देशा खातीर मार्गदर्शक : समान नागरी संहिता

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भारत कायदो आयोगाच्या 14 जून 2023 दिसा दिल्ले भौशीक सुचोवणेक जाप दितना एकसारक्या नागरी संहितेची इत्सा, गरज आनी म्हत्व हांचे विशीं अॅड. यतीश नायक हांणी 7 जुलयाक दिसा भारतीय कायदो आयोगाक 16 पानी पत्र बरयलां. तांणी तातूंत गोंयांत लागू आशिल्ल्या समान नागरी संहिता (पुर्तुगेज नागरी संहिता, 1867) संविधानाच्या कलम 44 चें आज्ञापत्र साकार करपाचे प्रक्रियेंत मार्गदर्शक म्हणून काम करूंक शकता.

भारताच्या कायदो आयोगान उल्लेख केल्ल्या भौशीक सुचोवणेक 30 दिसांच्या काळा भितर लोकां कडल्यान मतां मागयल्लीं, जी तारीख उपरांत 28 जुलय 2023 मेरेन वाडयलीं. ताच्या सादरीकरणा वरवीं अॅड. नायक हांणी संविधानाच्या भाग चारांतल्या घटनात्मक आदर्शाचेर सांगलां आनी चर्चा केल्या. म्हणल्यार राज्य धोरणाचे निर्देशक तत्व आनी चड करून संविधानाच्या कलम 44 त समान नागरी संहिते मुखार तशेंच ह्या विशयाचेर मानादीक सर्वोच्च न्यायालयाचे वेगवेगळे निर्णय दिल्यात, अशेंय सांगलां. गोंय राज्यांत पुर्तुगेज नागरी संहिता, 1867 च्या यशस्वी कामाचेर भर दितनाच सगळ्या गोंयकारांक कुटुंब कायदे आनी वैयक्तीक कायदे हांची एकसारकी लागू जावपा संबंदीत कायद्याची सादारण पद्दत चालीक लायिल्ले प्रमाण गोंय आदर्श केश म्हणून काम करूंक शकता. धर्म, जाती आनी पंथ हांचो विचार करिनासतना. अॅड. नायक हांणी मानादीक सर्वोच्च न्यायालयाच्या वेगवेगळ्या निर्णयांचेर फुडें चर्चा केल्या, जातूंत सर्वोच्च न्यायालयान गोंयांत लागू आशिल्ल्या पोर्तुगेज नागरी संहितेची कदर केल्या.

संविधानाचे सातवे अनुसुची, नोंदी पांचांतल्या समवर्ती वळेरेंतल्यान राज्य विधानसभांक तशेंच केंद्रीय संसदेक लग्न, घटस्फोट, अर्भक, दत्तक घेवप, वसीयत, उत्तराधिकार आदी संबंदीत कायदे करपाचो अधिकार दिला आनी ताका लागून गोंय माॅडेल राज्य जाला, अशें अॅड. नायक हांणी सांगलां आनी समान नागरी संहितेच्या यशस्वी कामाक लागून गोंय देशाक एक आदर्श अशें राज्य थारलां, अशें तांणी स्पश्ट केलां.

भारताच्या हेर राज्यांनी एक सारकी नागरी संहिता हें फक्त सपन म्हूण उरलां, पूण गोंयांत पुर्तुगेज नागरी संहिता, 1867 मुक्ती पयलींच्या काळा सावन कांय इतिहासीक कारणांक लागून चालीक लायल्या आनी अशे तरेन गोंयांतल्या आमकां नागरिकांक एक समान नागरी कायदो मेळ्ळा अशें अॅड. नायक हांणी भर दिला. संहिता आमच्या गोंय राज्याक एक आगळोच दर्जो दिता. ताका लागून भारतांतलें हें आमचें एकमेव राज्य जें संविधानाच्या कलम 44 त कल्पिल्ली कायदेशीर अपेक्षा पुराय करता.

गोंय मुक्ती उपरांत, द गोवा, दमण आनी दीव प्रशासन, 1962 हो कायदो जालो, तातूंत मुक्तीच्या वेळार चालीक आशिल्ले सगळे कायदे रद्द जायसर लागू उरतले, अशी तरतूद केल्ली. हाचो सविस्तर उल्लेख अॅड. नायक हांणी आपले टिप्पणेंत केला. अशे तरेन गोंय प्रचलित पुर्तुगेज नागरी संहिता 1867, हेर गजालीं सयत जी वैयक्तीक कायदे आनी कुटुंब कायदे संबंदीत आसा, त्या सगळ्या गजालींनी लागू जाता, लग्न, उत्तराधिकार, वारसो, नोंदणी अशा सगळ्या गोंयकारांक लागू जाता. जल्म, मरण, बायलां, भुरगीं आदी हक्क आनी अशे तरेन संविधानाच्या कलम 44 त आशिल्ले आदर्श मुखार दवरतात.

सादरीकरणा वरवीं अॅड. नायक हांणी फकत कुटुंब कायदे आनी वैयक्तीक कायद्याच्या आंगां मुखार गोंयांत लागू आशिल्ल्या पुर्तुगेज नागरी संहितेच्या विशयाचेर भर दिवपाचो यत्न केला. पुर्तुगेज नागरी प्रक्रिया संहिता, 1939, फर्मान कायदे, रेग्युलमेंटोस, लेजिस्लेटिव्ह डिप्लोमा, पोर्टरियास ह्या सारक्या गजालींनी आशिल्ल्या हेर जायत्या कायदेशीर आंगांचो आस्पाव वैयक्तीक कायदे आनी तातूंत आशिल्ल्या कुटुंब कायद्या भायर विशयांक लागून सादरीकरणांत केल्लो ना. तातूंत फकत गोंय राज्यांतल्या गोंयकारांक लागू आशिल्ल्या कुटुंब कायदे आनी वैयक्तीक कायद्यां संबंदीत मुखेल खाशेलपणां आनी आंगां सांगपाचो यत्न केला. कारण ताचेरच संविधानीक येवजणेचे आनी हमीचे संदर्भांत चर्चा जाल्या, जशें की संविधानाच्या कलम 44 त आसपावीत आसा.

