भांगरभूंय | प्रतिनिधी
सगळे मतभेद कुशीक दवरुन बोडवळच्या तळ्याच्या सुरक्षे खातीर म्हळ्यार जिवांची जिवशास्त्रीय वसणूक आनी तांची सरभोंवतण वांटोवपाक वावरुया. कारण हो प्रस्न म्हजो- तुजो न्हय तर ‘सगल्यां’च्या फुडाराचो.
पर्यावरण म्हणलें काय दोळ्यां मुखार शेकानशेक पातळिल्ले दोंगर, पांचवीचार शेतां- भाटां, कुळागरां, तळयो, न्हंयो, दर्या, झरे, मळबांत उडटी सुकणीं, फुलार बसपी पाखे, झाडांचेर तुरूतुरू धावपी चानयो, पिसारो फुलोवन नाचपी मोर कोल्यांचो कुयो अशें सुंदर चित्र दोळ्यां मुखार उबें जाता.
अशेंच अटंग्या रानां भोवतणी जैवविवीधायेन भरलेलें, सध्या चर्चेंत आशिल्लें ते आमच्या गांवचें म्हळ्यार सांताक्रुज- कालापूरचे बोंडवळकाराचो वास आशिल्लें बोंडवळचें तळें. हालीच हें तळें ‘जलमय भूंय’ अशें जाहीर जालां. वर्साचे बाराय म्हयने उदकान भरिल्लें हें तळें आज निराश जावन पडलां. आमी सैमाचीं आश्रीत जावन लेगीत हालीं तांचेर आमी सुवार्थी हक्क गाजोवपाक लागल्यांत. एका काळार ह्या तळ्यांत न्हांवप, नुस्तें पागप जातालें. ह्याच तळ्यान गांवांकूच न्हय, तर शेजारच्या गांवांक लेगीत उदका पुरवण केल्या. आयजूय करता. गिमांत उदकाचो दुकळ आमकां हेरां वरीं सोंसपाक पडूंक ना, कारण ह्या तळ्याक लागून गांवच्यो तळयो, बायों, व्हाळ केन्नाच सुकले नात. वयल्यान शेजाराच्या गांवांतले लोक लेगीत गीमांत कपडे धुवपाक, न्हावपाक, बांयची उदकां भरपाक गाडे- गाडयो घेवन येतात. पावसाच्या तेंपार उतरव्हाळ पडटाच उदकाचे व्हाळ आनी तातून व्हांवत व्हाळांत नुस्त्यांचे कुचकुचीत चोंब्यांचो मेळ पळोवपाची आगळी- वेगळी मजा. व्हाळाचे घशघशे घुंगरावरी वाजप आनी ताचो आवाज सगल्याक घुमप हें फकत ह्या तळ्याक लागुन. आज तेंच तळें मोने जालां. उदक सुकलां. पळोवन काळजाक चीर पडटा. तांतूतले सुक्षीम जंतू, हेर जीवावळीचेर परिणाम जाला. ताचो आमचेरुय बरोच परिणाम जातलो.
गिमाळ्यांत ह्या तळ्याची भोंवडी करतना काण्णां, चुन्नां, काजी, हांसाळे पुंजावंक सगळ्या भुरग्यांचो पुंजो, जमतालो. तांकां जाणट्यांचोय सांगात. तांचे कडल्यान थंयचो आदल्यो काणयो आयकत जोळवाचे भोरे बांदीत सगळ्याक भोंवत घरा येवप. श्रावणांत तर पानां- पत्री थंयच मेळप. पावसाचो मोसम आनी पांचव्या रंगान रंगलेले आख्खें रान, ताचो अर्क कसो उदकार पडिल्ली सया आनी मुदयेर थीक कशे पाखां फाकोवन नाचपी मोर, एकाच वेळार हो देखाव पळोवपी नशीबवान. आजून लेगीत अटंगे रान आसलें तरी देवकार्या करपाक गांवचो लोक तातूंल्यानुच वाट काडीत पौष म्हयन्यांत जमता. सवायशीणीं थंयच कुशीक सटीमायेक फुलां माळटात तर दादले राखणदाराक ताचो वर्साचो मान म्हणत फोव कालयतात.
रानांत वाट काडीत गेले तरी कसल्याच प्राण्यांचो वा हेर कसलोच भंय बाळगीनासतना वचप, पुण आतां तळ्याची ही गत पळोवन आंगात कांपरो भरपाक लागला. आज त्याच तळ्याक आमची गरज आसा. म्हजें – तुजें म्हणच्या परस आमचें म्हणीत ताका खऱ्या अर्थान वेंगावपाची गरज आसा. जितल्या मायेन तांणी फाटल्यो पिळग्यो त्यो आज मेरेन स्वार्थ बाळगिनासतना आमकां दिलें तितली आमी ताची परतफेड करपाक जाय. हें शक्य नासले तरी आमी मात आज ताका पोरकें करुन वाऱ्यार उडयिल्लेवरीं ताची गजाल जावची न्हय.
हालींच घडिल्ली खोशयेची गजाल म्हळ्यार गांवचे सगळे एकवटान वावुरपाक लागल्यात. ते पळोवन खंयतरी मनांत आस उदेल्या. जण एकल्या मदीं मतमेद आसले तरी दरेकलो तळ्याचे राखणे खातीर वावुरतना दिसपाक लागलो. कारण प्रस्न आमच्या फुडाराचो आसा. हें विसरुन चलचेंना. भूंय, उदक, वायू, आनी सुर्यप्रकाश हे लेगीत पर्यावरणाचे म्हत्वाचे घटक. ह्या सगळ्यां मदीं मनीसकुळ तशीच हेर जीवावळ एका घराब्यांत रावता. हो घराबो हालीं खरेंच सुखरुप आसा व्हय? हालीं पाचव्या सपनांचो गाव कमी आनी काॅक्रीट जंगलाचें चित्र चड रंगपाक लागलां.
