सावळी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

घरांत जाण्टो मनीस कितलो गरजेचो आसता तो जेन्ना नासता तेन्नाच कळटा. तीं आमची सावळी कशे तरेन आनी अशी आसता हेवूय बी जेन्ना ना तेन्नाच ताचें म्हत्व कळटा. सावळी म्हळ्यार पयली याद येता तें एक मोटें झाड. आमकां चड वत लागलें की आमी ह्या झाडा सकयल वतात, कित्याक तर सावळी घेवंक. अशें हें मोटें झाड आमकां मेळ्ळे ना जाल्यार आमी सोदूंक धांवतात. ती खंयच्याय घरांची, दुकानाची मात्सी पडिल्ली आडोश्याची सावळी. ती सावळी सूर्य सारको माथ्यार पावता तेन्ना मात घरांत वा खंय सावळी मेळटा थंय धांवचें कशें जाता. आमी जेन्ना आपले गरजेच्या कामाक कडकडीत वतांतल्यान भोंवतात तेन्ना आमचो गळो सुखून येता. आंगाक गरम चटके सोंसना तेन्ना परत सावळी सोदतात. आमकां ही सावळी भोव गरजेची. आतां झाडां कमी आनी व्हड इमारती चड दिसतात.
जो मेरेन कडक वत माथ्यार पडना आनी सोंसप हो शब्द कळना तो मेरेन तरी सावळेचें म्हत्व कळना. आमी आपल्या मनांत जशें येता तशें आयुश्य जगतात. जल्म घेतलो की मरण हेंवूय आयलेंच. जल्म घेतलो म्हणटकूच जगप ह्या शब्दाक म्हत्व येता. सान भुरगें लेगीत पोटाक भूक कडकडून लागली की फुड्यांत जें मेळटा तें खाता. जेन्ना भूक नासता तेन्ना तांकांय मस्ती मारता. ती तें फुड्यान हाडून भरयल्यार लेगीत त्या अन्नाक वळून लेगीत पळयनात. तांकां चिवू काऊ करून बरोवचें पडटा. ती भूक कितें ते त्या वेळार मोल नासता जो पर्यंत खरेच भूक लागना. वेळा वेळार खावंक जाय हाचें जो पर्यंत व्हड मनीस म्हत्व पटोवन दिना तो पर्यंत तर नाच ना. आमच्या जाणट्यांक, आवय बापायक मात्शें वाडले की कांय जाण मोल दिनात. आपल्या सान भुरग्याच्या खा खा, मस्ती करूं नाका, पडटलो अशें म्हणत तूं जसो आतां फाटीं लागता तशे तिवूय तुज्या फाटीक लागिल्ली आसतात. कांय वेळार जेन्ना हीं व्हड मनशां तांचे भुकेच्या वेळार फुड्यांतूय आसनात. ह्या वेळार आतां आपल्या पोटाक खूब भूक लागल्या आनी आमीच कितें खावचें पडटलें हाची जाणीव जाता तेन्ना हे बरोबर लक्षांत घेतात. स्वता हातांत घेवन पोटभर जेवतात. पूण सदांच अशी भूक लागली आनी स्वता घेवन जेवंक पडले जाल्यार चाळवता. तेन्ना जाणटो मात्सो गरजेचो आसता.
तो त्या वेळार मात्सो आदार आसता जेन्ना भुरगें सामकेच ल्हान आसता. दुसर्‍या म्हर्‍यांत दवरप म्हणल्यार तुजो हुस्को तुका अदीक मारता.
