कोंकणी – मराठी संवादाचें नवें यूग घडोवया !

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भाईचें जिवीत, वावर आनी सर्जनशिलताय ही देखदिणी आसा. भासां मदीं आनी ते वरवीं समाजा मदीं पूल बांदपाचो वावर ते निश्ठेन करतात. अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचो अधिकार वापरयाच. पूण, भाईचेर टिका करतना जतनाय घेवया. तोल सांबाळया.

म्हाका वाद न्हय, संवाद आवडटा. हांव कोंकणी भाशेंत बरयतां. मराठी लेखक आनी आपले मदीं केन्नाच भाशावाद आयलो ना. कोंकणी आनी मराठी भाशे मदले सगले वाद संवादांतल्यानच सुटावे जातले. कोंकणी- मराठीचें नातें सयशें वयर वर्सांचें आसा. तें निरंतर तिगोवन दवरया. ज्ञानपीठ पुरस्कारान सन्मानीत भाई मावजो हांचीं 95व्या अखील भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाच्या व्यासपिठा वेल्यान उक्तायिल्लीं हीं उतरां. आपल्या कोंकणी कथासंग्रहाक मराठींतले नामनेचे लेखक अरूण खोपकार हांची प्रस्तावना लाभल्या आनी ती आपणें मराठी भाशेंतच छापल्या हेंय भाईन अभिमानान सांगिल्लें. खरें म्हणल्यार त्याच व्यासपिठा वेल्यान उलयतना साहित्य महामंडळाचे अध्यक्ष कौतीकराव पाटील हांणी कोंकणी भास आनी भाई विशीं अपमानाचीं उतरां काडिल्लीं. भाईन मात कौतिकरावा सारख्या संकुचीत मानसिकतायेक जाप दिवचे परस सभाघरांत हाजीर सभ्य साहित्यिकां कडेन संवाद सादप म्हत्वाचें मानिल्लें. भाईक मुखेल सोयरे म्हूण निमंत्रीत केल्ल्यान गोंयांत स्फोट जाला अशें कौतिकरावान म्हणिल्लें. पूण तेन्ना कोणाच गोंयकार मराठी लेखक वा वावुरप्यान कौतिकरावांचो निशेध बी केल्ल्याचें कोणें आयकूंक ना.
गोंयच्या राजभास कायद्यांत बदल जावंक जायना म्हणपाचें विधान हालींच भाई मावज्यान केल्लें. ते खातीर समाजमाध्यमाचेर तांकां ट्रोल करपाचो यत्न चल्ला. भाईन सदांच अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचें समर्थन केलां, आपले विचार निर्भीडपणान मांडल्यात, कसल्याच वादांत पड नासतना विंगड विंगड घटकां मदीं सेतू जायत एक नम्र सर्जनशील लेखक म्हूण भारतभर नामना मेळयल्या. भाईनी आपल्या अंयशीं वर्सांच्या जिवितांत कोंकणी-मराठी वाद तेंगशेर पाविल्लोय अणभवला आनी आतां तांच्या सारख्याच कोंकणी-मराठी लेखकांच्या फुडाकारान समन्वयाच्या पांवड्यारय पाविल्लो पळयला.
गोंयांत मराठी भाशेचें व्हड योगदान आसा हें कोणूच न्हयकारचो ना. पुर्तुगेझांनी गोंयचेर साडे चारशें वर्सां राज्य केलें. ह्या काळांत तांणी कोंकणी भाशेच्या वापराचेर कायद्यान बंदी हाडली. मराठी भास त्या परिस्थितींत गोंयकारांनी लागीं करप हें सभावीक आशिल्लें. सवंसारभर साबार भासांच्या वाट्याक परकी सत्तेच्या काळांत अशी परिस्थिती आयल्या.
कसल्याच उपचारीक शिक्षणा बगर भुरगो घरांत, सरभोंवतणच्या वातावरणांत शिकता ती ताची आवयभास अशें मानतात. गोंयच्या साबार गांवगिर्‍या वाठारांनी लोकांक कोंकणी बगर दुसरी खंयचीच भास येना. कोंकणी हीच ह्या भुंयेची निजाची भास असो ताचो अर्थ जाता!
बाकीबाबाक कोंकणी भाशेक आपली आवयभास मानता देखून मराठी साहित्य संमेलनाच्या अध्यक्षपदाचे वेंचणुकेंत हार खावची पडली. आपल्या अज्रंवर साहित्या वरवीं गोंयचें नांव महाराष्ट्रांतल्या घराघरांत पावोवपी बाकीबाबांक त्यावेळार कितल्या जाणांनी आपलो तेंको दिलो? साहित्य अकादेमीच्या सर्वसादारण बसकेंत कोंकणी भाशेक मान्यताय दिवपाचो विशय आयलो तेन्ना त्या प्रस्तावाक विरोध करपाक अकादेमी वेले मराठी वांगडी मुखार आशिल्ले. तेन्ना कितल्या गोंयकार मराठीप्रेमीनी तांचो निशेध केलो.
