गिन्यानी आनी म्हायतीसंपन्न ः एका गोंयकाराची भायली भोंवडी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

गिरेस्त उतरावळ वाचूंक मेळटा. लातीं भाशेचो अभ्यास आशिल्ल्यान त्या देशांच्या भोंवड्यांतलीं तांचीं उतरां आमचे मेरेन पावोवपाचो ताचो यत्न सुफळ जाला.

भोंवडी हो साहित्याचो आनीक एक दुर्मीळ प्रकार जो सहज कोण हाताळूंक वचना. आमकां भोंवडी करूंक आवडटा, पूण भोंवडी बरोवन दवरूंक आवडना. असल्या बरपांत आमचे खासगी अणभव घालूंक मेळटात, जाग्याचें वर्णन, लोकाची भेट, चाली- रिती आनी परंपरांचें वर्णन दुसऱ्यांक सांगूंक मेळटा हें बरोवप्याच्या लक्षांत आसूंक जाय. भोंवडी म्हणल्यार संस्कृतायेचो दिश्टावो आनी एकप्रकारचो सोदवावरूच आसता. अशे कुवतीचें एक पुस्तक हाताक लागलें. पुस्तकाचें नांव ‘एका गोंयकाराची भायली भोंवडी’ लातीनी देशांची. बरोवपी प्रो. डॉ. ऑलिविन्हो गोम्स. तें कोंकणी सरस्पत प्रकाशनान उजवाडायलां आनी ताचें मोल 150/- रुपया आसा. ताका 210 पानां आसात. ताचें भायलें कव्हर विली गोयस हाणें चित्रायलां जाल्यार कव्हराचे फाटले वटेन बरोवप्याची वळख आसा.

फाटभूंय

बरोवपी प्रो. डॉ. गोम्स हाणें आपल्या जिवितांत जायत्यो भोंवड्यो केल्यात. ताचेर आधारून ताणें आपल्या भोंवड्यांची विभागणी केल्या. ह्या पुस्तकांत आस्पाविल्ली ताची पुस्तक-लिखीत तिसरी भोंवडी, ती लातीनी देशांची. ह्यो भोंवड्यो वेग-वेगळ्या काळार जाल्यात, तरी त्या-त्या देशाची आसल्यार ताणें तांचो एकेच कडेन आस्पाव केला जो वाचप्याक तारखां वेल्यान समजता. आपूण जंय-जंय भोंवला, थंयचें वर्णन लोका मुखार हाडूंक आनी ह्या पुस्तका वरवीं लातीनी देशांमदल्या फ्रांस, इटली, पर्तुगाल आनी स्पेन ह्या देशांची खोलायेन म्हायती दिवपाच्या हेतून ताणें हो भोंवडी साहित्यप्रकार हाताळ्ळा आनी हें पुस्तक निर्माण जालां.

पुस्तकाचो गाभो

पुस्तकाची सुरवात लातीनी देशांची भोंवडी ह्या भागान सुरू जाता. तातूंत बरोवपी लातीं भाशेची खूब व्हडवीक सांगता. लातीन एक आदली अभिजात भास, जी एक काळार रोमी साम्राज्याची राजभास आशिल्ली, मागीर आशिया थावन थंय आयिल्ल्या आनी येवरोपभर पसरिल्ल्या क्रिस्ती धर्माची अधिकृत भास जाली. हाच्या निमाण्या भागांत बरोवपी कशे तरेन हेर भाशांनी येवरोपांत आपलें स्थान घट केलें ते विशींय सांगता. पुस्तकाच्या मूळ गाभ्यांत भितर सरतना, बरोवपी फ्रान्स देशा विशीं बरयता. थंयचो भुगोल-सैम, थोडो इतिहास आनी शारांची फाटभूंय, थंय रावपी लोक आनी तांचो वेवसाय, राजकी आनी समाजीक धोरणां, फांकी मनीस आनी म्हत्वाचीं केंद्रां, आदींची म्हायती सुंदर रितीन दिता. बरोवप्यान फ्रान्साक दुसरी भेट दिली तेन्ना पॅरीसाक वचून कितें नवें पळेलें ताचीय ताणें बेस-बरी म्हायती दिल्या. पॅरीस संवसारांतलें एक सबीत-गुबीत, रमणीय शार मानतात म्हण व्हडवीक सांगतना थंयचें रोलंड गेर्रस मैदान, बौलेवर्ड जार्दीन आनी हेर बागो पळेल्ल्याची तो गिवायकी दिता. लुर्डीस सायबिणीच्या जाग्यार भेट दिल्ल्याचें तो वर्णन करता. अश्या पॅरीसाच्या जायत्या धर्मीक आनी समाजीक थळांक भेट दिल्ल्या जाग्यांची खबर तो लक्तुबायेन ह्या भागांत दिता. फ्रान्साचे तिसरे भोंवडेंत बॅल्जीयम आनी नेदरलॅन्ड्स देशांनी केल्ले भेटेचें ताणें धांवते वर्णन करता.

दुसरो भाग इटली भोंवडेचो. तातूंत बरोवपी सुरवातेक इटलीच्या राजकी आनी इतिहासीक घडणुकांचेर नदर व्हरता. थंयचीं शारां आनी सैमाची तो बेस-बरी म्हायती दिता. इटलीचो चडसो लोक शारा-नगरांनी जिवीत जियेता, तरी सुशेगाद आनी सुखेस्त. थंयसर शेतकामतूय जाता हाचो बरोवपी उल्लेख करता. देशाची उदरगत आनी अर्थवेवस्था हालपाचीं  कांय वास्तवीक कारणां बरोवपी मुखार हाडटा आनी दिसता तशें नासता म्हण दाखोवंक सोदता. तेच भोंवडेर बरोवपी रोमा शाराक भेट दिता आनी थंयचेंय वातावरण आमचे मुखार दवरता. रोमा शारांत पळेवपा सारकें खूब आसा हाची खात्री दिता. क्रिस्ती लोकाक ह्या जाग्याचें कितलें म्हत्व आसा हाचेंय बरेंच वर्णन ह्या भागांत वाचूंक मेळटा.

