भांगरभूंय | प्रतिनिधी
गिमाळें ऋतुमान सोंपपाक अजून 12- 13 दीस आसात. पावसाचीं काळीं कुपां मळबांत दिसपाक लागल्यांत. पावस (मॉन्सून) बेगीन येवपाचें तें चिन्न. त्या कुपांचें रंग काळेकिट्ट न्हय, काळ्यांत धवो, निळो, भांगराळो रंगूय तातूंत भरसल्ले दिसतात. पावस येवचे आदीं जोगलावता, पावस येता असो दिसता, खिणांत कुपांय ना जातात पूण जोगलावणी थांबना. जोगलावणेंत ओली सुकी आसता ही म्हायती भारतीय वेधशाळेन धाडिल्ली म्हायती वाचल्यार कळटा. गडगड मळबांतल्यान भुंये मेरेन पावता तेन्ना भुंयेंतल्यान गडगड जाल्लेवरी दिसतलें. वादळी वाऱ्याचें अरिश्ट धुल्लांतल्यान उदका मेरेन पावपाकय उमास पुनवेचें शास्त्र म्हत्वाचें आसता. उमास (अमास, न्यू मून) लागीं येता तेन्ना चान्नें ल्हान जाल्लें दिश्टी पडटा. दर्याचीं ल्हारां पळयात, पुनवेचो दीस सोंपतकच तीं दर्यादेगेर सावन पयस वतना दिसतलीं. सकाळ, सांज तांचो आवाज, तांची उंचांय मापल्यार त्या ल्हारांतल्यान वीजनिर्मणी करुंक येतली? अभ्यास जाय.
पावस पडटलो, चिखोल जातलो, उदक रस्त्याकुशीक साचतलें. रस्ते, झाडांपेडां तुमी आमी रेनकोट, सत्री आसूनय पयल्या पावसाच्या थेंब्यांनी भिजल्यार थंडी जायना. घेतला अणभव केन्ना? ज्येश्ठांचे आयकयात, तीच तर ज्येश्ठनीती.
उणेंच उणें तापमान देंवपाक लागलां तेन्ना उबाळाच्या ल्हारांची दिका बदलतली. भरती सुकतेचीं गणितां वेगळीं. तीं अमास पुनव कळटल्यांक कळटलीं. विचारात ज्येश्ठांक, अमास पुनवेचें नितीशास्त्र.
उबाळाचें ल्हार तापमान, हवामानशाळेचे म्हायतीचेर नदर मारल्यार कळटा, नकाशे ते सांगतले. शारांत राबित्याचे सुवातेर एक, राज्य म्हामार्गार दुसरें, राष्ट्रीय म्हामार्गार तिसरें अशीं उबाळाच्या ल्हारांची बदलिल्लीं रुपां दिसतलीं. रानवटी वाठारांतल्या म्हामार्गार, काँक्रिटाच्या रानांनी तापमानाचे रंगय विंगडविंगड आसतात. कांय कुपांनी कांय झाडां पेडांच्या पानगळटेंत घुस्पल्ले. उबाळाच्या दिसांनी आंबे, काजू, पणस, भिण्णां, काण्णां, चुन्ना, बिंबलां, चिंचो, जांभळांचेर सगल्यांचो दोळो. झाडांची पानगळती, दिवली, गुलमोहोराचें फुलप पळयात. उबाळांतय तो केशरी रंग, मदींच पाचवीं पानां, सुकिल्ल्यो खांद्यो. मोगरीं फुलचे आदीं पानां तोडून उडोवपाचीं आसतात, जानेवारी म्हयन्यांत ताचो आरंभ. मोगरेची वेल, झाड न्हय ल्हानशीच, मोगऱ्यां फुलांचो परमळ ज्येश्ठांक याद येतली मोगऱ्यांच्या कमळांची, हळयांची. मोगरीं कसली? सादीं, सदामोगरीं, बटमोगरीं, कस्तुरमोगरीं आनीक आसात तुमी सांगात.
