उतरां कडेन खेळूंक लागतात. तांच्यो चडश्यो कविता पावसांतूच किल्लतात आनी पावसांतूच रमतात. भिरीभिरी पावस पडलो की तांचे लिखणेंतल्यान भरभरून कविता येतात. उटंगाराचो पावस पडलो की तांच्या कागदार घोग्यांनी कविता घडटात. पावसा वांगडा वारो आयलो वा जोगलां लिकलिकपाक लागलीं की तांच्या मनांत पावसाच्यो कविता घोळूंक लागतात, काळजांत शिजूंक लागतात, पानार पडूंक लागतात.
पावस आयलो की मोरांचे खोशेक शीम – मेर नासता. तांच्या मनांत आनंदाचीं ल्हारां उदेतात. ‘नाच रे मोरा आंब्याच्या वनात’ हीं उतरां कानार पडलीं की मोर पिसारो फुलोवन आनंदान नाचूंक लागतात आनी तांचो नाच मोबायलांत बंदिस्त करपा खातीर लोक धडपडूंक लागतात. पावस आयलो की हे बेबे उडक्यो मारूंक लागतात, शेता मेरेर उबे रावन ‘डरांव डरांव’ करीत गावंक लागतात, धरच्यांनी, लिपच्यांनी खेळूंक लागतात. बेब्यांच्या ‘डरांव डरांव’ ह्या उतरांचो अर्थ म्हाका अजून कळूंक ना. घडये ‘पावसा, असोच पडत राव, आमच्या वांगडा खेळत राव’ अशें ते आपले भाशेन पावसाक सांगता आसुये.
पावस पडूंक लागलो की दुचाकीचे मॅकानीक खूश जातात. कारण पावसांत कांय दुचाकी ‘थंड’ पडटात. तांचो एकेक अवयव काम करपाचें बंद करता. चुकून – माकून ह्या दुचाकींच्या काळजांत (कार्बोरेटरांत) उदक गेलें जाल्यार तांचें काळीज बंद जाता. मागीर ती दुचाकी मॅकानिका कडेन व्हरची पडटा. मॅकानिक तिचो ‘कार्डिओग्राम’ काडटा आनी तिचें काळीज आदले भशेन चलूंक लागता. मॅकानिकान आपली बंद पडिल्ली दुचाकी सारकी केली ह्या आनंदान दुचाकीचो धनी मॅकानीक मागता तितले पयशे दिता.
शेतकार, दोतोर, कवी, मोर, बेबे आनी दुचाकी मॅकानीक हांचीं मुखामळां खोशेन फुलचीं म्हणुनूच पावस पडना जाल्यार ताका रस्ते तयार करप्यांचीं कर्तुबां उक्ताडार हाडपाचीं आसतात. फोंडकुलां उकतीं करपाचीं आसतात. फोंडकुलां पुरोवपा खातीर कशी भेसळ वापरल्या हें आठ वरां काम करून घाम गाळपी आनी म्हारगायेक तोंड दीत दीस कशे सारचे आनी कितें खावचें हे विवंचनेंत आसपी आम आदमीक दाखोवचेलें आसता. रस्त्याच्या नांवार हे लोक आमचो पयसो कसो उदकांत घालतात हाचेर ताका उजवाड घालपाचो आसता. खळयो उसपुपाक संबंदीत अधिकारी कशी आळसाय करतात आनी ताका लागून आपणाक रस्त्या वयल्यान कशें व्हांवचें पडटा हाचेर लोकांची नदर ओडून घेवचेली आसता.
म्हाका पावसाचें गणीत केन्नाच कळूंक ना. ताची सायकॉलॉजी वेगळी. ताची मॅटरॉलॉजी वेगळी. ‘तूं सांगता हांव आयकना’ ही ताची पॉलिसी. ‘हांव म्हाका जाय तेन्ना येतलों, जाय तेन्ना वतलों’ ही ताची वृत्ती, ‘म्हजेर कोण जबरदस्ती करूंक शकना’, ‘अमूक दीस यो, तमूक वेळार यो’ अशें म्हाका कोण सांगूंक शकना, ‘म्हज्या वेळाचो हांव राजा’ अशेंशें कितें पावसाक दिसता आसुये आनी म्हणुनूच ‘फाल्यां उटंगाराचो पावस पडटलो’ अशी शिटकावणी, असो अदमास वेधशाळेन उक्तायलो, रेड, येलो वा ऑरेंज अॅलर्ट जारी केलो आनी सरकारान सगल्या शाळांक सुटी जाहीर केली अशें कानार पडलें की पावस अचूक दांडी मारता. वेधशाळेचे अदमास चुकयता आनी कशी जिरयली सगल्यांची अशें म्हणून मुमुरकोच हांसता. वेधशाळेन रेड अॅलर्ट जारी केलो की पावस जो तोंड घेवन वता तो फाल्यां कडकडीत वत पडटलें अशें वेधशाळेन सांगतकच तोंड दाखयता. दरेके फावटी वेधशाळेचो अदमास चुकोवपी पावसाक कसलो आसुरी आनंद मेळटा देव जाणां.
