‘भायल्यांक कोंकणी भास, संस्कृतायशिकोवची…’ आनी आमच्यांक…?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

पयरचीच गजाल ती. तारीख देझेंब्राची 14. तियात्र अकादेमी गोंय हांणी घडोवन हाडिल्ल्या पाय तियात्रिस्त जुवांव आगुस्तीनो फेर्नांडिसाचो 153 वो जल्म दीस समारंभ आनी त्या निमतान धा तियात्रिस्तांचे भोवमान. ह्या सुवाळ्याक मुखेल सोयरी ह्या नात्यान हिंदी चलचित्र ‘प्लेबॅक’ गावपीण नामनेची गोंयकान्न हेमा सरदेसाय हिणें आपल्या भाशणांत म्हणलें, ‘भायले लोक जे गोंयांत येवन राबितो करून आसात, तांकां आमची गोंयची भास कोंकणी आनी गोंयची संस्कृताय शिकोवंक निबेल गरजेचें. हें काम इश्कोलांतल्यान जावंक जाय…’
हय, अलबत ! गोंयांत आयिल्ल्या भायल्यांक हें शिकोवंक जाय हातूंत दुबाव ना. पूण आनीक फुडें वचून हांव जाल्यार म्हणन, ‘भायल्यांक हें शिकोवचे पयलीं आमच्या गोंयकारांकूच आमी आमची कोंकणी भास आनी गिरेस्त गोंयची संस्कृताय, दायज आदीं आपणावंक शिकोवची गरज उप्रासल्या. गोंयचे भाशेक, संस्कृतायेक आनी दायजाक अभिमानान लेखूंक आनी आपल्या जिविताचो भाग करूंक गोंयकारांक शिकोवची गरज भासता. आल्बट! ही काळाची गरज जावन आसा. हें हांव कित्या खातीर पेज घालून म्हणटां तें तुमकां पटोवन दिवंक प्रयत्न करतां. पट्टा जाल्यार घेवंचें, ना जाल्यार सोडून दिवंचें.
आयज आमी अणभवतांव ती गोंयची काकळुतीची परिस्थिती वसता जाल्यार ती फकत ह्याच कारणाक लागून: गोंयकारांनी आपली अस्मिताय वगडायली आनी आपलें अस्तित्व सांडयलें आनी हातुंतल्यान कळटा वा ना कळटा गोंय तांच्या हातांतल्यान सुटून गेलें. हें ताका खबरूच ना आनी हें सांगल्यारूय मानून घेवंक तो तयार ना. आयज आमचें गोंय सांबाळ्ळां म्हण आमी बोवाळटात जाल्यार तें गोंय आमी फकत भायल्यां खातीर सांबाळटात म्हण सांगपाक कांयच हरकत ना. तरी आमी आमचे दोळे उगडून सत्य परिस्थिती मांडून घेवंक राजी नात. अस्मिताय म्हळ्यार पयले सुवातेर आमची मांय-भास, मागीर आमची संस्कृताय, परंपरा आनी दायज. आसा आमकां हांचो अभिमान? आमी आमच्या पाळां- मुळां लागीं घट्ट रावपाची गरज म्हण आमकां समजलें ना. आमकां खरेंच कोंकणी भाशेचो आनी संस्कृतायेचो मोग आसलोलो जाल्यार आमी कोंकणीचो पुरस्कार घेवन इंग्लिशींतल्यान ताचो अभिमान भोगचीं नासल्यांव. आमकां आमचे कोंकणी संस्कृतायेचो खरो मोग आसलोलो जाल्यार आमी आमच्या कोंकणी कार्यावळीची प्रसिद्धी, कोंकणी कार्यक्रमांची चर्चा, शेरे आदी इंग्लिशींतल्यान मारचीं नासल्यांव. आमचे लग्ना दबाजे आनी मरणाच्यो विधी- रिती लेगीत इंग्लिशींतल्यान करपांत अभिमान भोगचीं नासल्यांव. आमकां आमचे अस्मितायेचो खरो मोग आसलोलो जाल्यार आमी आमच्या घराब्यांनी आमच्या भुरग्यां- बाळां लागीं इंग्लिशींतल्यान उलोवंक व्हडपण भोगचीं नासल्यांव. आमकां आमचें अस्तित्व सांबाळपाचें आसलोलें जाल्यार आमी ह्या भायल्यां लागीं हिंदी भाशेंत उलोवन तांच्या तोंडांतल्यान कोंकणी जबाब आयकुंचीं नासल्यांव. हें आमचें अडेचें व्हडपण. आनी कांय प्रमाणान तें आमचें नेणारपण म्हणल्यार जाता. खरेपणी हें आमी भायल्यांक शिकोवपाक नाका, तें तांकां बेस –बरें समजता. ह्यो ल्हान -ल्हान करण्यो अशें गोंयकारांक दिसत, पूण एक – एक थेंबो मेळोवनूच म्हासागर जाता न्ही?
