भांगरभूंय | प्रतिनिधी
उठात, जागे जायात, अशा अर्थाचे आवाहन जायतेदां आध्यात्मीक मळा वयले गुरुजन करतना दिश्टी पडटात. तेदवेळा सबावीकपणान कोणाकूय अशें दिसूक शकता कीं उठप म्हळ्यारुच जागो जावप. तर मागीर एकदां उठल्या उपरांत जागो जा म्हणपान कितें अर्थ आसा?
पूण खरेंपणानशी उठप आनी जागो जावप ही एक गजाल न्हय. त्यो दोन खेरीत. खेरीत प्रक्रिया. देख दिवन सांगचे जाल्यार आमच्या गोंयचे लोक 19 डिसेंबर 1961 ह्या दिसा उठले. पूण तांकां जागे जावपाक मागीर सादारण पांच वर्सां वाट पळोवची पडली. 1966 ह्या वर्सा गोंयचो राजकी फुडार थारावपा खातीर गोंयांत ओपिनीयन पोल घेवपाचे तेदवेळच्या केंद्र सरकारान थारायलें. ह्या ओपिनीयन पोलाच्या प्रचाराच्या काळांत गोंयकार खऱ्या अर्थान टट्टटीत जागे जाले.
हाच्या उरफाटे गोंया भायर ब्रिटीश भारतांत देशाच्या मुक्ती झुजा वगतारुच देशवासी पुराय जागे जाल्ले. हो मुक्तीलढो लांब काळ मेरेन म्हळ्यार सादारण 90 वर्सां चलतालो. भारतीय जनतेनूय तेन्ना ह्या मुक्ती झुजांत किंवाट्यान वांटो घेतिल्लो. देशाच्या ह्या सुटके झुजाक तेदवेळा मा. गोपाळकृष्ण गोखले, लोकमान्य टिळक, महात्मा गांधी, पं. जवाहरलाल नेहरु, नेताजी सुभाषचंद्र बोस आनी सरदार वल्लभभाय पटेल हांचे सारके म्हान नेते लाभले. हाका लागून तेन्ना भारतीयांक फावो ते
मुळावे राष्ट्रवादी शिक्षण प्राप्त जालें.
निबर पोर्तुगीज राजवटी वगतार गोंयच्या लेकांक हे राष्ट्रवादी संस्कार गावलेना. गोंयांतूय तेन्ना त्यागी सुटके झुजारी आसले आनी ते आपल्या परीन फिरंगी राजवटी आड झुजताले. पूण तांका गोंयच्या जनतेची तेन्ना फावो तशी साथ मेळुकना. देखून जे परीं ब्रिटीश भारतांत स्वतंत्र संग्राम चलतालो तसो तो पोर्तुगीज गोंयांत चल्लोना. गोंयकार सदचे वरीं राती कडेन परकी राजवटीत न्हिदले आनी सकाळीं उठले ते नवे मेकळे राजवटीत! भारतीय सैन्यदळाक लागून गोंयांक रातयां स्वातंत्र्य लाभले. देखून 19 डिसेंबर 1961 ह्या शुभ दिसा आमी गोंयकार निखटे उठले. जागे जाले नात. गोंयचे सुटके उपरांत रोखडेंच “झालाच पायजे” ह्या एका आक्रमक प्रचाराक लागून तेन्ना गोंयकार कांचवेले. शेजारच्या महाराष्ट्र राज्यांतल्या जायत्या विस्तारवादी नेत्यांनी कांय गोंयकारांक सांगाताक घेवन ही “झालाच पायजे” म्हळ्यार विलीनीकरणाची चळवळ चलयली. गोंयकारांची मायभास मराठी. कोंकणी ही मराठीची एक बोली. देखून गोंय हें तत्काळ म्हळ्यार ताबडतोब मराठी भाशीक महाराष्ट्रात विलीन जावंक जाय असो ह्या चळवळीवन आगरो धरलो. अशा वेळार जायते स्वाभिमानी नीज गोंयकार पेटून उठले. कोंकणी ही गोंयकारांची आवयभास. ती एक स्वतंत्र भास. कोंकणी संस्कृताय ही एक स्वतंत्र अस्मिताय. देखून गोंय प्रदेशाचे वेगळें अस्तीत्व अबादीत उरुंक जाय ह्या मताचे ते आसले. हे नीज गोंयकार मागीर गोंयभर भोवून लोकांक सत कितें आनी फट कितें हें पटोवन सांगूक लागले. ह्या वगतार गोंयकार खऱ्या
अर्थान इल्ले इल्ले जागे जावंक लागले.
