भांगरभूंय | प्रतिनिधी
श्रावण म्हयनो उलगत आसतना चवथ, गणपती ही उतरां कानांत पडपाक लागलीं म्हणटगीर पुराय कुर्डी गांवांतल्या भुरग्यांच्या शिरंतरांत खोशयेचें ल्हार व्हांवतालें. केन्ना गणपती घरांत येतलो आनी फोगोट्यो मारपाक मेळटल्यो हाचोच विचार आमच्या मनांत आसतालो. भुरगेपणात आमकां केन्ना काय चवथ येवची अशें दिसतालें. फकत फोगोट्यो मारपाक आनी गोडशें खावपाक न्हय, जाल्यार चवथी निमतान आमचे जे कोण घरचे भायल्या गावांनी रावताले ते घरा येताले आनी मागीर घराब्याचो जो संगम जातालो ताचें वर्णन करप कुस्तार.
कुड्डे उटंगाराचो पावस पडटलो. मागीर कुशावती न्हंयेक आकांताचो हुंवार. जळीमळी उदकाचे ल्हान-व्हड घसघशे. ते हुपून वचप म्हणल्यार आमकां भुरग्यांकच न्हय जाल्यार जाण्ट्यांक लेगीक कुस्तार जातालें. गांवांत लायट नाशिल्ली. गांव साळावली धरणांत बुडटलो मागीर थंय लायट आनी रस्ते किद्याक असो सरकारी विचार. तेंय एक तरेन खरें आशिल्लें. पूण आमी कुर्डी गांवांत तो बूड मेरेन काळखांत दीस काडले खरे, पूण खडपाक आदळून पडलो वा वाट विसरून दुसरे कडेन पावलो अशें केन्नाय जालेंना.
श्रावणाक सुरवात जाली म्हणटगीर कुर्डी गांवाक चवथीचे वेध लागपाक सुरवात जाताली. चंद्र वा सूर्य गिराणाचे वेद खबर नाशिल्ले, पूण श्रावणा उपरांत चवथ येता हें आमकां भुरग्यांक खबर आसतालें. नागपंचम जाली म्हणटगीर गणपती घरा येवपाचे दीस सामके लागीं पावल्यात हाची सुलूस मेळटाली. तिची तयारी गांवचे लोक श्रावण सुरु जायत सावन करताले. घरां शेड नांवाचे मातयेन रंगयताले. सुरवेक वण्टींक दिवे लावन तयार जाल्लें काजळ वा सेल बॅटऱ्यो फोडून तयार केल्लें काळेंकिट्ट शेणान पुराय घर सारयताले. चवथीक पॅत्रोलमॅक्स पेटयले उपरांत घर जें उजळटालें तें वर्णन करपाक म्हजे कडेन तरी उतरां नात. ज्या लोकांनी पॅत्रोलाच्या दिव्यांच्या उजवाडांत दीस घालयले तांच्या घरांत चवथी निमतान वर्सांतल्यान एक दीस पॅत्रोलमासाचो चकचकीत उजवाड पडटालो.
मखर हें सगल्यांत चड म्हत्वाचें. गणेश म्हाराज घरा येतलो, ताका जाय तशें बसपाक आसन जाय आसता. ह्या विचारान कुर्डीकार मखराच्या कामाक लागताले. मखर रंगोवप म्हणल्यार वाड्या वयले सगळे एकठांय येवन दरेकल्याचे मखर सांजे, रातीचें फोली दसोवन रंगवणी करप. तो सुवाळोच कसो आसतालो. कारण ते रातीं चण्या उसळ, पुरी, चायेचो बेत आसतालो.आमी उमेदीन जाण्टेंल्या वांगडा रातीं जागोवन मखर रंगोवपाक मजत करताले. जे सालांत गणपती पुजताले ते तरेकवार कोरांचीं बोनेरां लावन सजयताले. तये दिसा सकाळीं पेणुट्टे वा पलतडचे सिद्दा दोंगरार वचून आमी दनपार मेरेन कांगलां, कुड्या कात्रे, कर्मलां, कुंफळां आनी हेर फळावळ हाडटाले. तोरगां, सुपारे शिपटी, निरपणस, अनसां, चिकू, केळ्यां घडाय हे फळावळी सयत पावसाळायो भाजयो गांवांत मेळटाल्यो म्हणून आमकां कुड्डेकारांक चवथीचें माटोळेक बांदपाक लागतल्या रानवटी फळावळीचें आतां भशेन टेन्शन नासतालें. म्हजे आजयेल्या घरा मुखार आशिल्ले बरकयेक एप्रिल- मेंत खूब पणस लागताले ते चवथ मेरेन मेळटाले. देखून माटोळेचो पणस हें एक अप्रुप. माटोळी बांदले उपरांत आमी उमळशीकेन वाट पळयताले चवथीच्या दिसाची. ते पयलीं खासा चवथी खातीर आयिल्ल्या सोयऱ्या दायऱ्यांनी घरां भरून ओत्तालीं.
