यादींतल्यो पावस- पावळ्यो

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आदले तेंपावेलो, म्हजे भुरगेपणांतलो पावस आतां भशेन बेभंरवशी वा लहरी नाशिल्लो. तो वेवस्थीत येवचे वेळारच येतालो आनी येतना खोशयेचें ल्हार घेवन येतालो. भुरगेपणांत गांवांत नळ्याच्या घरांत रावतालें तेन्नाचो पावस अजूनय म्हज्या यादींत झडटा…

एक दीस खंय अकबरान आपल्या दरबारांत सगल्यांक एक प्रस्न विचारलो, “सांगांत पळोवया सत्तावीस वजा णव कितले ते ?” बिरबल सोडून बाकी सगल्यांनी रोखडीच जाप दिली “अठरा”.पूण बिरबलान जाप दिली शुन्य. इतलें सहज सोंपें गणीत बिरबलाक समजलें ना म्हूण सगळेच अजापले. अकबरान बिरबलाक विचारलें, “सत्तावीस वजा णव शुन्य कशें तें सांग पळोवया?” बिरबलान जाप दिली.. “वर्साचे तीन रुतूं दरेक रुतूंची णव नखेत्रां.ह्या सत्तवीसांतली पावस रुतूंची णव नखेत्रां सामकीं म्हत्वाचीं. ती जर आमी सत्तावीसांतल्यान वजा केलीं जाल्यार हे धर्तरेचेर जीण फळची ना. म्हळ्यार हो सगळो संवसार शुन्य.” पावस नासलो जाल्यार आमची जीण कशी अर्थशून्य हें ही काणी आमकां सांगून वता.
रखरखतो मांय जेन्ना सोंपतें वाटेर आसता, गरमी सोसूं नजो जावन जीण त्रासदायक जाता, तेन्ना दोळ्यां मुखार फकत पावसाच्योच सरी नाचूंक लागतात. केन्ना काय एकदांचो पावस झडूं, धर्तरेचेर शितळकाय पातळूं आनी जीव धादोस जावं हो एकूच ध्यास सगल्यांक लागता
आदले तेंपावेलो, म्हजे भुरगेपणांतलो पावस आतां भशेन बेभंरवशी वा लहरी नाशिल्लो. तो वेवस्थीत येवचे वेळारच येतालो आनी येतना खोशयेचें ल्हार घेवन येतालो. भुरगेपणांत गांवांत नळ्याच्या घरांत रावतालें तेन्नाचो पावस अजूनय म्हज्या यादींत झडटा. ..
गिमाळ्यांतल्या कडकडीत गरमेंत न्हंयो, बांयो, व्हाळ, दर्यातलें उदक आटून, ल्हवपीक वाफ जावन मळबांत वयर वत-वतां ताचीं जीं काळीं कुपां जातात, तातुंतलींच कांय जड आनी आळशीं कुपां माया म्हयनो सोंपते वाटेर आसतनाच आनीक वयर वचपाक वाजेतात आनी धरतरेर परतुवपाच्या ध्यासान उदकान भरिल्लीं तीं उतावीळ कुपां, मळबांत दाटतात आनी जोगलावणेच्या लखलखाटान, गडगडाटान धरतरेर परततात… आनी वैशाखाच्या रखरखीत वता कडार होरपळिल्ली, तानेल्ली भूंय कुपांच्या त्या थंडगार उदकाच्या थेंब्यानी धादोस जावन परमळटा.. दरवळटा… पयल्या वयल्या पावसाच्या सरींनीं जेन्ना भूंय आगळ्याच सुगंधान परमळटा, त्या परमळाक इंग्लीशींत ‘पेट्रीचोर’ अशें उतर आसा, कोंकणींत ताका ‘मृदगंध’ अशें म्हणटात. कितलो दैवी परमळ आनी ताका कितलें समर्पक उतर!
दोन-तीन फावट अशीं पाशियेंस नाशिल्लीं काळीं कुपां झडलीं की भुंयेर कांय जाग्यांनी पाचव्या पाचव्या चोंब्यानीं बियां किल्लून येतालीं. गोरवां खातीर केल्ल्या तणाच्या गुडव्या भोंवतणी कांय पोल भात पडिल्ले आसता, तातूंत कांय बरें भाताचें बियांणे आसता तें हमखास किल्लून येतालें, तशेंच वांगडा तायकिळो आनी तेरोय . दोन-तीन फावट शिंवरून पावस सरी मनाक मातशी थाकाय दिवन जरी गेल्यो तरी खरो पावस सुरू जातालो तो मिर्गा दिसा. मिर्गाचो पावस झडलो की गोंयांत मोन्सून सुरू.
नळ्याच्या घरांत, पावस पडपाक लागतकच तो पयलीं नळ्यांचेर वाजतालो. रातीं न्हिदील्लें आसतना लेगीत पावसाची सुलूस लागताली आनी भितर एक थंड शेळवांत येतालो. पावस नळ्यांचेर सुरेल सृजनवाद्य वाजयतना, मोव मोव गोदडी तकलेवेल्यान ओडून गुठली मारून न्हिदपांत एक वेगळीच मजा आशिल्ली. सूख सूख म्हणटात तें दुसरें कितें ?
