भांगरभूंय | प्रतिनिधी
फाटल्या दोन दशकां परस चड काळ शाळेंत हांव विद्यादान करतां. तेन्ना सावन अणभवांतल्यान शिकपाची व्यापक संकल्पना ल्हवू-ल्हवू स्पश्ट जायत आसा. गोंयांतल्या विद्यालयांनी आदीं सावन शिक्षणा इतलोच अणभवात्मक शिक्षणाचेर भर दिला. ही संकल्पना नव्या राश्ट्रीय शिक्षण धोरणान खोलायेन सांगल्या. एनईपींत 4.6. ते 4.8 मदीं अणभव शिक्षण ह्या माथाळ्या खाला कांय म्हत्वाचे मुद्दे उल्लेख केल्यात. हे मुद्दे देशांतलीं विद्यालयां पयली ते 10 वी यत्ते मेरेन राबयतात. तेन्ना हें अणभवात्मक शिक्षण म्हणल्यार कितें? हे विशीं थोडीभोव नदर मारूया.
अणभवात्मक शिक्षणाची संकल्पना
खंयच्या पूर्ववर्ती विद्यार्थ्यांक आपलो सगळ्यांत उगडास उरपा सारको शाळेच्या अणभवाचे वर्णन करपाक सांगलें जाल्यार, चडशे खेपे वर्गां भायल्या अणभवांचो उल्लेख जातलो. (हो प्रस्न तुमी स्वताक विचारून ताची जाप कितें तें पळोवंक शकतात.) तशें पळयल्यार आमचें पुराय जिवीत जायत्या अणभवांचो संग्रह आसा. हे अणभव जाणीव पूर्वक घेतल्यार, मनशान तांकां योग्य प्रतिसाद दिलो जाल्यार मनीस तातूंतल्यान कितें तरी शिकता. हें खरें. पूण शिकपाची एक प्रक्रिया म्हूण विचार करतना मुखेलपणान विद्यार्थ्यां खातीर नियोजीत केल्ल्या, अणभवांचेर विचार करचो पडटा. अणभवांतल्यान शिकप फकत वर्गां भायरूच दिवंक मेळटा काय? अशें समजून घेवप चूक थारतलें. योग्य नियोजन केल्यार वर्गाच्या चार वण्टीं भितर वेगवेगळे अणभव दिवंक मेळटात. देखून अणभवांक शिकपाचीं दोन सुवाती मानू येतात. एक वर्ग वा शाळा आनी दुसरी म्हणल्यार शाळे भायलो संवसार. इंद्रीयांच्या आदारान अणभवल्या, तातूंत विचार आनी भावनांचो आस्पाव जाता. तेन्ना संबंदीत अणभवांतल्यान जाय आशिल्लो परिणाम मेळपाची शक्यताय वाडटा. अशे तरेन पळयल्यार आमी शिक्षक म्हणून अणभवांची येवजण सामुहीक पांवड्यार करतात. पूण दरेक विद्यार्थी वैयक्तीक पांवड्यार आसता.
राखी विक्री: क्रिया आनी अणभव शिकपाची प्रक्रिया …
जायत्या शिक्षण तज्ञांनी अणभवांतल्यान शिकपाचे सिध्दांत मांडल्यात. भुरग्यांच्या अभ्यासाचेर आदारीत कार्यावळींची येवजण करपाचे येत्न निश्चीतपणान करतात. राखी विकप हो एक असोच उपक्रम जावन आसा. केशव सेवा साधना, नारायण झांटये दिव्यांग विद्यालयाचे प्रशिक्षण शिक्षक नितीन वळवयकार हांणीं सांगलें, फाटलीं 15 वर्सां जालीं, विद्यार्थी हो उपक्रम राबयतात. गोंयांतल्या सुमार 22 विद्यालयांनी आमचीं भुरगीं राखी, दिवे पेंटींग, आकाश दिवे, फुलां तुरे आनी हेर वस्तू सणा-परबां दिसांनी विकतात. ह्या उपक्रमांतल्यान वर्साक 4 लाख रुपयांच्यो राखी आनी हेर वस्तू विकतात. हो निधी आमी (स्टायपेन्ड) विद्यावेतन म्हूण विद्यार्थांक दितात. दोन म्हयन्यांत सुमार 10 हजारां वयर तरेकवार राखी भुरगीं करतात. कोल्हापूर आनी बेळगांवी शारांतल्यान आमी साधन सामृग्री हाडटात. सण आनी परबेच्या निमतान आमच्या वस्तूंक गोंयभरच्यान खूब मागणी आसता. तेच परीं असल्या उपक्रमांतल्यान भुरग्यांची संवादांची कुशळटाय वाडटा. अनवळखी मनशांचे लागीं वळख घडटा. तशेंच अर्थींक गणनेची वळख जाता. राखी बंधना उपरांत एक प्रस्नावली तयार करतात. जशें विक्री वाडोवपाक खंयची नवीं संकल्पना वापारली? खंयच्या गोश्टींचो पयलेच खेपे अणभव घेतलो? एक दुखेस्त घडणूक? फुडारांत तुमकां खंयचे बदल करूंक आवडटले? आदीं. अशें मुद्दे आयकून घेवन तांचेर आत्मचिंतन जाता.
