नमळाय… पोसो भरुभरून दिता

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

मनशाक अभिमान आसचोच. पूण, ताचो अतिरेक जावचो न्हय. ताणें सदांच भोंवतणच्यांचे गूण तोखेवचे.

…जल्माक आयले उपरांत जण एकलो ह्या समाजांत आपल्या कश्टांनी व्हड जावंक सोदता. आपणाक व्हडपण येवचें, समाजांत आपली अशी वेगळी सुवात जावची, ह्या हावेसान तो कश्टत रावता… तो सफळय जाता. त्या यशा वरवीं ताका व्हडपण येताय बी. पूण, हे कश्ट घेतना ताच्या वांट्याक आयिल्ल्या यशान, जैतान ताचे भितर एक वेगळीच भावना निर्माण जाता. सुखा वेळार, यशा वेळार ही भावना ताच्यांत तग धरून रावता. पुराय कुडींत बळावता. आनी उपरांत… ताणें काडिल्ले कश्ट वा ताचे जिणेचो मूळ हेत विसरायेर पडूंक लागता. तेन्ना मात ताणें मेळयिल्लें ‘व्हडपण’ खरे अर्थान व्हडपण उरनासतना ताच्या नाशाक, अंताक तें निमीत थारता. मेळयिल्लें व्हडपण ‘अहंकारा’चे वेगळेच भावनेन उंचाय गांठ्ठा. अहंकाराचे भकीक पडून, वेगळीच वाट चलूंक लागता. एकसुरी, एकमुळी जावन. हें पारखून संत तुकोबा रायानी देवा परमेश्वराच्या चरणां कडेन दोनय हात जोडून, ‘लहानपण दे गा देवा.. ‘अशें मागणें केलां. केदें व्हड तत्वगिन्यान संत तुकोबारायांनी मनीस कुळये मुखार दवरलां….
अहंकार मनशाक दुबळो करता. तो सुखा वरवीं वाडटा जाल्यार दुख्खा वरवीं उणो जाता. आमच्या कर्तृत्वाचेर व्हडपण मेळयतना अहंकार जर भितर रिगत जाल्यार त्या व्यक्तित्वाचे अभरगतीक तो निमीत थारताच थारता. हेंय एक संवसारांतलें जळजळीत सत. ह्याच अहंकारान संवसारांतल्या व्हड व्हड पराक्रमी मनशांक मातयेभरवण केल्यात हें इतिहासान आमकां पुराव्या सकट दाखयलां.
“आयज भुरग्यांचेर संस्कार उणे जायत चल्ल्यात” अशें सगलेच जाण उलयतात. ताका कारणय पालकच आसात, अशें उलयणाऱ्यांचो आंकडो मात उणो आसा. संस्कारांच्या उणावांक लागूनच नमळाय कुशीक रावल्या आसुये. आवय-बापायचो सांगात, आलाशिरो फावो त्या प्रमाणांत मेळूंक पावनाशिल्ल्यान भुरग्यां मदली नमळाय घराचे वण्टीक खुंटयेक हुमकळायल्ले वरी जाल्या. तांच्यातले शिस्तीचे धडेय चुकूंक लागल्यात. नकळटां, ह्या सगल्या गजालींचेर निंबून आशिल्ली धादोसकाय दुबळी पडूंक लागल्या. देशाचो फाल्यांचो आदार आशिल्ली आमच्या भुरग्यांची पिळगी करमेवंक लागल्या काय असो दुबाव मनाचेर शेक गाजयत चल्ला.
“नमळायेन देव जाता” अशें जाण्टेलीं सांगतालीं. नमळाय ही सगल्या धर्माची बुन्याद. जाणटेल्यांनी म्हळां तें फटीचें न्हय. नमळायेचे पांय मातयेचे आनी हात मात संस्कारांचे आसचे खंय. तशें आसतकच आपूण कितेंय रुजोवंक पावता, फुलोवंक पावता, सत्यांत हाडूंक शकता. तातूंत साहजीकताय आयली म्हणटकच नमळाय तुका तुजो पोसो भरुभरून दीत रावता. तुजें मन तृप्त जाय सर. जिवितांत कितेंय मेळोवपाचो हावेस आसता तेन्ना ही नमळाय तो हावेस पुराय करता वा तसो यत्न करता.
म्हजे आदरणीय गुरुजीसर सर्गेस्त दो. अनंत राम भट म्हाका सदांच सांगताले, ‘आजल्म विद्यार्थी दशेंत राव. नमळाय केन्नाच सोडूं नाका. ‘विध्या विनयेन शोभते’. गिन्यानाचीं वेगळींवेगळीं दारां उक्तीं करपाक ही नमळाय भोव उपेगी थारता. म्हजी आई दादा म्हाका जागयतालीं, “बाबा, तूं जाणा म्हणशी जाल्यार कांयच शिकूंक पावचो ना. जाणकार जाल्यार लेगीत पिशें पांगरून गिन्यान मेळोवचें “. म्हजे गुरुजीसर, आनी आई दादा कडल्यान मेळिल्ली ही देख सर्वश्रेश्ठ आसा, हो म्हजो आयज मेरेनचो अणभव.