कोंकणी ही मराठीची बोली देखून गोंय महाराष्ट्रांत विलीन जावंक जाय ही दुर्दैवान कांय गोंयकारचीच त्यावेळा वेली मागणी. आयज कितल्या जाणांचे हे दुवाळे तिगून उरल्यात? राजभास ही दिसाळ्यांच्या खपा वेल्यान थारना. ती शिक्षणाच्या माध्यमा वेल्यानय थारना. ह्या देशांत जांकां बरोवंक-वाचूंक कळना तांकांय भास लागता. ती सर्वसामान्यांच्या दीसपट्ट्या वेव्हाराची भास. ती उमाळ्यांची भास. ती अभिव्यक्तीची भास. ती विचार करपाची, देवा कडेन गाराणीं घालपाची भास. आनी सभावीकपणान तीच राजभास. ना जाल्यार, फाल्यां कोणय उठ्ठलो आनी गोंयांत इंग्लीश दिसाळीं चड खपतात आनी इंग्लीशींत चड विद्यार्थी शिकतात म्हणटगीच तीच गोंयची राजभास जावची म्हूण मागतलो.
कोंकणी भाशेक गोंय मुक्ती उपरांत खरें म्हणल्यार राजाश्रय मेळपाची गरज आशिल्ली. पूण त्या वेळार सत्तेर आयिल्ल्या महाराष्ट्रवादी सरकारान हांगा मराठी शाळा सुरू केल्यो. वास्तवीक, गोंयच्या मुक्ती उपरांत केंद्र शासनान गोंयांत शिक्षणाचें माध्यम सुचोवचे खातीर झा आयोगाची नियुक्ती केल्ली. त्या आयोगान गोंयच्या भुरग्यांचें मुळावें शिक्षण कोंकणी भाशेंत जावचें अशें स्पश्टपणान सुचयिल्लें. पूण ‘कोंकणी ही मराठीची बोली आनी गोंय हो महाराष्ट्राचो भाग’ ही त्या वेळा वेल्या सरकाराची भुमिका आशिल्ली. गोंयच्या भोवतेक मराठी लेखक आनी वावुरप्यांचो हे मागणेक तेंको आशिल्लो.
1964 वर्सा मडगांव शारांत घडून आयिल्ल्या 45व्या मराठी साहित्य संमेलनांत कोंकणी भाशेचो पाखो घेतल्यांक संमेलनाध्यक्ष ज्ञानपीठकार वि. वा. शिरवाडकर हांणी ‘काळोखाचे पुजारी’ म्हूण हिणसायिल्ले. संमेलनाच्या माटवांत त्या विधानाचो जाहीर निशेध करप्यां मदीं वीस वर्सां पिरायेच्या भाईंचोय आस्पाव आशिल्लो. कोंकणी भाशेक उणाक लेखपी आनी ना नपयत करपाच्या साबार यत्नांच्यो यादी आयज कोंकणी चळवळींत गरजे भायर कोणच काडचो ना.
भाशावाद केन्ना फाटीं पडला. भाईंचें कोंकणी साहित्य मराठी भाशेंत अनुवादीत जावन लेखक, समिक्षकांनी तें उखलून धरलां. गोंयांत साबार मराठी-कोंकणी लेखक, कलाकार, शिक्षक, समिक्षक, प्रकाशक हातांत हात घालून दोनय भासांच्या वाडी खातीर यत्न करतात. गोंयांतल्या थळाव्या मराठी दिसाळ्यांचे धनी आनी तांतूंत सातत्यान लेखन करपी कोंकणी चळवळींतलेच आसात.
अखील भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाच्या व्यासपिठा वेल्यान फुडलें संमेलन गोंयांत घेवपाचो प्रस्ताव भाईन जाहीरपणान आपल्या उलोवपांत मांडिल्लो. ते खातीर गरजेचें सगलें सहकार्य आमी करतले म्हणपाचें उतर दिल्लें. भाईन दिल्लें उतर आमकां देवान दिल्ल्या उतरा समान. केन्नाय फुडाराक अखील भारतीय मराठी संमेलन गोंयांत जाता आसत जाल्यार भाईंच्या वांगडा सगले कोंकणी लेखक खात्रेन आयोजनांत आसतले.
भाईचें जिवीत, वावर आनी सर्जनशिलताय ही देखदिणी आसा. भासां मदीं आनी ते वरवीं समाजा मदीं पूल बांदपाचो वावर ते निश्ठेन करतात. अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचो अधिकार वापरयाच. पूण, भाईचेर टिका करतना जतनाय घेवया. तोल सांबाळया. एक दीस दोनय भासांच्या वावुरप्यांक ‘कुय्य’ करीत इंग्लीश भास मुखार गेल्ल्याचें पळोवपाचें नासत जाल्यार हातांत हात घालून वावुरया.

अनंत अग्नी
9422439903