नीत, निती, कोयर वेवस्थापन, राजकारण

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

नीत, िनती, कोयर वेवस्थापन, राजकारण ही उतरां, विशयाचेर बरयतना सुरवेकच माफी मागतां. उतर मागीर तें तोंडांतल्यान भायर सरिल्लें वा कागदार बरयल्लें आसूं ताचें म्हत्त्व व्हड. एका उतराचे जेन्ना हजार अर्थ लायतात तेन्ना घुस्पागोंदळ जावपाचोच. नीत, नीतिचेंय मात्शें तशेंच केन्ना नीत म्हळ्यार कायदो जाता जाल्यार केन्नाय नीति म्हळ्ळ्यार संस्कृताय, नेमावळ असोय अर्थ लावपीय आसात. कोशांत, उतरावळींत नीत, नीति ह्या उतरांचो अर्थ वेगळोय मेळूं येता. लेखाचो माथाळो वाचतकीच वाचप्यांच्या मनांत गोंदळ जातलोच, अर्थाचो अनर्थय जावपाची शक्यताय आसा, तेच खातीर माफ करा म्हळां. एके वटेन कोयर वेवस्थापनाची नीति कशी फुडें वता ते विशीं सांगतना राजकारण, राजकारणाची नीत कशी बदलता तोच विषय मांडपाचो हो येत्न. हें होमखण सदर होमखणावरीं धगधगल्यार राज्य, देस पेटूंक कळाव लागचोना. पेटोवन घालपीय नासतले अशें न्हय, पूण म्हज्या मतान वाचप्यांचें तन, मन, धन पेटोवन घालपाचे हे दीस न्हय. आयचे दीस विचारमंथनाचे. विचारमंथनातल्यान, वाग शिंवाचे नवे काणयेतल्यान येवपी संकश्ट पयसावपी मार्ग दाखोवपाचे, म्हायती दिवपाचे, आडवाटेन कानय पिळपाचे, प्रस्नांच्यो जापो सोदपाचे, चेतना दिवपाचे.
विधानसभेच्या पावसांतल्या अधिवेशनाक फुडल्या सप्तकांत आरंभ जाता. वेंचणुकेतल्यान मेळिल्ली २० – २० ची विधानसभा फाटल्या अर्थसंकल्पी अधिवेशना तेंपार २४ – २० मेरेन पावली.
महाराष्ट्रांत अचकीत सरकार बदललें तरी शिवसेना आसाच, शिवसेनेचें म्हत्त्वय वाडटा, राज्यांतच न्हय जाल्यार देस पावंड्यारय, थंयच तर आपालिपा जाता. ते वेळार गरज आसा शांतीकायेन बदलाक येवकार दिवपाची. उलयतना, बरयतना ‘तोल मोल’ के म्हळ्यार सांबाळून अशी नीति फुडाराक महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री एकनाथजी शिंदे, उप मुख्यमंत्री देवेंद्रजी फडणवीस, आदले मुखेलमंत्री उद्धवजी ठाकरे आपणायतले अशीं चिन्ना दिसतात. थंयच महाराष्ट्राचें अर्थकारण उंचायेर पावतलें. प्रधानमंत्री मोदीजींची तीच फु़डली उदेंत कित्याक आसची न्हय? दिल्लीक राजकारण पेटता आसतना दिल्लीचे मुख्यमंत्री अरविंद केजरीवालजी शांत आसतात, तांच्या मनात कसले विचार धगधगतात? 2024 आदीं आनी उपरांत अग्रेसर जावपाचे? अस्तंत बंगालाची वागीण मुखेलमंत्री ममता बॅनर्जी कितें चिंतता? दक्षीणेचें अर्थकारण व्हड जातना तांचीय नदर दिल्लीच्या सिंहासनाकडे आसा अशें होलमता.
लंडनाचे भोंवडेर गोंयचे आदले मुख्यमंत्री, पर्यटनमंत्री वताले तेन्ना गोंयांत सरकार पडिल्ल्याच्यो काणयो वेगळ्योच. त्यो यादी काडल्यार पुर्तुगाल, ब्रिटन, चीन, अमेरिका नाकाच अशे गोंयचे मुख्यमंत्री, मंत्री म्हणत ?
विधानसभा अधिवेशना आदीं भूंय, पंचायत वेंचणूक, कोमुनिदाद कायदो सुदारपाच्या प्रस्तावान, पोगो आनी खासगी कंपन्यांनी गोंयकारांक 80 टक्के नोकऱ्यो राखून दवरपाचो थाराव, विधेयकांनी वातावरण तापता. अशे वेळार गोंय सरकार परत 20- 20 दिकेन वचचें ना हाची जतनाय मुख्यमंत्री प्रमोद सावंत घेतले अशी आस्त आसा. सभापती रमेश तवडकार सादूर जाल्यात, तांणी आमदारां पासत नीति प्रशिक्षणाची वेवस्था केली. असले कार्यावळींचें आयजवेर राजकारण केन्ना जाल्लें आयकलां व्हय ? विधिकार दिसासुद्धां कमी संख्येन हाजीर रावले तरी विरोधी पक्ष मुखेली, मुख्यमंत्र्यांनी एकामेकांक सांबाळून घेतलां, तीच नीत हाचे फुडेंय उरची. तेच नीतिंतल्यान उपसभापती म्हणून डाॅ. दिव्या राणे हांचे सारके अस्तुरेक उपसभापतीपद मेळत? आदले मुख्यमंत्री मनोहर पर्रीकर हांणी अस्तुरेक सरकारांत मानाचीं पदां दिवन भाजपाक वेगळे परंपरेंत व्हेलें, ताची विधानसभेच्या इतिहासांत नोंद आसतलीच.