नागरी संहितेचो एक म्हत्वाचें आंग म्हूण भारताच्या नागरी नोंदणी संहितेंत, 1912 वर्सा चड विशिश्टपणान जल्म, लग्न आनी मरण हांची सक्तीची नोंदणी करपाच्या आंगांत अॅड. नायक हांणी खोलायेन विचार केला. तशेंच समान नागरी संहितेच्या 1108 कलमाचेर तांणी त्या पत्रांत चर्चा केल्या, जी ‘संपत्ती संयोग’ (‘Communioao Dos Bens) ह्या खाशेल्या आंगा कडेन संबंदीत आसा. गोंयच्या बाबतींत तो आयकर कायदो, 1961 च्या कलम 5 अ च्या आज्ञापत्रांतय आस्पावीत केला, घोव- बायलेच्या उत्पन्नाचें मुल्यांकन करपाच्या हेतान. तशेंच अॅड नायक हांणी उत्तराधिकाराच्या कायद्याचेर सविस्तर चर्चा केल्या जी भुरग्यांक चलो, चली हाची पर्वा करिनासतना तांच्या आवय- बापायची संपत्ती सारकीच वारसो हक्कान मेळटा, लग्ना पयलींच्या कराराची संकल्पना, डिस्पोजेबल कोटाची संकल्पना ही मालमत्तेचें एलायनेशन करपाची प्रक्रिया आनी घटस्फोटा उपरांत जोडप्याची मालमत्ता वेगळी करपा संबंदीत तरतुदी, जीं खाशेलपणां आसात. नागरी निबंधकान सांबाळिल्ल्या नोंदींत हेर गजालीं सयत वसियतांची भौतिक प्रतिलिपी, उत्तराधिकार पत्र आनी त्यागपत्रा संबंदीत पद्दतशीर आंग आनी कार्यपद्दतीचेर तांणी भासाभास केल्या, जी संहितेंत आस्पावल्या.

अॅड. नायक हांच्या मतान कायद्यान स्पश्टपणान दिल्लें सोडल्यार लिंगाच्या आदाराचेर व्यक्तीं मदीं भेद करिनासतना सगळ्यां खातीर सादारण नागरी संहितेच्यो तरतुदी समान लागू जावप हें संहितेचें एक म्हत्वाचें खाशेलपण आसा जें संहितेक प्रगतीशील स्वरुपाची थारता.

अॅड.. नायक हांणी तातूंत फुडें जोडलां की गोंयान उत्तराधिकाराच्या गजालींनी पुर्तुगेज नागरी संहितेंतल्यान मेळयल्यात आनी तातूंत द गोवा सक्सेशन, स्पेशल नोटरी आनी इन्व्हेंट्री प्रोसीडींग कायदो, 2012 कायदो जोडला, जातूंत हेर गजालीं सयत इन्व्हेंट्री कार्यवाहींत पाळपाची सविस्तर प्रक्रिया मांडल्या, ताका लागून मनशाच्या वारसदारां मदीं दायज आनी वांटो थारावप, तशेंच दायज आनी उत्तराधिकाराच्या हेर आंगां मदीं कायदेशीर उत्तराधिकाराची क्रमवारीय ताच्या तरतुदीं वरवीं थारायल्या. अशे तरेन अॅड. नायक हांच्या मतान गोंय राज्यान भारता खातीर प्रगतीशील समान नागरी संहिता रुपान एक उजवाडाचो मार्ग दाखयला, अशें म्हणूं येता.

अॅड.. नायक हांणी आपल्या सादरीकरणांत भारताच्या मानादीक सर्वोच्च न्यायालयाच्या समान नागरी संहिता आपणावपाची गरज रेखांकित करपी जायत्या निर्णयांचेर भर दिला. तांणी जोसेफ कुतिन्हो विरुद्ध मारिया लुईझा व्हॅलेंटायन परेरा आनी एनर (2019) 5 एएलएल एमआर 928) ह्या प्रकरणांतल्या मानादीक सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयाचेर भर दिला

अशे तरेन अॅड.. नायक हाच्या मतान 1867 वर्सा जाल्ली आनी 1869 त गोंय सयत परदेशांतल्या प्रांतांनी पातळिल्ली आनी गोंय, दमण आनी दीव प्रशासन कायदो, 1968 च्या कायद्याच्या आदारान गोंयांत चालूच आशिल्ली पोर्तुगेज नागरी संहिता. 1962 ताका लागून आमच्या कायद्यांचो एक भाग देशाक एकसारको नागरी संहिता चालीक लावपाचे प्रक्रियेंत मार्गदर्शक उजवाड म्हणून काम करूंक शकता.

अॅड. नायक हांच्या मतान गोंयांतल्या समान नागरी संहितेच्या यशाक लागून संविधानाच्या कलम 44 चें आज्ञापत्र साकार जाल्ल्यान तातूंत संविधानाच्या शिल्पकारांनी थारायिल्ल्या आदर्शांक सुरक्षा आनी हमी मेळटली म्हणून ताका देशभरांत मान्यताय मेळपाक वाट मेकळी करची पडटली.