पर्यावरण म्हळ्यार सरभोंवतणचे वातावरण. तातून जावपी सगळ्यो घडामोडी. आमी सगळीं एकमेकांक संलग्न आसात, एकमेकांचेर निंबून आशिल्ली साखळी म्हळ्यार जाता. वायट जांव, बरें आमचे प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष संबंद येताच. पर्यावरण हें एक भुगोलक्षेत्र तयार करता, जातुन आमी मनश्यां, जनावरां, वनस्पत आनी हेर सजीव निर्जीवांचो ताळमेळ आसता.
पर्यावरणाक लागूनच जीवसृष्टी अस्तित्वांत आसा आनी ती सगल्यांचें पालनपोषण करता. धर्तरेर निरोगी जीवन जगपाक पर्यावरणाचो वांटो मोलाचो. पुण, मानवनिर्मीत तंत्रयुगांत पर्यावरणाक वाळटी लागपाचो वेळ आयला. तंत्रिक प्रगती अशी जायत चल्ल्या की शेतां-भाटांनी पिकपी पिकावळीन रसायनांचो वापर करून वेळा पयलीं ती बाजारांत हाडटात आनी आमी नकळटां ते विश पोटांत पचयत दुयेसांक आपोवणे दितात. असल्या विखाच्या पचनान आमची भलायकी आनी धर्तरेची सुपीकताय आमी वगडावन बसल्यात.
झाडां – पेडां जीं आमकां प्राणवाय दितात. कार्बनडायआॅक्सायड ओडून हवा नितळ करता, तांचो आमी सर्वनाश करतात. न्हंयो, दर्यांनी कोयर उडोवन प्रदुशण करतात. इतल्यार हें थांबना, तर कारखान्यांतलो धुंवर नाका – तोंडांनी पचयत नव्या- नव्या दुयेसांक आमंत्रण दिता. सृश्टींतली हेर जीवावळ, दर्यांतलीं नुस्तीं, वनस्पत जी सद्द्या जीव सोडपाक लागल्या, हाचे कारण म्हळ्यार कोयर, प्लास्टीक आनी हेर रसायनां दर्याच्या उदकांत मिसळून तांचो जीव वचपाक लागला. प्लास्टिक, पाॅलिथीनाचो वापर तर सामकोच भिरांकुळ. पॉलिथीनाच्या पोतयांचो सतत वापर करुन त्यो भायर उडयतात. त्यो नश्ट जायनात. त्या पोतयां बदला कपड्याच्यो पोतयो तश्योच हेर गजाली जांचो पुनर्वापर करूं येता, अश्या वस्तूंचो उपेग करपाची संवय लावप गरजेचें. आख्खें जैवमंडळ, जें एकमेकांक जोडीत तयार जालां, ताचो परिणाम दरएकल्याचेर जावपाक लागला हें विसरून चलचेंना.
सैमाचे नेम पाळीत सगळीं वावुरतालीं म्हूण आमी सुरक्षीत आशिल्ले, मात आता सगळोच परतकाळ जाला. मनीस ताची बुदवंतकाय, सुवार्थ पर्यावरणाच्या विरोधात कारस्थाना करपाक वापरूंक लागला. फक्त चार पयश्यांचे आशेन. जाचो परिणाम पर्यावरणाचेर जाला. रानां- वनां कापिल्ल्यान जनावरां आसरो सोदपाक भोवतात, तळयो सुकोवन लोक नुस्तीं मारपाक लागल्या. निमण्या तातयांच्यो कुल्ल्यो, कासव वा बेबे हांचो बळी दित तांची जीवनचक्र लेगीत विसकटलां. कोयराचो विलो जांव जल, वायु, भूंय, ध्वनी प्रदुशणां वाडत चल्ल्यांत. जाल्ली दर जीवावळ किल्लच्या पयलींच मरता. हवामान बदलत गेला. बदलत्या हवामानाचो हिमालय पर्वताक लेगीत धोको आसा. ताका लागून 190 कोटी लोकांची जीण संकश्टात पडटली. बदलत्या हवामानाक लागून सैमीक संकश्टाच्या चक्रव्युहांत सगळीच आडकपाक शकतात. अवेळा गरमी, पावस, थंडेचो अणभव आमी घेताच, तरीय आमचे मदीं बदल काय घडना. कारण सुवार्थाचीं धांपणी उघडनात. उदरगतीच्या नांवान तर अशेंच चलत रावलें जाल्यार आमचो सगळ्यांचोच विध्वंस जावपाक कळाव लागचो ना. हें सगळें जर आमी लक्षान दवरलें जाल्यार आमचो फुडार सुखाचो जातलो.
आज जशी सगळीं एकवटान उबीं रावल्यांत, तशीं सगळे मतभेद कुशीक दवरुन बोडवळच्या तळ्याच्या सुरक्षे खातीर म्हळ्यार जिवांची जिवशास्त्रीय वसणूक आनी तांची सरभोंवतण वांटोवपाक वावरुया. कारण हो प्रस्न म्हजो- तुजो न्हय तर ‘सगल्यां’च्या फुडाराचो.
अतिशा सुर्लीकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