आवय बापूय पोटभर खा खा म्हणून फाटीं लागता तेन्ना पोट मारतात. त्या वेळार त्या सावळेक मोल ना. हाचें कारण आमीच आवयबापुय आसतातूच तशें? आमी अशें चिंततात की आपल्या भुरग्यांची ताकद वाडूंक जाय, ताका खेळूंक शिकूंक ताकद जाय. आरोग्य बरें उरूंक जाय. म्हूण फाटीं लागतात. आमी ना तेन्ना कितें? पूण तीं भुरगीं अजाण आसतात. तांची बुद्धी केन्नाय वायट बरें कितें ते चिंती नात. तांकां जशे सांगतात तशेंच ते करतात. पूण आपल्या मनांत आयले जाल्यार कांय गजालींनी तांच्या मनांत भरपाक आमचीच गरज आसता. तीं आयकतात वा केन्ना ना आयकतात. आमीय अशेंच कितें आमच्या भुरगेपणान केल्ले आसता. हेंच सगळे गोल घुंवत आसता. पूण आमच्या व्हड मनशांचें अशें आसता? ना. आमी पावसाळे पळयल्ले आसतात. तरीय आपले तेंच खरें म्हूण सिद्ध करपाक एका एक वेळार खुपूच हट्ट करतात. आपणाक सावळी दिवपी झाडूच वळखूंक विसरतात. आमी करता तेंच आमचीं भुरगीं पळयतात. तेच फुडें तीं करपाचें ना कित्याक? एका बापायन कश्ट करून एकसुर्‍या चल्यांक जाय जाय तें दिलें. कितेंच कमी करूंक ना. मोटो बंगलो दिलो, बरे नोकरेक लायलो. मागीर थोड्याच दिसांनी तो लग्न जालो. तेन्ना कांय कारणांनी बारीक झगडें जावंक लागलें. दोश बापायचो नाशिल्लो तरी तो पूत बापायक वळखना जालो. ताका ताणें त्या बंगल्यांतल्यान भायर काडलो. इतली व्हड सावळी तो खिणाक विसरलो. झाड लायले कांय त्या झाडांची काळजी घेवप हें आपलें काम आसता. झाड व्हड जालें की आपल्याक उदक दिल्ल्या, काळजी घेतिल्ल्या मनशांक विसरना. तें त्याच नेटान ताका फुलां-फळां, सावळी दिता. तो वृक्ष उबो आसा तो पर्यंत तर तो सावळी ही दितलोच.
मनशां मदीं मात्सो फरक आसता. तरी आपल्या आंगान तांक आसता तो मेरेन तो तुमकां आदार दिता. जशें झाड बरीं फळा फुलां दितात म्हणून ताका राखतात तशें ताका आपल्याक इतलें दिल्ल्यांक विसरप व्हय? जो पर्यंत तो घरांतलो आपल्या तांक आसा तोपर्यंत दिता तेन्नाच जाय आसता मागीर धावडावप. हें सारकें? तांणी जशी ल्हान आसतना आमची देखरेख केली तशीच ह्या वेळार ती म्हातारी जाता तेन्ना तांच्या आरोग्याची, तांच्या सपनांची काळजी आमी घेवंक जाय. तांचे कितले दीस उरिल्ले आसतात? त्या दिसांनी आमी तांचे आदार जाले नात जाल्यार तुजे जिणेक अर्थ कितें? आपल्या आंगान तांक आसा तेन्ना तांणी वायट चिंतुकूच नासता. ही सावळी मेळना तांकां ते सावळेचें म्हत्व कळटा.
आंगाच्या बळ न्हय तर तांचे अणभव मोलाचे आसतात. झाडाची सावळी मेळटा तेन्ना आमचो थकिल्लो जीव मात्सो जाग्यार येता. आमी तांचे सावळेंत सुसेग घेतात. आमच्या आंगाचो घाम त्या झाडाच्या पानाचो वारो आनी सावळी मेळ्ळे कारणान सुखता. मात्सो जिवाक सू दिसता. आवयच्या मोगाचे पदरांत आमची सावळी आसता. तिचे मांडयेर न्हिदली की आंगार तो हात भोंवता आनी पदर पडटा तो आमकां कितलो सुसेग दिता न्हय? एक सुखाचो खीण आमी अणभवतात. झाड व्हड आसा तरी तांच्या मुळाक योग्य तें मेळत जाल्यार तें आनीक कांय काळ टिकता. तेच तरेन जाणट्याक बरे सुखान हांसून दवरले जाल्यार आमी बी हासतले काय ना? ती सदांच बरे शब्द तोंडातल्यान भायर काडटात. तूं तांकां त्रास करीत तुका घरा बसून दिसना. तूं भायर भोंवता. वेळ भायर पासार करता. कित्याक घरांतलो तो आवाज नाका म्हूण काय ना? तुका घर आसून घराक बसूंक आवडना. तुका अशे कित्याक जाता? कारण तांकां भायर काडिल्ली याद आनी तांची उर्बा तुका मेळटना. तेंच तेंच दोळ्यां मुखार दिसता. अशे म्हणटात केल्ले हांगाच भोगपाचें आसता. ते मनान दुख्खी जाता तरीय कांयच म्हणनात कारण कितें तें अशा वेळार लेगीत ते तुमकां वायट म्हणनात. तूंच तें मनाक खाल्ल्या सारको चिंत्ता आनी तकली बेजार करून घेता. तूं तांकां सुखान दवरीत जाल्यार तूंय सुखी जाता. दोगांकूय एकामेकांची सावळी सारकी मेळटा आनी खोशयेन रावतात, ताका अर्थ आसता.

सोनाली सु. पेडणेंकार
9923046779