भांगरभूंय | प्रतिनिधी
नवी दिल्ली, खबरां संस्था : पयले लोकसभा वेंचणुके उपरांत वेंचणूक प्रक्रियेंत खूब बदल घडल्यात. मतपेटी बदलून ताचो जागो ईव्हीएम मशिनांनी घेतला. एक गजाल मात फाटल्या कितल्याशाच दशकां सावन तशीच उरल्या. ती म्हणल्यार इलेक्शन इंक वा शाय. मतदान केलें काय ना हें दाखोवपी तीच शाय. हे शाये संबंदीं लोकांक जायते प्रस्न आसात.
दाव्या हाताच्या पयल्या बोटाचेर मतदान करतकच वेंचणूक अधिकारी निळी शाय लायता. मागीर एकापरस चड फावट मतदान करपाक मेळना. सहजपणान मिटोवंक मेळनाशिल्ल्यान तिका ‘अविस्मरणीय शाय’ अशेंय म्हणटात. पूण ती सोंपेपणी पुसना, हाचे फाटलें कारण कितें?
ही शाय खंय करतात?
कर्नाटकांतल्या म्हैसूर पेंट अँड वार्निश लिमिटेड (एमव्हीपीएल) नांवाचे कंपनींत वेंचणुकेची शाय तयार करतात. तेन्नाचे महाराजा नलवाडी कृष्णराज वाडियार हांणी १९३७ वर्सा ही कंपनी स्थापन केल्ली. फकत हे कंपनीक देशांत वेंचणुकेची शाय तयार करपाचो परवानो आसा. ही कंपनी जरी हेर जायत्या प्रकारांची शाय तयार करता तरी तिची मुखेल वळख म्हळ्यार वेंचणुकेची शाय.
ही शाय पयलेच खेपे १९६२ वर्साचे वेंचणुकेंत वापरिल्ली. भारतीय वेंचणुकेंत निळी शाय सुरू करपाचें श्रेय देशांतले पयले मुखेल वेंचणूक आयुक्त सुकुमार सेन हांकां वता. एमव्हीपीएल कंपनी ही वेंचणुकेची शाय व्हडा प्रमाणांत विकना. हे शायेची फकत सरकारी वा वेंचणुके संबंदीत एजन्सींक पुरवण करतात.
इलेक्शन इंक कित्याक तयार केल्या?
वेंचणुकेचे शायेचें खाशेलपण म्हळ्यार ती सहज पुसून वचना. उदकान धुवन काडल्या उपरांत लेगीत ती कांय दीस तिगता. पूण अशें कित्याक? हें समजून घेवपाक वेंचणुकेची शाय करपाची गरज कित्याक आशिल्ली हें कळपाक जाय. हे खाशेले शायेचें उत्पादन १९५० च्या दशकांत सुरू जालें. बनावट मतदान जावचें न्हय हो हे फाटलो हेतू आशिल्लो. ह्या उपक्रमांत कावन्सील ऑफ सायन्टिफीक अँड इंडस्ट्रियल रिसर्च (CSIR) ह्या संस्थेच्या शास्त्रज्ञांनी १९५२ वर्सा नॅशनल फिजिकल लॅबोरेटरींत (CSIR -NPL) अविस्मरणीय शायेचें सूत्र तयार केलें. उपरांत नॅशनल रिसर्च डेव्हलपमेंट कॉर्पोरेशन (NRDC) हे संस्थेन ताचें पेटंट मेळयलें.
शाय कित्याक पुसून वचना?
वेंचणुकेची शाय तयार करपा खातीर सिल्वर नायट्रेट रसायनाचो उपेग करतात. रुप्याचें नायट्रेट वेंचून काडलें, कारण उदकाक लागून तें काळें जाता आनी तें पुसून वचना. वेंचणुकेचे अधिकारी मतदाराच्या बोटाचेर निळी शाय लायतात तेन्ना रुप्याचें नायट्रेट कुडींतल्या मिठा वांगडा मेळून रुप्याचें क्लोरायड तयार जाता, जाचो रंग काळो आसता.
संवसारभर शायेची पुरवण जाता
वेंचणुकेंत लाखांनी १० मिलिलीटर बाटल्यांनी शाय भरून मतदान केंद्रांनी धाडटात. भारतांतच न्हय तर संवसारांतल्या डझनभर देशांनी ताचो उपेग जाता. mygov च्या अहवाला प्रमाण म्हैसूर पेंट अँड वार्निश लिमिटेडच्या खाशेल्या शायेची पुरवण २५ परस चड देशांक जाता. तातूंत कॅनडा, घाना, नायजेरिया, मंगोलिया, मलेशिया, नेपाळ, दक्षिण आफ्रिका आनी मालदीव हांचो आस्पाव आसा.
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
