भांगरभूंय | प्रतिनिधी
प्रकृती जेन्ना कोणाच्या आत्म्याक स्पर्श करता, तेन्ना ताचें अंतर्मन आपशीच एक फुलपाखो जावन अळंग नाचूंक लागता, हाचो प्रत्यय हालींच म्हाका आयलो. भांगरभूंय रानां जीव जागृताय मोहिमेंची सुलूस लागताच, आपल्याक वांटेकार करुन घेवना म्हूण बेजारून ‘राणी पाकोळी’ थेट रातचीच आमगेर कागाळ घेवन पावलीं. ही राणी पाकोळी म्हळ्यार, महाराष्ट्राचो राज्य फुलपाखो ‘ब्ल्यू मॉरमॉन’ (Blue Mormon). ताचें खाशेलेपण अशें की, फुलपाख्यांचे गटांत राज्यस्तरीय मान मेळोवपी तो पयलोच फुलपाखो.
ही ‘राणी’ आमगेर आयली ती आयली, पूण भियेनासतना दारा सामकार, उकत्यार थपकल मारुन बसली. फुडें म्हणूंक लागली की, जो मेरेन ‘भांगरभूंय’ आपल्याक आश्वासन दिना की, रानां जीव सप्तक विशेशांत आपल्याचेरूय लेख प्रसिद्द करतले म्हूण, तो मेरेन आपूण हांगासरल्यान कशीच हालची ना आनी पानाचेर वयरूच बसून रावतली.
हरशीं फुलपाखे रातचें बी खंयच भोवनात म्हूण हांवें आयकल्लें आनी चडशे तर लिपूनच रावतात. पूण ते रातीं तिची वागणूक पळोवन, हांव मात खऱ्यांनीच अजापलो. तसो हांव मात्सो भियेलोय बी, कारण कितेंय जाल्यार राणी न्हू ती. बरें वायट कितेंय घडलें जाल्यार? हातूंत गोंयची सभ्यताय पणांक लागिल्ली. जरी त्या वेळार रातचीं साडे- धा वरां जाल्लीं, तरीय हें इतलें सगळें घडले उपरांत, मागीर आनी कोण ओगी रावता? त्याच तणावांत हांवें रातचोच बोवाळ घालपाक सुरू केलो. जाय- नाका आशिल्लें सगळें उस्तीलें आनी अचंबीत करपी निश्कर्श भायर सरले.
असले खेरीत प्रकारचे फुलपाखे, रातचें कोणागेरूच (लोकवस्तींनी तरी) सोंपेंपणान वचनात. ते दिसाचें सक्रीय आसतात तेन्ना जगभ्रमण करतात खरें, पूण रात जाता म्हणसर तांकां सुरक्षीत असो जागो पळोवन, दुसरो दीस उजवाडना तो मेरेन, थंयच लिपून रावचें पडटा. हरशीं खंयचेय फुलपाखे अशें विसव बी घेतना दिसप हें खूब दुर्मीळ, कारण तांच्या प्रजाती मदीं ती प्रकीया मात्शी वेगळी आसता.
फुलपाखे थंड रगताचे (Cold Blooded) आसतात, म्हळ्यार ते कुडीचें तापमान स्वता नियंत्रणांत दवरूंक शकनात आनी हाकाच लागून, भोंवतणच्या तापमान बदलाचो तांचेर थेट परीणाम जाता. जसो जसो सुर्य पडपाक लागता आनी काळोख पसरता, तसो तसो सरभोवतणचो पारोय देवपाक लागता. ह्या वेळार, फुलपाख्यांची कुडींतली उश्णता कमी जाल्ल्यान, ते मागीर निश्क्रीय जातात आनी उडपाक शकनात. हेंच परिस्थितींत, ऊर्जा वाचोवपाक, तांकां पुराय रात ओग्गी बसून काडची पडटा. तांकां खात्री करुन घेवची पडटा की, आपली विसव घेवपाची सुवात सुरक्षीत आसतली, नाजाल्यार उकत्यार कोणाचेय भकीक पडपाचो भंय आसता. पावसाच्या भंयाक लागून तर, ते पानांचें पोंदच्यानूच न्हिदप चड पसंद करतात. सकाळीं फुडें मागीर उठपाक बी उशीर जालो जाल्यार (ढगांक लागून वत उसरां आयल्यार) पक्षांचो आहार जावचो न्हय म्हूण केल्लीं तीं एक तरेची प्रभावी तजवीज.