नळ्यावेल्यान देंवत पावस पावळ्यांनी गळपाक लागतालो. पावस झडटना, सांजे गरम च्याचो कप घेवन पडवेर बसून त्यो पावस-पावळ्यो पळोवपाक म्हजी तंद्री लागताली. दारांत साचिल्ल्या पावळ्यांच्या उदकांत, देवाऱ्यांतल्यो तेलान भिजिल्ल्यो, पारथ्यो वाती सोडून, उदकार तरंगपी इंद्रधोणू रंगतरंग पळोवप हो म्हजो पावसा दिसांतलो खाशेलो छंद. घराच्या कुशीक आशिल्लो अनंताचो रोपलो पावसांत धवेफुल्ल फुलांनीं भारेतालो. पावसांत भिजिल्ल्या त्या फुलांतलें उदक मंद पवित्र सुवासान गंधाळटालें जें देवळांत तायटार घेतिल्ल्या तीर्थाची याद करून दितालें. म्हजी प्राथमीक तशेंच माध्यमीक शाळा नळ्याचीच आशिल्ल्यान थंयूय बी वर्गाभायर पावस पडटना पावळ्योच नदरेक पडटाल्यो. पावळ्यां मदल्यान दिसपी भायलो पाचवोंचार सैमीक देखाव पळोवन मन धादोस जातालें.
मिर्गाच्या पावसान नेट धरलो की भुंयेर धायी दिकांनी, सैम पाचवेंचार रंगान चित्रायतालो. मिर्गाचो पावस फकत भुंयेरच पाचवीं पालवी किल्लयना, तर दरेक संवेदनशील व्यक्तीच्या मनांत लेगीत सृजनाचो अविश्कार घडयता. मनशांच्याय मनातलीं यादींचीं बिंया पावस धारांनी किल्लून येतात.
जून म्हयनो सोंपपाक येता मेरेन पावस घोग्यांनी कोसळूंक लागतालो. आमच्या घराच्या उजवे वटेन एक पावशी व्हाळ आशिल्लो. पावसांत तो घरा फाटले वटेन आशिल्ल्या दोंगरांच्या तेंगशेर सुरू जातालो आनी आमचे घरा कुशींतल्यान दोन तळपां मदल्यान व्हावन न्हंयं वचून मेळटालो. पावसा दिसानीं तो व्हाळ व्हांवपाक लागतकच, शाळेंत वतना त्या तळपांचेर पांय दवरून तो व्हाळ पलतड करून वचचे बगर पर्याय नाशिल्लो. रातीं कितलो पावस पडला, हें फांतोडेर जाग येतकच त्या व्हाळाच्या गाजान समजतालें. रातभर जेन्ना पावस जोर धरतालो, तेन्ना तो व्हाळ तांबड्या-काळपट उदकाच्या लोटांनी घोगेतालो. हुंवारांत ती दोनूय तळपां उदका पोंदा गायब जातालीं. मागीर ते दिसा शाळेक दांडी. फुडले एक-दोन दिसां उपरांत उदकाचो नेट मात्सो उणो जातकच, बाबा म्हाका आनी म्हज्या भावाक खांद्यार धरून व्हाळा पलतडीन व्हरून सोडटालो. दरेक पावसांत ही सर्कस करतना म्हजें पायांतलें एक तरी जोतें उदकांत व्हावन वतालें आनी मागीर म्हजी रड सुरू जाताली. कितलींशींच वर्सां म्हजी जायतीं जोतीं त्या व्हाळान गिळ्ळ्यांत. व्हाळ सामको जमनीचे पातळेचेर आशिल्ल्यान ताचेर सांकोवय बांदप शक्य नाशिल्लें. त्या व्हाळांतल्यान पावसा दिसानीं रानांतल्यान मायणोळ, अजगर सारकीं जिवाणींय उदका लोटाचेर सकयल येतालीं. त्या व्हाळाची म्हाका पावसा दिसांनी थर्त भिरांत दिसताली.
इश्कोलांत गांवांतलीच भुरगीं आशिल्ल्यान, पावसांत व्हडल्यो सत्र्यो घेवन, सगळीं चलतच इश्कोलाची वाट माड्डितालीं. वाटेर सगळीं नळ्याचींच घरां आनी तातूंत मातयेच्यो रान्नी. रान्नींत पेटपी रानटी लाकडांचो धुंवर वातावरणांत पातळून, जळींमळीं दरवळत उरतालो. त्या धुंवरिल्ल्या पावशी दिसांचो दरवळ म्हज्या नाकांत अजून रेंगांळत आसा.