तिसऱ्या भागांत बरोवपी पुर्तुगालाची भोंवडी करून हाडटा. पुर्तुगालाच्या इतिहासा बराबर थंयची लोकवेवस्था, शिक्षण पद्दत, राजांची वागणूक आनी प्रजे वेलो शेक, थंय जाल्ले भुंय-कांप, दुसऱ्या म्हाझुजा वेळार्ची पुर्तुगालाची अवस्था, ह्या गजालींचेर उजवाड घाले उपरांत आपले भोंवडे विशीं सांगूंक सुरू करता. बरोवप्यान पुर्तुगालाक 1991, 1992, 1995, 1997, माय 1998, नोव्हेंम्बर 1998 आनी 2003 अश्यो सात पावटीं भोंवड्यो केल्यो. हे विशीं बरोवप्याची तुस्त करपाची गजाल म्हणल्यार ह्या सगळ्या भोंवड्यांचे ताचे वेग-वेगळे अदभूत अशे अणभव ह्या पुस्तकांत वाचूंक मेळटात.

ह्या पुस्तकांतली निमाणी भोंवडी जावन आसा स्पेनाची. हे भोंवडेंत बरोवपी स्पेनाचो इतिहास आनी भुगोल लेगीत आमचे मुखार दवरता. थंयचीं मुखेल थळां, व्हड-व्हड मनीस आनी तांचे कारनामे सांगतना राजा-राणियां विशींय सांगता.

भाशा

पुस्तकांतली भाशा खूब सुंदर आसा. जायत घड्ये ताका हेर भाशांचो आनी त्या- त्या भाशांतल्या साहित्याचो अणभव आशिल्ल्यान लिखाण सदां परस वेगळें दिसता. ताचे भाशे वेल्यान ताणें ‘ट्रॅवलॉग’ खूब वाचल्यात हाचीय जाणीव जाता. गिरेस्त उतरावळ वाचूंक मेळटा. लातीं भाशेचो अभ्यास आशिल्ल्यान त्या देशांच्या भोंवड्यांतलीं तांचीं उतरां आमचे मेरेन पावोवपाचो ताचो यत्न सुफळ जाला.

खाशेलेपण

पुस्तकाच्या शेवटाक पुर्तुगाल, स्पेन, इटली आनी फ्रांसांतल्या म्हत्वाच्या वास्तुंचीं रंगीत चित्रां आसात. दर एका भागांत एक वेगळीच शैली वाचूंक मेळटा. आपलें पयण आनी आपूण थंय कसो भोंवलो हाचेय विशीं ताणें बरयलां. हाचे वेल्यान बरोवप्याक जाग्यांची आनी वस्तुंची कितली उमळशीक आसा हाचो दिश्टावो जाता. आपली भोंवडी करतना बरोवप्याक कांय अडचणींक फुडो करचो पडलो ताचेरूय ताणें लक्ष ओडलां.

बरोवप्याचीं दोन उतरां

भोंवडी बरोवपाचो विशाल अणभव आशिल्लो डॉ. गोम्स आपल्या मनोगतांत सुर्वेकूच आपल्या अणभवाची उतरां दिता. तो म्हणटा, “भारता भायली भोंवडी करपाक म्हज्या वांट्याक आयिल्ल्या साबार संदिचो लाव घेवन हांव जायत्या सुवातांचेर अंतरराश्ट्रीय परिशदांनी ना जाल्यार कोंकणीचो सोदवावर करच्याक हेवटेन तेवटेन झळपलां. ह्यो भेटो दितना त्या-त्या देशांच्या ओडलायण्या देखाव्यां आनी तांचे विपूल गिरेस्तकायेन भरिल्ल्या आनी आथव्या रुपांचो, कांय सभाव गुणांनी आमच्या सारकेल्याचे संस्कृतायांचें बारीकसाणेन निरिक्षण आनी अभ्यासूय केला.”

सोंपयतना…

भोंवडी दुसऱ्या मदें आनी संवसारीक जागृतायांक आनी समानुभुतींक प्रोत्साहन दिता. एक भोंवडी वाचतकच, वाचतल्याक त्या जाग्याक भेट दियन अशें दिसता. डॉ. गोम्सान सुमार 39 पुस्तकां बरयल्यांत. ताणें दाल्गादो कोंकणी अकादेमीक म्हत्वाचें पुस्तक बरोवन दिलां तें ‘कोंकणी लिटरेचर ईन रोमन स्क्रिप्ट’. तो आय. ए. यस. अधिकारी आशिल्लो. 18 वर्सां ती नोकरी करून ताणें गोंय विद्यापिठांत प्रॉफेसर म्हण वावर केलो. मागीर ताणें कोंकणी आनी इंग्लिशींत साहित्य हाताळ्ळें. ताणें कोंकणी खातीर त्याग केल्यात ते वाया वेचे नांत. आयज तो आमचे मदें ना. ताच्या ऑत्म्याक आमी शांती मागतात.

– विन्सी क्वाद्रूस, 

राय, साश्ट, गोंय.

मो. – 9822587498