‘गोरवां जात्रा’ परंपरा सांबाळची

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

खांदाक लायलो बोटवो
कमराक बांदली आकडी
कोनश्यांतल्यान घेतली बडी
सोडले दावे सुटलीं गोरवां
हामेंत हामेंत पावलीं रानां…
चरत चरत पावलीं
दोंगरा माथ्यार…
भोंवन भोंवन घेतलों विसव
सांजेच्या पारार गोठ्याक
परत घेतलों धांव…
यो … घे… हामां घे… अशें म्हणटात तेन्ना कळटा की राखणो गोरवांक आपयता. आदल्या तेपार जाचे कडेन चड गोरवां आसा तो गिरेस्त अशें म्हणटाले. काळ बदल्लो. आता सगळे परतें. आता गोरवां राखणो जावपाक कोणाक नाका. आतां जाय ती नोकरी. सरकारी नोकरी. आमच्या गांवचो वाठार चडसो दोंगरी. दोंगराच्या मुळसांनी घरां करून रावतात. पयलीं तेपार लोकांचो मुखेल वेवसाय म्हणल्यार शेती आनी गोरवां राखप. आतां गोरवां उणीं जायत गेल्यांत. गोरवां ही मोनी आसुनूय तांकां सगलें कळटा. तांकां देवाचें रुप मानतात. गोरवां राखणो दिसभर तांची राखण करता. तांची जतनाय घेता. गोरवां आनी राखण्यां मदीं वेगळेच नातें आसता.
हालींच दिवाळेच्या दिसांनी गोरवांचो पाडवो जालो. ही एक आगळी परंपरा. ताका गोरवांची जात्राय म्हणटात. तिची तयारी आदले रातीं करतात. फुलांचो सोर (हार), दावे मोडप (दोरी वापरून दावें तयार करप) करुन दवरतात. फांतोडेर राखणो बेगीन उठून तयारेक लागता. पयलीं वात लावून, गंद- फुल घालून गोरवांची पुजा करता. म्हूर्त पळोवन तांकां नवें दावें बांदता. दोन तरेचीं दावीं. एक केवणेच्या वायाचें आनी दुसरें कुमयाच्या वायाचें. तांदळाचें पीठ कालोवन तांच्या आंगार बूट मारतात. ते खातीर तांदळाचो आटयो वापरतात. गळ्यांत आनी शिंगांक फुलांनी सजयतात. करमलाच्या पानांनीं फोवांच्यो भुती बांदतात आनी त्यो तांच्या गळ्यांत घालतात. गाईक फोव, नाल्लाचें वळें तर बैलांक फोव, नाल्ल बांदतात.
गोठ्या मुखार राखणो तयार करतात. जेन्ना राखणो गोरवां राखपाक वता तेन्ना तो कांबळ आनी बडी घेवन वतां. तोच देखाव करतात. राखण्याची बडी बांदून ताच्या वेल्यान कांबळ, फुलांचो सोर घालून फोवांची भुती बांदतात. पयलींचें दावे दवरुन पुजा करतात. शेणाचो गोठो करतात आनी गोरवां म्हूण काट्टां दवरतात. राखण्याची घरकान्न सकाळीं बेगीन उठून जेवण करता. राखणो पाडव्या दिसा जेवन वता. ह्या दिसा जेवण व्हरपाक मेळना. सगलें जातकच राखणो गोरवां चरपाक घेवन वता आनी सांजेच्या पारार घरा परतता. अशीं ही गोरवांची जात्रा उमेदीन मनयतात. हीं जाण्टेल्यांची परंपरा तिगून उरतली जाल्यार आतांचे पिळगेचें तितलेंच सहकार्य जाय. नश्ट जावपाचे वाटेर आशिल्ली ही परंपरा तरणाट्यांनी सांबाळपाक जाय.

उर्वी उल्हास वेळीप
बडसरें- गांवडोंगरी