केन्ना – केन्ना पावस पिशा भशेन वागता. सुसेग घेनासतना अखंड पडत रावता. खळयो, गटारां उसपिल्यांत काय ना हाचेंय ताका पडून गेल्लें नासता. वादळी वाऱ्याक घेवन जेन्ना तो येता तेन्ना ताचें तें भिरांकूळ रुप पळोवन मन कांचवेता. अवसर आयिल्ले भशेन तो हेवटेन – तेवटेन नाचता, खवदळ घालता, धुमशेणां कांडटा. न्हंयांक हुंवार हाडटा. दर्याक भरती हाडटा. बांयो भरता. माड, झाडां हुमटावन घरांचेर, रस्त्यांचेर उडयता, लोकांचें, वीज खात्याचें हजारांनी रुपयांचें लुकसाण करता आनी आपणें कांयच करूंक नाशिल्ले भशेन साव जावन ल्हवूच कूस मारता.
ल्हानपणांत पावस पडटकच म्हाका अप्रूप दिसतालें. हो पावस मळबांतल्यान कसो पडटा काय? देवान मळबांत शॉवरबी लायला काय? अशें पिशें मन विचारतालें. भायर पावस पडटकच सृश्टीक कितें दिसता काय? झाडांक, फुलांक, पानांक, फुलपाख्याक कितें दिसता काय? दोंगुल्ल्यांक, तणाक, वालींक कितें दिसता काय? खरेंच तांकां आमचे भशेन आनंद जाता काय? अशे प्रस्न म्हज्या मनांत घिट्टी घालताले आनी म्हाका अस्वस्थ करताले. हांव रस्त्यार येवन पावस झेलतालों. भिजतां भिजतां फूल जातालों, तण जातालों, फुलपाखो जातालों. म्हजें मन तृप्त जातालें. मनाक एके तरेचें समाधानशें भोगतालें. “आरे, पिशा भशेन पावसांत कितें भिजता?” अशें कोणेय विचारल्यार म्हजी जाप आसताली, “मिर्गाचो पावस वसुंधरेक भिजयता, हांव घरांत सुको कसो रावूं?” पावस पडटां पडटां वत तकली वयर काडटालें आनी मळबांत सप्तरंगी इंद्रधोनू उदेतालें. सप्तरंगांची उधळण करीत मळबांत ही सप्तरंगी रांगोळी रेखाटपी चित्रकार कोण आसतलो काय? मनांत प्रस्न पडटालो.
पावसा विशीं कांय संकेत आसात. हस्त नक्षत्राचेर पडिल्लो पावस भुरग्यांक वायट आसता. स्वाती नक्षत्राचेर पडिल्ल्या पावसान मोती निर्माण जातात. मिर्गाच्या पावसाचें उदक पियेल्यार चार म्हयने भलायकी निरोगी उरता अशें म्हणटात. विशाखाचो पावस विखारी प्राणी निर्माण करता. देवीची धाम चित्राच्या पावसान नश्ट जाता. मार्गशीर्ष आनी माघांत लग्नाच्या वेळार पावस पडल्यार तो अशुभ मानतात. पूण हेर म्हयन्यांत त्या वेळार पावस पडल्यार शूभ मानतात. न्हवरो – व्हंकलेच्या घरप्रवेशा वेळार पावस आयल्यार तो शूभ मानतात. मुस्लीम लोकां मदींय पावसा विशीं कांय बरे – वायट संकेत आसात. प्रवासाक भायर सरिल्ल्या वेळार वा लग्ना वेळार पावस आयल्यार ते शूभचिन्न मानतात. मात न्हवरो – व्हंकलेच्या आंगार पावस पडल्यार ते अशूभ समजतात. कुराणाचेर पावस पडचो न्हय असो तांचो नेम आसा. पावस पडटा आसतना खरो मुस्लीम केन्नाच कुराण पठण करिना. जोगलावणी वेळार कुराण पठण करप ते अपवित्र मानतात. कारण गडगड करपी कुपां ‘सुभानअल्ला’ म्हणटात अशी तांची समजूत आसा.