इश्कोलाच्या वांटेर रस्त्याच्या कडेक कुशावती न्हंय व्हांवताली. रस्त्याच्या सकले वटेन आशिल्ल्यान गिमाळ्याच्या दिसांनी तिचें पात्र दीस लेगीत नाशिल्लें. पूण हुंवारांत मात उदक रस्त्याच्या पातळेचेर चडटालें. तेन्ना ते तांबडे उदकाचे लोट पळयतना काळजांत धडकी भरताली. हांव मागीर म्हजी सत्री न्हंयच्या वटेन धरतालें आनी हुवांरक लिपयत लिपयत इश्कोलाक येता-वतालें. पावस नेटान पडपाक लागतकच केदीय व्हडली सत्री आसली तरीय आमी भुरगीं पावसांत भिजतालींच. तातूंत आडवाटेवेल्यान डांबरी रस्त्यार पावतकच एकादी गाडी रस्त्यावेल्यान गेल्यार, कुशींक साठिल्लें उदक हमखास आमचेर उसळावन आमकां भिजोवन उडयतालींच. इश्कोलांत वतना भिजयलें जाल्यार मायतो भर भिजिल्ल्या युनिफॉर्मांत कुडकुडत बसचें पडटालें. इश्कोल सुटून घरा वतना भिजल्यार मात मजा दिसताली. ट्रक, गाडी उदकांतल्यान वतना दोशीं वटेन उडपी उदकाचे फव्वारे पळोवपाक आमकां मज्जा येताली. अजूनय गाडयेन उडयिल्ले उदकाचे फव्वारे पळयतना, हांव म्हजें भुरगेंपण जगतां.
जसजसो ऑगस्ट सोंपपाक आयलो तसो पावसाचोय नेट मातसो उणो जातालो. मागीर श्रावणांतलो पावस शिरशिरपाक सुरू जातालो. हो पावस म्हाका चड भावतालो. वताक चिरून त्यो पावस-सरी भुंयेर देंवताल्यो तेन्ना त्यो भांगरा वरी चकचकताल्यो. मदींच इंद्रधोणूय मळबांत उदेताले. पाचवीचार पत्री आनी तरेकवार फुलां फुलिल्ल्यान, धरतरेर चोंय वटानीं नदर मारत थंय रंगरंगयाळो देखावो दिश्टी पडटालो. येता म्हणसर नाच्च जावपी पावसाची सर म्हणल्यार अळम्याचो पावस.. त्याच दिसांनी अळमींय तकली वयर काडटालीं. आमच्या घरा फाटलो दोंगरय विंगड विंगड रंगाच्या सान फुलांनी बहरतालो.
म्हाळ म्हयनो लागता तसो गडगड आनी जोगलावणेन दिपकावन पावस निरोप घेतालो. म्हाका भुरगेपणासावन जोगलाची थर्त भिरांत दिसताली. पूण म्हाळाच्या दिसांनी एक दीस बस स्टॉपावेल्यान घरा वतना काळीं कुपां दाटून आयलीं आनी मळबांत चोंय वटांनी लखलख आनी गडगड असो खेळ सुरू जालो. घरा पावमेरेन सात-आठ मिनटांची वाट चलपाची सोडून दुसरो कांयच पर्याय नासलो. हांव तकली सकयल घालून अडेचो नेट हाडीत चलत रावलें. पूण दोन-तीन मिनटां उपरांत म्हजी भिरांत चेंपली आनी मळबांतलें तें तांडव हावें तकली वयर करून पळयलें. आनी कितें सांगू? सैमाचें विजमीत म्हजे नदरे मुखार नाचतालें. म्हजी भिरांत साप्प गेली आनी उरिल्लीं वाट हांवें त्या जोगलाच्या उजवाडांत माडिल्ली.
म्हाळ पावस पडून गेलो, तशें इतले म्हयनें पावसाच्या कुपांनी भरिल्लें सगळें मळब रितें जातालें आनी निळें निळें आसमंत परत उकतें जातालें. आंगणांत झडपी पावसाच्यो सरी, नळ्यांचेर तडतडपी पावसाचे थेंबे, पांख्यावेल्यान दारांत देविल्ल्यो पावस पावळ्यो, व्हाळांतल्यान व्हांवपी उदकाचे लोट, रुखांवेल्यान झिरपल्ले ओथांबे, फुलानीं घुस्पल्लें थेंबें, पाचवीचार शेतां-मळां ह्या सगळ्या वेगवेगळ्या रुपानीं गांवांतलो पावस मनाक भिडून वतालो.
गांव सोडून शारांत राबितो केलो तेन्ना सावन कॉंक्रिटांच्या गर्देंत पावस नदरेंत पडचे आदींच तेर्रासाचेर एकठांय जावन पायपांतल्यान गटारांत व्हांवून वता. पूण भुरगेपणांत गांवांत अणभविल्ल्या पावसाच्या यादींचे तें गांठवल मात काळजा कुरपण्यांत जतनायेन दवरलां जे खंयच्याय रुतूंत – पावस नासतना लेगीत, तना-मनाक भिजोवन धादोस करता.

मंजुषा सिनाय तळावलीकार
9822981508