‘अर्थ’सुर्याचो अस्त

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

रिझर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर आसतनाचो आपलो सगलो अणभव पणाक लावन डाॅ. सिंग हांणी धिगयेच्या आदारान उबी केल्ले देशाचे अर्थवेवस्थेक घट्ट बरी बुन्याद घालून दिली.

अादले प्रधानमंत्री डाॅ. मनमोहन सिंग भारतीय अर्थवेवस्थेचे शिल्पकार आशिल्ले. हालींच्या काळांत तिची निर्मितीच तांणी केली, अशें म्हणल्यार अतिताय थारची ना. 1991 त नरसिंहराव हांच्या सरकारांत तांकां खास आपोवन अर्थमंत्रीपद दिल्लें. (1991 ते 1996 मेरेन तांणी तें सांबाळ्ळें.) त्या वेळार विदेशी चलनाचो सांठो 1 अब्ज डाॅलरांचेर पाविल्लो. आदल्या सरकारान तेलाचे आयाती खातीर पयसो उबो करपाक 46.91 टन भांगर घाणाक दवरिल्लें. 24 जुलय 1991 दिसा डाॅ. सिंग हांणी अर्थसंकल्प सादर केलो. तातूंत वेगळींच धोरणां मांडिल्लीं. ताका लागून अर्थीक सुदारणा जाली. आयात- निर्गत धोरणांत बदल, आयात परवानो सदळ करप, परवानो राज काबार करप, कंपनींचेर घाल्ले निर्बंध काडप, भायले गुंतवणेक उर्बा, निर्यातीचेर सूट…. अशे उदारमतवादी, उक्ते अर्थवेवस्थेक लागून देशाची कोसळिल्ली अर्थीक स्थिती सुदारली. 1993 त विदेशी चलनाचो सांठो 1 अब्ज डाॅलरां वयल्यान 10 अब्जांचेर पावलो, तर 1998 त 290 अब्ज डाॅलरांचेर. रिझर्व्ह बँकेचे गव्हर्नर आसतनाचो आपलो सगलो अणभव पणाक लावन डाॅ. सिंग हांणी धिगयेच्या आदारान उबी केल्ले देशाचे अर्थवेवस्थेक घट्ट बरी बुन्याद घालून दिली. फुडल्या कांय वर्सांनी देशभरांतल्या नोकरदार, वेवसायिकांची अर्थीक स्थिती सुदारली. मध्यमवर्गीयांच्या हातांत पयसो घोळपाक लागलो. संवसारांत मंदी आशिल्ली, मात आमच्या भारताची अर्थवेवस्था गुटगुटीत जाल्ली.
खासदार सोनिया गांधीन पक्षाचा आग्रो आसतना 2004 त स्वता प्रधानमंत्री जायनासतना डाॅ. सिंग हांकां तें पद दिलें. देशाक पयलेच शीख प्रधानमंत्री मेळ्ळे. मे 2014 मेरेन तांणी दोन कार्यकाळ पुराय केले. 1991 त पयले खेपे आसामांतल्यान राज्यसभेचेर पावले. 33 वर्सां ते खासदार आशिल्ले. फाटल्या 3 एप्रीलाक ते निवृत्त जाल्ले. निमाणे खेप राजस्थानांतल्यान तांची नेमणूक जाल्ली. डाॅ. सिंग हांची आवय ल्हान पिरायेचेर संवसाराक अंतरली. तांकां आजयेन सांबाळ्ळे. फाळणेच्या काळांत तांचें कुटुंब भारतांत आयलें. बापायचे इत्सेक लागून ते दोतोरकी शिकताले. पूण कांय म्हयन्यांनी तांणी तें सोडून अर्थशास्त्राचें शिक्षण घेवंक सुरवात केली. प्राध्यापक, वाणिज्य मंत्रालयांत अर्थीक सल्लागार, अर्थ मंत्रालयांत मुख्य अर्थीक सल्लागार, नियोजन आयोगाचे मुखेली, रिझर्व्ह बँकेचे गर्व्हनर अशीं पदां तांणी यशस्वीपणान सांबाळ्ळीं. डाॅ. सिंग हांणी प्रधानमंत्री आसतना साबार निर्णय घेतले. म्हायती हक्क कायदो, युनिक आयडेंटिफिकेशन, 6 ते 14 वर्सां पिरायेच्या भुरग्यांक शिक्षणाचो मुळावो हक्क, राष्ट्रीय रोजगार हमी येवजण (मनरेगा), ते विशींचो कायदो, भारत – अमेरिका अणुकबलात हे तातूंतले कांय. दुसरे खेपे प्रधानमंत्री जाले त्या वेळार तांकां खूब टिका सोंसची पडटाली. तांकां मौनीबाबा अशेंय म्हणटाले. ताचेर तांणी संसदेंत एक शेर म्हणून दाखयिल्लो, ‘हजारों जवाबों से अच्छी है मेरी खामोशी, न जाने कितने सवालों की आबरू रखी… ’. शेरोशायरीची तांकां जाण आशिल्ली. ते भाशण उर्दू लिपींत बरोवन हाडटाले. शिखांची गुरुमुखी लिपीय तांकां कळटाली. घडये फाळणेच्या आघाताक लागून आसत, पूण डाॅ. सिंग खूब उणें उलोवपी, तेय बी भुरगेपणा सावन. राजकी मळाचेरूय तांणी उलोवपा परस कृतीन आपली हुशारी, कर्तृत्व दाखयलें. हे खातीर तांकां आदल्या फुडाऱ्यांची तोखणाय करची पडूंक ना वा तांच्यो चुको दाखोवपाचो तांचेर वेळ येवंक ना. कारण स्वताचो उजवाड आशिल्ले ते सूर्य आशिल्ले, ‘अर्थ’सूर्य.
प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी हांणी तांकां आर्गां ओंपतना, तांची जीण तांच्या सादेपणाचें प्रतिबिंब आशिल्ली अशें म्हणलां तें खरें. डाॅ. सिंग निमाणें मेरेन सादेपणान जगले. नमळायेन वागले. आंतरराष्ट्रीय नामनेचे अर्थतज्ञ, पूण तांणी बढाय केन्नाच मारली ना. अमेरिकेचे आदले अध्यक्ष बराक ओबामान तांच्या कर्तृत्वाची आपल्या पुस्तकांत नोंद केल्या. 3 जानेवारी 2014 दिसा डाॅ. सिंग हांणी निमाणी पत्रकार परिशद घेतिल्ली. त्या वेळार तांणी म्हणिल्लें, ‘समकालीन माध्यमां परस इतिहास म्हजे खातीर चड उदार आसतलो, हाचेर म्हजो प्रामाणीक विस्वास आसा.’ राष्ट्रीय प्रसार माध्यमां तांकां रातदीस फाफशितालीं म्हूण घडये ते तशे उलयले आसत… तांचे सारक्या कर्तृत्ववान मनशाचेर अशी टिका करपी आमचे सारके दुसरे अपुरबुद्द जगार आसचे नात. तांणी म्हणिल्ल्या प्रमाण, भारतीय अर्थीक, समाजीक इतिहास तांचे बाबतींत उदार आसा. अर्थीक मळा वयले तांचे कामगिरीची नोंद तातूंत भांगरा अक्षरांनी जाल्या. इतिहासाचीं पानां पिंजून लासलीं तरी गोबोर जातलो तो कागदाचो, तांच्या कर्तृत्वाचो न्हय. ते चड चकचकतलें; टिकाकारांची नदर तें तेज पळोवपाक शकचीना. ह्या म्हान अर्थशास्त्रीक आर्गां.