काणी काणी कोतवा – 48

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

एका गांवांत राम आनी श्याम नांवाचे दोन वेपारी रावताले. ल्हानपणा सावन वांगडा आशिल्ल्यान ते दोगूय एकमेकांचे खूब घट्ट इश्ट आशिल्ले. ते दोगूय एकामेकाक बरे भशेन सांबाळटाले. एकामेकांचे मजतीक रोखडेच धांवताले. एक दीस अचकीत राम ताची पुराय संपत होगडायता. तो सामको गरीब जाता. ह्या काळांत श्याम गांवांत नासता. तो खंय तरी भायर गांवां गेल्लो आसता. श्याम गांवांत पावता म्हणसर रामा कडेन कांयच उरिल्लें नासता. श्याम गांवांत पावनाफुडें राम ताचे कडेन धांवत मजती खातीर येता. रामाची ती अवस्था पळोवन श्यामाच्या दोळ्यांत दुकां भरतात. तो रामाक पळोवन सामको अजापीत जाता.
श्याम मनान खूब बरो आनी दानी आसता. आपल्या सगळ्यांत लागींच्या इश्टाची जाल्ली अवस्था ताका सोंसना. तो रामाक आपयता आनी फाटलो फुडलो कसलोच विचार करिनासतना आपले संपत्तींतलो अर्दो वांटो ताका दिवन उडयता. श्यामान केल्ले मजतीन रामाक खूब खोस भोगता. रामाची पुराय जिणूच श्याम एका खिणांतूच बदलून उडयता.
श्यामान केल्ले येदे व्हडले मजती उपरांत राम ताका म्हणटा, ‘‘जेन्ना तुकां कसलीय, कितेंय मजत जाय आसतली तेन्ना हांव तुजे वांगडा सदांच, तुजे मजती खातीर उबो रावतलों. तुकां केन्नाच एकटो सोडचों ना. तुजीं अरिश्टां ती आयच्यान म्हजीं आसतलीं.’’ अशें म्हणीत राम श्यामाक सोपूत दिता.
अशींच वर्सां वतात. रामाची परिस्थिती ल्हव ल्हव खूब सुदारता. मात हे वटेन श्याम मात खूब गरीब जायत वता. राम आपले गिरेस्तकायेन इतलो खूश आसता, ताका श्यामाचें पडून लेगीत गेल्लें नासता. एक दीस गरीब जाल्लो श्याम रामा म्हर्‍यांत ताचे कडल्यान कितेंय मजत मेळटली हे आशेन येता. मात रामाक बरेंच गर्व चडिल्लें आसता. रामाक गरीब श्याम तांगेर आयिल्लो आवडना आनी तो ताका थंयच्यान धांवडायता. श्यामाक खूब वायट दिसता. ताका रामाची वागणूक मनाक लागता. राम खूब बदलिल्लो आसता.
श्यामा वांगडा रामागेर आयिल्लो एकलो मनीस राम आनी श्यामा मदीं जाल्लें उलोवप आयकता. राम श्यामाक जसो थंयच्यान धांवडायता तेन्ना त्या मनशाक खूब वायट दिसता. तो मनीस राजाचो शिपाय आसता. तो राजा कडेन वता आनी राजाक सगळी गजाल सांगता. राजा ताचें सगळें आयकून घेता आनी राम, श्यामाची सगळी म्हायती काडून घेता. राजा राम आनी श्यामाक राजवाड्यांत आपयता. राजा रामाक श्यामान ताचेर केल्ल्या उपकारांची याद करून दिता आनी रामाक आदेश दिता की, तांणी आपली अर्दी मालमत्ता श्यामा वांगडा वाटून घेवची म्हणून. राजाच्या त्या हुकमान राम भियेवनूच आपली अर्दी संपत श्यामाक दिता. राजाक लागून श्यामाक योग्य न्याय मेळटा. उपरांत ते दोगूय इश्ट आपापले वाटेन वतात. त्या दिसा त्या दोगांयनी जिणेंतले म्हत्वाचे धडे शिकिल्ले आसतात.

देख: तुमचेर कोणेंय उपकार केल्यात जाल्यार ते केन्नाच विसरचे न्हय. उपकाराची भरपाय करूंक मेळना जाल्यार चलता, मात मनशान ताची जाणीव सदांच दवरची.