… मागीर जनावरां फक्त बोंडला !

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

फोंडेच्यान बेतोडें मार्गान निरंकाला वतना अटंगे रान आनी मोडणां- मोडणांचो रस्तो लागता. सैमान हातचें कांयच राखून दवरनासतना उप्पाट भरुन सुंदरकाय ह्या वाठाराक दिल्या. सुंदर अशा सैमाचो अविश्कार पळयत- पळयत केन्ना रस्तो सोंपता तोच कळना.
ह्या मार्गा वेल्यान वतना वाटेर विंगड विंगड तरांचीं रानवटीं जनावरां रानाच्या सरभोंवतणी मोटे धादोसकायेन भोंवतना दिश्टी पडटात. निळें मळब काळ्याकिट्ट कुपांनी भरिल्लें आसता आनी जगलां मारीत दोंगुर्ले वेल्यान पावस घसघसत आसता तेन्ना पावसांत, मोरांचो दोळे दिपोवपी नाच पळोवचो तो हेच भोंवडेर. ताचे वांगडाच सशे, साळुंदरी, रानदुकर, गार, मुंगुस आनी हेर जनावरा ह्या वाठारांत दिश्टी पडटात.
कर्नाटकांतल्यान गोंयांत येवपी पर्यटक उसगांव तिस्क, दाभाळ, निरंकालांतल्यान फोंड्यां वचपाक वतात. पाचवेचार सैम, रस्त्याच्या कुशीक तामशेल्या, हळदुळ्या कोराचीं गुलमोहराच्या फुलांनी गच्च भरिल्लीं फुलां भोंवडेकारांक साद घालतात. गिमा दिसांनी काजूच्या म्हुट्ट्यांनी भरिल्ली काजुंचीं रानां, रानांत मेळपी चारा, चुन्ना तांकां ह्या मार्गान येवपाक लायतात.
दोळे दिपकावपी ह्या वाठारांत भोंवतना म्हाका सगळ्यांत चड जर कोण भावता जाल्यार तो रानटी गवो. राना- वनांत मुक्तपणान भोवपी गव्या रेड्याक पळोवप हो तुमचे जिणेंतलो याद उरपा सारको भांगराळो खीण. गवे सदांच पंगडांनी भोंवतात. सात ते आठ जाणांचो एक पंगड. दीसभर ते रानांतलो चरव खातात आनी फांतोडेर नाजाल्यार तिन्हसनां दोंगुल्ले सकयल आशिल्ल्या व्हाळाचेर तान भागोवपाक सकयल देवतात. तेन्नाच ते पळोवपाक एकदम राजबिंडे दिसतात. आंगा- पिंडान भरिल्ले हे गवे म्हर्‍यांत पळयत जाल्यार काळीज वयर येवपाचें, इतले ते आंगा- खांद्यान भरिल्ले आसतात. अशें म्हणटात की, गवे हे नाका फुडें पळोवन चलपी जनावर. म्हणजेच, ते चलतना एके चालीन फुडें- फुडें चलत रावतात. फुडें कोणूय आसल्यार सुद्धा फाटल्यान परतून केन्नाच वचनात.
राना खात्यान गेलीं बरींच वर्सां रानांत झाडां लायलीं. पूण, त्या झाडांचो रानटी जनावरांक कांयच उपेग जालो ना. रानान आशिल्ल्या उघड्या मळांचेर आदलीं झाडां कापून नाका आशिल्ल्या झाडाचीं रोपां लायलीं. निलगिरी, आकासाय सारकीं झाडां जमनींतलें उदक ओडून घेतात आनी ताका लागून सरभोंवतणचे झरे, बांयो हांच्या उदकाचो सांठो दिसांदिस उणो जायत रावलो. ताका लागून रानटी जनावरांक चारो मेळना तो मेळना, वेल्यान उदक उणें पडपाक लागलें. मळबाक तेकूंक पाविल्लीं हीं झाडां आतां कापपाक लागल्यात.
पयलीं ह्या उक्त्या मळांचेर चरोव जातालो आनी जनावरांक तो खावपाक मेळतालो. पूण ह्या मळांचें, गोंयच्या भुगोलाचें
ज्ञान नाशिल्ल्या रान खात्याच्या भायल्या अधिकार्‍यांनी पाड
घालून उडयलें. झाडां लायता त्या रानांनी थंय रावपी
जनावरांकय कितें जाय? हाचो विचार बारीकसाणेन जालोच ना. ताका लागून हीं रानवटी जनावरां मनीस राबितो करतात, त्या वाठारांनी येवन सुणो, गायची पाडकां हांचेर हल्लो करपाक लागल्यांत.
गवे, मोर, रानदुकर हे सारके प्राणी भाटां -बेसां, कुळागरांचें लुकसाण करुन उडयतात…..एका रातयां हय ते न्हय करुन उडयतात, नवीं लायिल्लीं काजू -आंब्याच्या कलमांची वाट लावन उडयतात. अशें करुन हीं जनावरां गांवच्या लोकांच्या पोटाच्या आड येवपाक लागल्यांत. पोटतिडकीन थळावे लोक रानदुकर, मोर, सोंशे आनी हेर जनावरांक चोरयां मारुन उडोवपाक लागल्यात….. ल्हवू ल्हवू गव्याचेरुय हो वेळ येवपाचो वेळ आयला.
……आनी ताचे उपरांत हीं जनावरां आमकां हाडकुळीं,
मरणांक तेंकिल्लीं फकत बाोंडला पळोवपाक मेळटलीं.

एकनाथ सामंत
9226219723