गोंयचो इतिहास, हांगाचे पूर्वज, ह्या प्रदेसाची लोकभास, ताची संस्कृताय आनी अस्मिताय हाचे विशी विलीनीकरण विरोधी पंगड गोंयच्या लोकांक गिन्यान दित रावलो. 1966 ह्या वर्सा तेदवेळच्या केंद्र सरकारान गोंयांत विलीनीकरणाच्या प्रस्नाचेर ओपिनीयन पोल वा जनमत कौल घेवपाचे जाहीर केलें. आनी हे पासत 16 जानेवारी 1967 ही तीथ निश्चीत केली.
जनमत कौलाच्या प्रचार काळांत गोंयकार सारके बरे जागे जाले. गोंय म्हळ्यार कितें? भारत म्हळ्यार कितें? लोकशाय आनी निधर्मीपण म्हळ्यार कितें? भाशांचेर राज्यां घडप म्हळ्यार कितें? मायभास, लोकभास, राजभास आनी तांचो मदलो फरक कितें हाचे गिन्यान तेदवेळा गोंयच्या लोकांक प्राप्त जालें. वेदी वयलीं उलोवपां आनी दिसाळ्यांतली बरपां हांचे वरवीं गोंयांत तेन्ना लोकांचे प्रबोधन जालें. विलीनीकरणाक विरोध करपी समेस्त नीज गोंयकार खांद्याक खांदे लावन झुजले आनी शेकीं जैतीवंत जाले!
ओपिनीयन पोलांतलो विजय म्हळ्यार गोंयच्या राजकी आनी सांस्कृतीक मार्गा वयलो भोवच म्हत्वाचो मैला फातर. जनमत कौलांतल्या ह्या येसा उपरांत कोंकणी भाशकांक तरेकवार जैतां मेळत रावलीं. 1976 ह्या वर्सा कोंकणी भाशेक भारतीय साहित्य अकादेमीची एक स्वतंत्र साहित्यीक भास म्हूण मान्यताय लाभली. 1987 ह्या वरसा फेब्रुवारीच्या 4 तारकेक कोंकणी ही गोंयची एकमेव राजभास जाली आनी ह्याच वरसा 30 मे ह्या दिसा गोंयाक घटक राज्याचो दर्जो फावो जालो. मजगती कोंकणी भास मुळाव्या शिक्षणाचे माध्यम जाली आनी शाळा- कॉलेजांनी तेच परी ती विद्यापीठांत पावली. 1992 वर्सा 20 ऑगस्ट ह्या दिसा कोंकणी भाशेचो आस्पाव भारतीय संविधानाच्या आठवे वळेरीत जालो. मतीत धरांत ओपिनीयन पोलांतले येस हें ह्या वयल्या समेस्त जैतांची बूनेद जावन आसा! देखून म्हाका म्हणपाक अभिमान भोगता कीं 19 डिसेंबर 1961 ह्या दिसा गोंयकार उठलो आनी 16 जानेवारी 1967 ह्या दिसा तो जागो जालो! जय गोंय; जय भारत.
(लेखक ओपिनीयन पोल ह्या पुस्तकाचे लेखक आसात.)
सदानंद काणेकार
9370274489
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