विक्री कुशळटाये विशींय जायत्यो बारीकसाणी विद्यार्थ्यां कडल्यान घेवप जाता. तेच परीं तांकां गिरायकांक कशें तरेन हाताळप, हाचें विशीं ज्ञान दितात. देख- नमस्कार करून संवाद सादप, स्वताचे विशीं आनी शाळेची थोडक्यांत वळख करप, राखी घेतली ना तरीय गिरायकांक हांसून निरोप दिवप. खंयच्याय कार्यावळीचे सुरवेक भुरग्यांक उमेद आनी प्रेरणा दिवप म्हत्वाचें म्हणपाचें नितीन वळवयकारान सांगलें.
एनईपीचो मुद्दो क्रमांक 4.7 कला एकात्मिकरण
पुणेच्या ज्ञान प्रबोधिनी शाळेंत यत्ता 5 वी ते 6 वी वर्गांत अभिव्यक्ती वर्गांचें दिसपट्टें वेळा पत्रकांचो आस्पाव केला. सप्तकांतले घडयाळींत एका तासाच्यो चार तासिका केल्यात. हातूंत विद्यार्थी दोन दीस संगीतांत, एक दीस नाटकांत, तर एक दीस हातमागांत प्रशिक्षण घेतात. संगीतांत चार उपविशय आसात. तबला वाजोवप, पेटी वाजोवप, शास्त्रीय गायन आनी नाच. दरेकी उपविशय विद्यार्थी दोन म्हयने करपाचो यत्न करतात. देखून भुरगीं दोन वर्सांत ह्या चारूय गोश्टींचो अणभव घेतात.
हस्त कलेच्या दोन वर्सांत सुमार 8 कलांची तोंड वळख भुरग्यांक जाता. यत्ते 5 वेत वारली, चित्रकला, कागदांच्यो वस्तू, ओरिगामी, आईस्क्रीमांच्या काडये पासून वस्तू, यत्ता 6 वेत पेपर क्किलिंग, मातीकाम शिवणकाम, रांगोळी,आदीं. वर्साचे अखेरेक भुरग्यांच्यो कृती पालकांक पळोवपाक खातीर दाखयतात.
अध्यापन व कलेचे एकात्मिकरण
यत्ते 7 वेच्या विद्यार्थ्यांक मध्य युगांतलो भारताचो इतिहास. शिवचरित्र, प्रेरणादायी गितां, पोवाडे, इतिहासीक उतारे वाचन आदीं.
एनईपीचो मुद्दो क्रमांक 4.8 क्रिडा एकात्मिकरण-
वर्गांतल्या कार्यांवळींनी खेळांचो आस्पाव करपाचो विचार अजून मेरेन कागदाचेरूच आसा. कांय तज्ञांच्या मतान,- दिसपट्ट्या वेळा पत्रकांत एक वर खेळां खातीर राखून दवरला. ही खेळांची तासिका विशय शिक्षक न्हय तर स्वतंत्रपणान नेमिल्ले खेळां प्रशिक्षक चलयतात. ह्या 60 मि. पयलीं 10 मि. वॉर्मअप करप, आनी सुमार 400 मि. धांवप, उपरांत 10 मि. स्थीर संचलन, उरिल्लीं 30 मि. त्या-त्या यत्ते खातीर विशेश मुखेल खेळ आनी निमणीं 10 मि. कुलींग डावनच्यो हालचाली अशे नियोजन आसता.
राबितो शिबिरां
यत्ता 4 थी ते 9 वी मेरेच्या वर्गां पासत अनुक्रमान दोन दिसांचें राबितो शिबीर घडोवन हाडटात. अशें रवींद्र केळेकार ज्ञान मंदीराचे मुख्याध्यापक अनंत अग्नी हांणी सांगतात. हीं शिबिरां उत्तर आनी दक्षीण म्हालांतल्या गांवगि-या वाठारांनी घडून येतात. ह्या रेसिडेन्सी कँपांतल्यान विद्यार्थी जायत्यो गजालीं शिकतात. आवय – बापाय पासून पयस रावप, स्वताचें काम करप, परिस्थिती प्रमाण जुळोवप, अश्यो जायत्यो गोश्टीं नकळयां शिकतात. तेच परीं प्रगती पुस्तकांतल्यो सहभागांच्यो नोंदी, सात तासांची शाळा,पालक प्रबोधन, पिकनीक,भोंवंडी, कार्यशाळो,शिबिरां, प्रकल्प आदीं अश्या अणभव शिक्षणाच्या माध्यमांतल्यान विद्यार्थ्यांचें भावविश्व आनी अनुभव विश्व गिरेस्त करूंक जाता म्हणपाचें प्रा. अनंत अग्नीन सांगतात.
म्हज्या मतान, अणभव विद्यार्थ्यां पासत जितलो म्हत्वाचो, तितलोच शिक्षकांकय म्हत्वाचो आसता. अणभवाची येवजण करपी शिक्षकांक जिज्ञासा आसची पडटा. स्वताक सादूर रावचें पडटा. तशेंच, विद्यार्थ्यांक अणभव घेतना तांकां निरिक्षण करपी, आनी फुडारांत विद्यार्थ्यांक पुरायपणान अणभव मेळोवपाक आदार दिवपी अणभवी शिक्षकांची गरज उप्रासल्या. निमाणें इतलेंच अल्बर्ट आयस्टानाचे सांगता,’ शिकप हो एक अणभव, हेर सगळी फकत म्हायती…!
विशाल सिनाय खांडेपारकार
8080622370
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