तये दिसा सांजे शिरांतल्या काणेकारागेर वचून श्रीफळ, तांदुळ, विड्याचो मान दिवन अस्सल चिकण मातयेन केल्लो गणपती पाटल्यांत घालून ताचेर तुवालो धापून हाडटगीर माराण्याचें कडकडाटान म्हाराजाक येवकार दिताले. दसणीचें फुल गणपतीक प्रिय. सगल्या फुलांनी आज्जेलें पोरसूं भरिल्लें आसतालें. चवथी दिसा सकाळीं फुलां, हरयाळी हाडप हें आमचें भुरग्यांचें काम. भटमाम पुजा करून गणपतीक मखरांत स्थानापन्न करतालो. दोशी कुशींक पेटत्या दिवल्यां, लामण दिव्याच्या उजवाडांत गणपतीचें सोबीत रूप मन भुलवणें कशें दिसतालें. मामान हाडिल्ले टेपरिकोर्डीचेर गणपतीचीं गितां वाजतालीं तेन्ना सालांत भक्तीमय वातावरण पातळटालें.
कुर्डी गांवांत धर्मीय भेदभाव नाशिल्लो. किरिस्तां भाव चवथीचे पंदरा दिसा पयलीं ओनू गोणेंस कितू दीस रे? अशें विचारतालेच आनी चवथी खातीर केळी खोले, आळवा पानां दितालेच. आरती म्हणपाक लेगीत येताले. आर्विले काळांत शेंणिल्ल्या ते कुड्डेंतले एकचार आनी भावार्थाचे तें जितें प्रतीक आशिल्लें. सगळे लोक दरेकागेर वचून टाळ, पखवाज, तबलें, पेटी हांच्या तालार आरती गायताले. श्रीस्थळांत रावपी कुर्डीकार घुमटां वाजोवंन आरती म्हणनाशिल्ले. चवथीचें रातीं चंद्र पळोवंक मनाय आसता देखून ते रातीं कोणूच घरांतल्यान भायर सरनाशिल्ले. आमी भुरगे एकठांय येवन काणयो सांगप, कुवाडीं घालप, भेंड्यानी खेळुन गितां गायत रातचें बारा वरांचेर न्हिदून पंचमी दिसा सक्काळीं पांण्ट्यार न्हावन वाड्या वयले गणपती पळोवंक शिविल्ले नवे कपडे घालून तयार जाताले. सगले भुरगे चवथी दिसांत आपटी बॉम्ब, रॉकेटां, रोल घालपाच्या पिस्तुलांनी ठो ठो करताले. मात खरी मजा येताली ती तिळसांजेची. कारण रातीन काळखांत जमीन चक्र, नारंगां, बाण, सुरसूऱ्या सारकेल्या फोगाची आतिशबाजी जाताली. गुपचुप बॉम्ब लावप आनी अचकित ढुम्म जातगीर लोक भियेताले तेन्ना हांसून मुड्डे पडटाले. बाण बाटलेंत उबो दवरुन उजवातीन पेटोवन वयर वतना तो मळबांत पावतलो हो आमचो तेन्नाचो समज.
चवथ पंचम दोन दीस सुरबूस शिवराक जेंवणाचो बेत दरेका घरांत आसतालो. काम वेवसाया निमतान शारांत रावपी लोक कुटूंबा सयत चवथीक येताले. विस – पंचवीस ते तीस जाण पंगतीन जेवताले. पंचमीक गणपतीची सजावट पळोवंक दुसरे गांवचें लोक येताले. तांकां तीर्थप्रसाद दिवपाचें काम आमी भुरगेच करताले. सांजच्यो सुवासिनी दिसभरांतलो वावर सोपोवन फुगडी खेळपाक सुरु करतालीं, तेन्ना खरो चवथीक रंग भरतालो. ” राधा गवळण ताक चाळी” आनी “कितली म्हारगाय गे सायबिणी” हीं फुगडी गितां चड फामाद आशिल्लीं. दुसरे वटेन भजन. कुड्डे श्रीस्थळ गांवांतले लोक गायन, नाट्य अभिनय, संगीत, नाच ह्या कलांत फिशाल. भजनान वातावरणांत भक्ती पातळटाली.
‘गानतपस्विनी’ मोगुबाई कुर्डीकार आनी तिगेली धुव गानसरस्वती किशोरी आमोणकार हांचो गांवांत चवथी खातीर राबितो आसतालोच. तांगेल्या घरांत साबार करमणुकीच्यो कार्यावळी जाताल्यो. सालांत गणपती मुखार चित्रायिल्या रांगोळीचें विशेश कर्शण आसतालें. पंचमी दिसा रंगपूजा, उत्तर पुजा सोपतगीर फुगडी आनी भजन चालू जातालें, तें बद्द रातचें 10 वरांचेर सोंपतालें. मागीर गणपतीच्या विसर्जनाची तयारी सुरु जाताली. कुड्डे श्रीस्थळ वाडो हो पालसणार वशिल्लो गांव वयर गावचें अधिपती श्रीसोमेश्वर आनी श्रीरवळनाथाच्या देवळांक सगल्या गणपतींची प्रदक्षणा घाले बगर विसर्जन करनाशिल्ले. श् सोमेश्वर देवाच्या प्राकारांत गजर, गायना उपरांत आरती जावन देवळा कडल्यान दिंडी, गजरान मिरवणूक पुरयत परांजपेंल्या आंगणात पावताली. थंय सगळ्या गणपतीक एके वोळींत दवरुन म्हाआरती सांगणी करताले. भटापाण्ट्यांर राती बारा वरां जावचे पयलीं “गणपती बाप्पा मोरया फुडच्या वर्षी लवकर” या ह्या घोशान गणपती पावयताले.
——————————–
सुदिन वि. कुर्डीकार
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