राज्यपाल रामभाऊ नाईक एक बुदवंत, प्रधानमंत्री जावपाचे तांकीचे. कांक्रा सारक्या दुयेसा कडेन तांणी दिल्लें झुज, तांची भौभाशिक राजनिती आयकुपाची संद विरोधी आमदारांनी फुडारांत घेवचीच. केजरीवालजीनी आपली संघनिती हालींच उगतेपणान सांगल्या, संघनितींत वायट कितें आसा?
विधानसभेंत अस्तुरे विशींच्या विशयांचेर उलयतना आमदारांनी अभ्यास करचो. आंगणवाडीच्या झुजपी अस्तुऱ्यांचो विषय राज्य महिला आयोग बरे तरेन सोडोवपाक शकता, आयोगाक बेगींतले बेगीन अध्यक्ष मेळपाक जाय. आयोगाक अंदू पंचवीस वर्सा जातात तो सुवाळो मनयतना आयोगाची अध्यक्ष गोंयच्या फुडाऱ्यांतल्या अस्तुरेचें सपन मांडपी, तांकां नासाचेर वचपाची वाट दाखोवपी आसतल्यो हें सरकारान अध्यक्षांची नेमणूक करतना याद दवरचें.
बायलां आयोग आतां राष्ट्रीय महिला आयोगाचे शिमेत पावला, ताका वेगळीं तासां आसात आनी ताचो लाव गोंयांक मेळपाक जाय. अर्थिक सक्षमीकरणाचे वाटे वेल्यान अस्तुरी उच्च शिक्षणात गोंया सारक्या राज्यांत उंचायेर पावल्या, आयोगा खातीर ती कितलो वेळ दितल्यो हेपरस तांचो आयोगाच्या वावरांतलो कूसभर वांटोय म्हत्त्वाचो आसतलो. आयोगाच्यो पयल्यो अध्यक्ष डाॅ.प्रमोद साळगावकार, उपरांतच्यो अॅड. स्वाती केरकार आपलो वेवसाय कुशीक दवरून बायलांक बळगें दिवपा खातीर, बायलां विशींचें धोरण, नीती, कायद्यांची जागरूकताय करपाक, पिडेस्त अस्तुरेच्या आदारा खातीर गोंयभर भोंवल्यो. कुंदाबाय चोडणकार, एझिल्डा सापेको, शुभलक्ष्मी नायक, विद्या शेट तानावडे, विद्या गावडे हांणी तशेंच आयोगाच्या साबार वांगड्यांनी आपले परीन केल्ल्या मोलादिक वावरांतल्यान गोंयची अस्तुरी निर्णय क्षमते मेरेन पावल्या. अस्तुरेक मेकळें मळब मेळप तशें आयजय सोंपें ना, पूण शिक्षण, विचार, वाचनातल्यान ती झगझगतली हातूंत दुबाव ना. अन्याय, अत्याचार, परंपरां आड झुज अस्तुरेक नवें न्हयच, कालय ती झांशीचे राणये वरी झुजतना जीव वगडावपाचे परंपरेतली आशिल्ली आनी आयजय आसा, तिका खुबळावन कांयच मेळचे ना, तिचेंच लुकसाण करपाचें तें सदचें तंत्र आसूंक येता.
गोंय विधानसभेंत तीन जोडपीं आसात, पूण विधानसभेंत तीं आमदार आसतात हें मुखेल करून तीन देवियांनी विसरूंक फावना. अस्तुरेक जांचतात तेच न्हय तर गोंयच्या साबार प्रस्नाचेरय त्यो मेकळेपणान उलयतल्यो, तांकां संदय मेळटली अशी अपेक्षा दवरुया.
फकत रांदप, वाडप न्हय जाल्यार कोयर, उदक, वीज, रस्ते तशेंच संस्कृताय मागीर ती शाळेंतली जांव कसिनोतली हे विशय अस्तुरेकय लागींचे. स्मार्ट आंगणवाड्यांची भास एके वटेन जातना दुसरे वटेन तांकां आंदोलन करचें पडप हाचो अर्थ कितें? कोण चुकता? तांच्या कर्तव्यां इतलेच हक्कय म्हत्त्वाचे, राजकारण तातूंत आसतलेंच. त्यो चुकल्यात तांकां समजावन सांगात, पूण आंदोलन करपाचो तांचो हक्क काडून घेवप समा जायत व्हय?
एकदांच उपेग करून भायर उडयतात त्या प्लास्टिकाचेर बंदी हाडपा वांगडा गोंय आनीक नितळ जावचें म्हणून सरकारान नेटान कामाक लागचें. नितळसाण, प्लास्टिक बंदीच्यो घोषणा आदल्या मुखेलमंत्र्यांनी केल्ल्यो. तांतूतल्यानच 100 टक्के नासलें तरी 50 टक्के सुदारप जालां, पूण भौशीक कोयर वेवस्थापनात राज्य अजूनय फाटीं आसा, जण एकल्या नागरिकान जापसालदारकी घेतल्यार, कोयर वेवस्थापनाची नीति शिकिल्ल्यांक, कमी शिकतल्यांक, अशिक्षीतांक शिकयल्यार जैत पयस ना.

सुहासिनी प्रभुगांवकार
9881099260