पानांचें वयले वटेन ना न्हिदपाचें तांचें आनी एक कारण म्हळ्यार, तांकां विसव घेतना लटकून रावपाचो नाद चडटा. अशें केल्ल्यान खंय तांची ऊर्जा कमी प्रमाणांत खर्च जाता. पाखां फुलोवन दवरून, ते रातभर एकाच जाग्यार दसून रावतात आनी दुसरे दीस सुर्या कडल्यान गर्मी घेवन, आपलो (आनी आमचोय) संवसार थाटपाच्या कामांक भायर सरतात. (फुलपाखे दिसाचें वेळार चडशे पाखां दोडून बसतात आनी रातचें वेळार फुलोवन)
फुलपाख्यांक लागींच्यान पळोवपाचो वा तांच्या सानिध्यांत रावन खेळपाचो बरो वेळ म्हळ्यार सकाळच्या पारार (सूर्य उदेंवचे पयलीं), जेन्ना ते सरभोंवतणची उश्णता एकठांय करपाच्या यत्नांत अळंग पाखां मारून कुडींत भीतर गर्मी तयार करतात. हे खिण खऱ्यांनीच दोळ्यांच्या पापणेंत सांठावन दवरपा सारकेंच आसतात. ते बाबडे मारतात आपलीं पाखां, पूण चड वयर मेरेन कशेंच उडपाक शकनात आनी थंयचें थंयच घुस्मट्टात… एकामेकांक आपट्टात… जमनीर पडटात… पूण तरीकूय परते उठून उडपाचो यत्न करतात. ही एक म्हत्वाची देख ते पुराय संवसाराक दिवपाक सोदतात.
थोडे मदांध लोक (ल्हानपणांतलो हांव) तांकां ते स्थितींत हात लावन, बडी मारून वा तांचेर उदक शिंपडावन नाका जाल्ले प्रयोग करपाच्या यत्नांत तांकां त्रास दितात. असल्यान एक निश्पाप जीव कारणां बगर नश्ट जातलो. झाडा वयल्यान उडयले उपरांत, ते मात्शे हालचाल करतातय बी, पूण उडपाक शकना जातकच, ओगीच सरपटपी प्राण्यांची शिकार मात जातात.
आतां इतलें आसून लेगीत, ह्या मानाच्या सोयऱ्यांन, सुशेगाद विसव घेवपाक आमचें पोरसूं निवडलें म्हूण हांव भलतोच उमेदीन आसलो. पूण काळीज मात नेटान धडधडटालें. उकत्यार रावन ती ‘राणी पाकोळी’ बिनधास्त विसव घेताली, तरी तिचें कोणीय बरें वायट करचें न्हय म्हूण म्हजी न्हीद मात त्या रातीं अर्द्यार दवरची पडली. कितें करतलो, विश्वासार खरेंपण जें दाखोवपाचें आसलें.
इतलें मजगतीं, गोंयकारांच्या घरांघरांनी पावपाचें आनी थेट तांच्या काळजांत देवोवपाचें आश्वासन तिका केन्नाच मेळिल्लें, म्हणुनूच तर तीं राणी न्हिदेंतूच मुरगुट्टाली. पूण कितेंय म्हणलें तरी, तिची आमगेर येवपाची येवजण मात येसस्वी जाल्ली, इतलें खरें. तिका सकाळ मेरेन थंय सुस्थितींत आशिल्ली पळयले उपरांत, मन मात सामकें धादोसलें. आमी पर्यावरण संवेदनशील आशिल्ल्याचें तें एक प्रमाणपत्रच कशें आशिल्लें.
गौतम जल्मी
9764364269
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