आमकां तान लागली म्हणटकच बांयच्या उदका वरवीं ती भागोवंक आमी बांय सरीं वतात. उदक काडपाक कळसुली राजवांत आडकवन सकयल उदकांत देंवयतात. पूण, कळसुली आपूण जावन उदक भितर घेना वा उदक, उडकी मारून कळसुलेंत वचना. आमी जेन्ना कळसुलेचें तोंड उदका मुखार बावगयतले तेन्नाच ती कळसुली उदक भितर घेतली आनी वयर पावतकच आमची तान भागयतली.
संतानी सदांच ‘नमळाये’ची तोखणाय केल्या. कारण, तांणी व्हडविकायेचो अणभव घेतला. व्हडविकायेंत जिवाक कितले कश्ट, दगदग, सोसचे पडटात, भोगतात हें ताणी उक्त्या दोळ्यांनी पळयलां. व्हडविकायेंत कितलें लुकसाण जाता हेंवूय ताणी अणभवलां. संवसारांतली इल्लिशी मूय ल्हानविकायेन साकर खावंक पावता. मात, तिचे परसय महाकाय कुडीच्या हतयाक अंकुशाचो मार खावचो पडटा. देखूनच संत आमकां शिकवण दितात. ‘सदांच नमळायेन उलोवचें. नमळायेन वागचें. तीच गजाल तुमचे भोंवतणच्यांच्या काळजांत आपुलकाय निर्माण करतात. तुमचें कार्य सोंपेपणान घडोवन हाडटा. तुमचे विशीं लोकांच्या मनांत आदर निर्माण करता. नमळायेन वागल्यार हेरांच्या मनांत गैरसमज जायनात. भोंवतणचें, तशेंच जिणेंतलें वातावरण नितळ निवळ उरता.
संत तुकोबारायांनी एके ओवयेंत म्हळां तांचो अर्थ असो: ‘म्हापुरांत व्हड व्हड रूख हुमटून पडटात. पूण, बारीक तण, पारो, हुबून वचना. कारण, तें म्हापुरांत बावगोन रावता.’ मनीस शारिरीक, बौध्दीक वा मानसीक बळग्यार अहंकाराचो अळंकार शिरंगारता. सगल्या मळार आपुणूच फिशाल मानूंक लागता. नकळटां, ताच्या हातांततल्यान वायट कर्मां घडूंक पावतात. स्वताच्या तोंडान तो व्हडल्यो व्हडल्यो गजाली उलोवंक लागता. आपुणूच व्हड, आपलेंच खरें ह्या समजान तो उलयता. ताचें तें उलोवणें टाळपाक हेर ताका कुशीक दवरपाचो यत्न करतात. इश्टागतीक तो परकी जाता. ताच्या विरोधकांच्या आंकड्यांत आनीक भर पडटा.
मनशाक अभिमान आसचोच. पूण, ताचो अतिरेक जावचो न्हय. ताणें सदांच भोंवतणच्यांचे गूण तोखेवचे. आपले गूण कोणेय गायले जाल्यार नमळायेन ताचें स्रय, व्हडपण देवाक, आवय बापायक वा बरें मागतल्याक दिवचे. अशें वागल्यार कुडींत रिगिल्लो ‘अहंकार’ हळूच कडसरता. मनीस नमळायेन वागलो जाल्यार ताचेर येवपी संकश्टांतल्यान तो सोंपें रितीन तड मारूंक शकता. तेदेवेळार ताच्या वांट्याक व्हडलेंशें लुकसाण येना. नमळायेंत, ल्हानविकायेंत व्हडविकाय लिपिल्ली आसता. आमच्या सभावांतली नमळाय आमकां व्हडपण मेळोवन दिता. जैताचे तेंगशेर पावयता. मनीस कितलो व्हड आसा हें मनीस कितलो नमळायेन वागता तांचेर आदारून आसा. हे नमळायेंत उंचाय नासता. मात, मान आसता. प्रतिश्ठा आसता.
कोणाय मुखार नमळायेन बागवप म्हळ्यार ती लाचारी न्हय. तातूंत हेरां प्रती एक मान, भोवमान, आदर आसता. हीच नमळाय खूब वेळां आपले पात्रताये परसय अदीक मान दिता. प्रतिश्ठा, आदर, माया मोग मेळोवन दिता. हेरांच्या काळजांची जोडणी करुंक पावता. आयज साबार कारणांक लागून भुरग्यां भितर ही नमळाय, ल्हानविकाय दिसप उणें जालां. नमळाय संस्कारां वरवीं येता. ह्या संस्कारां वरवींच भुरग्यांचे जिणेच्या तारवांक उजू दिका मेळप सोंपें जाता.
नवभारताचे निर्मणे खातीर भुरग्यांचेर हें संस्कार जावप भोव गरजेचें आसा. दरेक मनशान राष्ट्र हिताचे भावनेन तांचेर संस्कार घालूंक आपले परीन यत्न करीत रावचें….. कशें?

उल्हास यशवंत नायक
8010061867