दसणीय जाल्यात हजार रंगांच्यो, दसणी फुलांचो आयुर्वेदांत उपेग सांगला. उबाळाच्या दिसांनी फुलपी, पावसांत फुलां दिवपी, शिंयांत दिसपी दसण खंयची? आई, बाबा, आजी, आका, मावशेक विचारात, दसणींतले कण कण उपेगाचे कशे तें कळटलें. ज्येश्ठांचें गिन्यान अचूक. कनिश्ठांचे आधुनिक विज्ञानाचेर, म्हायती तंत्रगिन्यानाचेर आधारील्लें.
पावस लागीं येता तशें गुलमोहोराचें झाड पुराय केशरी जाता, थंडसाण दिवपी तो रंग. आंब्याच्या झाडार पानांनी लिपिल्लें कोगूळ केन्ना दिसचें ना, आवाजाचेर पावस लागीं पावला तें होल्मता. तो आवाज ज्शेश्ठांक सांगूंक येतलो.
सॅटिलायटांचे जाळ ब्रह्माडांत वाडटा, चांद्रयानां रकाद बेगींतल्या बेगीन पावयतात केंद्रीय यंत्रणेक. केंद्रीय यंत्रणा तो सगल्यांक धाडटाच अशें ना, कांय राज्यांनी जिल्लो यंत्रणेंतल्यान समेस्तांक, नागरिकांक मेसेज मेळटा. संवंय करून घेयात पावसाचीं कुपां भारतीय वेधशाळेचे वेबसायटीर पळोवपाची. सुरवेक कळचें ना, दिसपटे पळयल्यार बारीक वळ हालिल्ली दिसतली. अंदमान ते दिल्लींतले गल्ली मेरेन, गोंय ते केरळ मेरेन. नागरीक, समेस्त सादूर रावल्यार तुमची, आमचीय जीण वाटावतली, उदक आनी विजूय. विमानांतल्यान येरादारी करतना मळब हाता लागीं आयिल्लेवरी दिसलें तरी तें पयस आसता. जोगलावप, गडगड पावसाचें ऋतुमान सोंपतनाय आयकूंक येतलें, रंग आनी रुपां, कुपां रुप्यावरी. काणी आयकयात तेन्ना बेबे, हुंदीर, सुणीं, माजरां कितें करता तें. ज्येश्ठ त्यो खबरी जाणात, तांचे कडल्यान त्यो आयकुपाच्यो. लोकवेद, लोकांकाणयांनी तें शास्त्र लिपिल्लें आसत.
गडगड माल्लो की म्हातारी जात्यार तांदूळ दळटा, रगडयार वाटप करता हें आमच्या कालच्या ज्येश्ठांचें सांगणें. आयज त्याच गडगडांत लिपिल्लें शास्त्र भुंये कडेन कितलें जोडलां, जोगलावप आनी गडगडाचें नातें कितें तें वेधशाळेची म्हायती वाचल्यार कळटलें. घात करपी जोगलावणेंत मनीसच न्हय झाडां माडांक वेंग मारत तांकां ना करपाची तांक आसता. तीं जोगलां भुंयेर पावचेआदीं धरल्यार? वीजनिर्मणी जातली? विज्ञानिक डॉ. अनिलबाब काकोडकार ते सांगूंक शकतले. ते ज्येश्ठ, वरिश्ठ गिन्यानाचो झरो, अणुशास्त्रज्ञ, फिजिक्सांतले. कितें आसत तांचे दीर्घ पिरायेचें, ज्येश्ठनितीचें गणीत? गोंय अणूउर्जा प्रकल्पाक समा आसा ? ल्हारा पासून वीजनिर्मणी जावंक शकता? तांचे जापेक म्हत्व.
सुहासिनी प्रभुगांवकार
9881099260
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