पावसाची सुलूस सृश्टीक लागतकच तिचीं शिरंतरां आनंदान नाचूंक लागतात. ती पावसाची आतुरतायेन वाट पळयता, तिची सया बदलता. मळबूय रंग बदलता. पावसाच्या उदकान भरिल्लीं कुपां एकामेकांक धोंगसून फुडें वतात त्या वेळार मळबाक लेगीत अवसर येता. चौघुडो वाजता. नबत वाजता. विजूल लिकलिकता. पाखरां घोंटेरांत परततात. गोरवां गोठ्यां कडेन धांवतात. तांचे हांबेवणेन सगलो वाठार दुमदुमता. सृश्टींत आनंदतरंग उदेतात. आसमंतांत मृदगंध दरवळटा. मंगलगान सुरू जाता. पावसाचें तें देखणें रुप सामकें पळोवपा सारकें आसता. पावसाच्या पांयजणांच्या आवाजान झाडां, फुलां, पानां धोलूंक लागतात. पावसाच्या टपटप थेंब्या वांगडा तिंवूय ताल धरून नाचूंक लागतात. सवणींय विवीध गितां गुणगुणूंक लागतात.
खरेंच! पावस हें उतर म्हणलें की ताचें धांवतें रुप आमच्या दोळ्यां मुखार येवन नाचूंक लागता. ह्या पावसाच्यो तरा कितल्योश्योच. केन्ना तो धांवत – धांवत येता, केन्ना वादळ – वाऱ्या वांगडा बेभान जावन येता. केन्ना पांयांत घुंगरू बांदिल्ले नर्तकेवरी लजत – मोडत येता. केन्ना शिरशिरता, केन्ना भिरभिरता जाल्यार केन्ना पिरपिरता. केन्ना सांगनासतना येवन आमकां अजापांत घालता जाल्यार केन्ना ‘पावसा, तूं केन्ना येता?’ अशें म्हणून आमकां वाट पळोवंक लायता. पावस केन्नाय येवूं, कसोय येवूं, वेळार येवूं वा कळावान येवूं सगलेच ताका उमेदीन येवकार दितात. कारण सगल्यांचीं अंतरंगां पावसाच्या आगमनान फुलिल्लीं आसतात. मागीर ते वित्रागिल्ल्या आनी खाड – मिशयो पिकिल्ल्या म्हाताऱ्या सारके जटा सोडून बशिल्ले दोंगर जावं, हात – पांय पातलावन सुस्तेल्ले वड वा पिंपळ जावं, मरगळ आयिल्लीं झाडां जावं, आपल्या माथ्यार उदकाचे थेंबे घेवंक आशेल्ले माड जावं वा तानेल्ली जिवावळ जावं सगल्यांकूच पावसाची प्रतिक्षा आसता.
देहच न्हय जाल्यार मनूय भिजोवपी हो पावस आयुश्यभर आमकां सांगात दिता. पावसाचें आनी कवितेचें नातेंय अशेंच आसता. पावसाचेर कविता करूंक नाशिल्लो कवी सांपडप म्हणल्यार पावसांत भिजूंक नाशिल्लो मनीस सोदपा इतलेंच कठीण. पावसाळो सुरू जालो की कवींक कविता सुचतात. ह्यो कविता वाचप्यांक वेगळ्याच विश्वांत व्हरतात. कवीच्या कवितांनी दरेक पावसाळो अदीक उत्कट आनी गंधीत केला हेंच खरें.
जीव लावचो पूण गुंतचें न्हय हाचें भान पावसाक आसता. ताचो हो गूण घेवपा सारको. मानसशास्त्रांत ‘डिटॅच्ड अॅटॅचमॅण्ट’ असो एक शब्दप्रयोग वापरतात. जीव लावचो पूण गुंतचें न्हय. जाय तेन्ना सहज तातूंतल्यान भायर कशें सरचें हें पावसा कडल्यान शिकचें. कोणाचेरूय कितलेंय प्रेम करात पूण ताका लागून स्वताक त्रास करून घेवुंनाकात. हो विवेकी विचार म्हणल्यार अचकीत कोसळपी पावसाचो अंगभूत गुणधर्म. धर्तरेक लोकलज्जेचो विसर पडला, पडूं, तिणें सुगंधी कस्तुरी उधळ्ळ्या, उधळूं, त्या परमळांत धुंद जावन, पिसो जावन थंयच रावप ना हें मनशान पावसा कडल्यानूच शिकचें.
– अतुल र. पंडित
9623269013
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