पाय तियात्रिस्त जुवांव आगुस्तीनो फेर्नांडिस आनी तांच्या सांगात्यांनी असलोच कोंकणी भाशेचो आनी संस्कृतायेचो निवळ वावर केलो, उखल केलो, मोग आनी सेवा केली आनी आमची अस्मिताय राखली आनी अस्तितित्व सांबाळ्ळें. तर आयज हो तांचो वावर त्याच दिशेन फुडें वेता काय ना, हाचेर आमी विचार करूंक जाय. आयज आमी आमचे फुडले पिळगे खातीर तीच निवळ संस्कृताय पसरायतात काय भरसल्ली संस्कृताय विस्तारपांत आमी गूल्ल जाल्यांत, हाचेर लक्ष दिवंक जाय. ना जाल्यार फुडाराक गोंयची विशेश, अपरूप आनी विविध संस्कृताय म्हण आमी वेगळेंच कितें भायल्यांक दिलें जाल्यार तीं, हें सोंपेपणी आपणावन घेतलीं आनी गोंयची निजाची संस्कृताय गोंयांत ना नपयत जावन गोंयकारां खातीर एक आगळी-वेगळी संस्कृताय उत्पन्न जायत म्हणपाची भंय आसा. गोंयांत आयिल्ल्या भायल्यांनी आमची गोंयची संस्कृताय आपणावपाची जाल्यार गोंयकारांनी पयले सुवातेर आपणेंच ती राखूंक आनी सांबाळूंक फुडाकार घेवंक जाय. आनी ते उपरांतूच भायल्यांनी आमचे गोंयचे भुंयेक मानान लेखूंक आनी तिची निगा करूंक तांकां शिकोवपाची जबाबदारी गंभीरतायेन पाळूंक जाय. सुरवातेचें पयलें-वयलें पावल जावंदी आमचें गोंय नितळ आनी निवळ दवरपाचें कार्य. पान वा चुनो खावन हांगा – थंय भौशीक जाग्यांचेर थुंकूप, ही गोंयकारांची संस्कृती न्हयच न्हय. आमी गोंयकार थुंकवन रस्ते तांबडे करीनांत. तेन्ना गोंयकारांनी ह्या भायल्यांक आमचे भुंयेर थुंकूक मेकळीक कित्याक म्हण दिवंची?
हे भायले कामा खातीर सकाळीं जमा जातात त्यो सुवातो पळेल्यार हाची गवाय मेळटा. तेच परीं हे भायले सकाळीं – फुडें आपल्यो धाकट्यो -व्हडल्यो गरजो करूंक संडास नाशिल्ल्यान उगत्या जाग्यांचेर हळशीक करतात. ही घाण- घुणटान गोंयकारांक धोक्याची न्हय ? भारताच्या नागरीकाक खंयच्याय राज्यांत वचून वस्ती करून आपलें पोट भरपाची मेकळीक आसा, पूण भौशीक जागे म्हेळे करपाचो हक्क मात कोणाक ना. खाता त्याच भुंयेचेर थुंकवप? भायले अशें ना करतात म्हण काळजी घेवप दर एका गोंयकाराचें कर्तव्य जावन आसा. गोंयची संस्कृती आनी संस्कृताय निवळ- नितळ सांबाळप !
तरी बरें, थोडे-भोव जाल्यारुय गोंयची फिकीर आशिल्ले गोंयकार वसतात म्हण. कारण ह्या थोड्या–भोव प्रमाणीक, निसुवार्थी आनी काळजी घेवपी गोंयकार नागरीकांक लागून थोडे तरी गोंयचें पाड जायनासतना वांचलां. तांची संख्या वाडूं आनी तांच्या पावलांनी अदीक जाणांक स्फुर्ती मेळूं. निसुवार्थी आनी आपली भूंय, भास, संस्कृती आनी अस्मिताय सांबाळपी गोंयकारांचो आंकडो चडोन-वाडोन, सद्याक नेटान वाडटलो ‘opportunist’ सभावाच्या गोंयकारांचो आंकडो देंवूं.
लिप्यांतर : विशाल खांडेपारकार, 8080622370

फाऊस्तो वि दा कॉस्ता