भौशीक गणेशोत्सव… सुराज्या खातीर ?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

भौसाच्या माटवांतल्यान जेन्ना भौसांतल्यांक बरें उतर मेळटलें तेन्नाच स्वराज्य हें सुराज्य स्थितींत येतलें न्हय! ते खातीर भौशीक गणेशोत्सवांतल्यान गंभीरतायेन यत्न जायत व्हय?

भारतीय संस्कृतायेचेर इंग्रजांच्या शेकातळा बरेंच चेंपण आयिल्लें. ते वरवीं भारतीय संस्कृतायेचीं पाळां मुळां ल्हवू ल्हवू सोंपपाचे दशेंत आशिल्लीं. संस्कृतायेचे राखणे खातीर भारतीय एकठांय येवंक भियेताले. ते निर्बळ थारिल्ले. तांचो आत्मविश्वास शेणिल्लो. एकठांय येवचे खातीर तांचें भितर धाडसी, बळगें निर्माण जायनाशिल्लें. आपली संस्कृताय तिगोवन दवरपाक परकी सत्तेंतल्यान देश राखून दवरपाक, पारतंत्र्याचें सांवट पयस करपाक आनी स्वतंत्रतायेंत मिरोवपाक भारतीयांनी खंयचेय परिस्थितींत एकठांय येवप गरजेचें आशिल्लें. अश्या वेळार लोकमान्य टिळकांनी भारतीयांक एकठांय हाडपा खातीर पेंगट बांदलें.
परकी सत्तेच्या शेकातळा आत्मविश्वास शेणोवन बशिल्ल्या एकामेका मदीं एकवटाची भावना निर्माण जावंक नाशिल्ल्यान दुबळेकायेंत लोकांचो धर्म, संस्कृताय इतिहासाचो आदर वाडीक लाग नाशिल्ल्यान राजकी आनी समाजीक स्वतंत्रताय मेळप कठीण जातालें हें लोकमान्यान पारखिलें, आनी येवजिलें.
ग्रीक संस्कृताय ज्युपीटर देवतेचे यादीन जर चार वर्सांनी ऑलिम्पीक खेळ जायत्या ग्रीसी राज्यांक एकठांय हाडपाक येसस्वी थारतात जाल्यार भारत जंय घरा कणकणीं श्रीगणपती देवाचें पुजन आनी सेवा जाता, अशें सुवातेर श्रीगणपती चें पुजेन वा सेवेन लोकांक एकठांय हाडप कित्याक सोंपें जावं नजं? ह्या एकाच विचारा कडेन पक्को रावन लोकमान्यान स्वराज्याचे निर्मणे खातीर घरा कणकणीं पुजेक लावपी श्रीगणपतीक रस्त्यार हाडून भौशीक गणेशोत्साव सुरू केलो. ह्या रासवळ गणेशोत्सावांतल्यान लोकमान्य टिळकांनी एका फारान दोन सावदां मारपाचो हेतू साद्य केलो. पयलें, पारतंत्र्याच्या सांवटांत भारतीयांचे जिणेंत घुस्मटमार हाडपी ब्रिटिशां आड आवाज काडपाक एक व्यासपीठ, माची तयार केली आनी दुसरें, स्वतंत्रताय मेळोवपा खातीर, स्वराज्याचे बांदावळी खातीर हिंदू समाजाक एकवटीत केलो.
भारतीयां मदलें शौर्य, धाडसी, आत्मविश्वास सोंपोवपाचें काम इंग्रजानी, परकी सत्तेन केलें. तांणी तें चालूच दवरिल्लें तें पळोवन लोकमान्यानी सांगलें, ‘ही स्वतंत्रताय उपाशी पोटार कोणाचेच काकुळटेचेर कोणाक मेळपाची ना, ती मेळोवची पडटली.’ फापसून पडिल्ल्या समाजाक एकठांय हाडटना तांणी विचार दिलो, देशाक केन्ना स्वातंत्र्य मेळटलें हाचो नेम ना. पूण जेन्ना तें मेळटलें तेन्ना तरणाटे पिळगेन भारताच्यो शिमो निश्‍चीत करच्यो पडटल्यो, आनी त्यो शिमो निश्‍चीत करपाक सुत्र अशें आसा, जंय जंय श्रीगणपती दैवत पावलां थंय चारूय दिकांनी खुंटयो पुरच्यो. श्रीगणपतीचे श्रध्देचेर, भक्तीचेरच टिळकांनी क्रांतीची ज्योत पेटयली. फापसून पडिल्ल्या समाजाक एकसंघ केलो, आनी, मनामनाचें बळगें वाडयलें.
भौशीक गणेशोत्सव सुरू करतना लोकमान्यान जें भावनेन, ज्या कश्टांनी आपलें योगदान सुराज्याचे बांदावळीचे निर्मणेक दिलें तें आमी अजुनय विसरूंक ना, आनी कोणेंच तें विसरूंक फावना.
जनजाग्रृताय, लोक संघटण, आनी लोकसंग्रह करप हो भौशीक गणेशोत्सवाचो मुखेल हेत आशिल्लो. तातूंतल्यानच समाज प्रबोधनय घडोवपाची मोख आशिल्ली. व्याख्यानां, किर्तनां, पुराणां सांगून लोकांक लागीं हाडपाक, पौराणीक देखावे दाखोवन, गणेशोत्सव मंडळां वरवीं समाजविधायक कामां करप, आनी तातूंतल्यान लोकांचो आत्मविश्वास वाडीक लावन सुखी जीण तांकां जियेवंक दिवप हें टिळकांनी पळयलें. टिळक हो उत्सव मनोवपाक स्वता निव्वळ धर्मीक आशिल्ले अशें न्हय. पूण तांणी तो सुरू केल्लो तो लोकां मदीं राष्ट्रियत्वाची भावना जागी करपा खातीर…
भौशीक गणेशोत्सव ही धर्मीक गजाल. परंपरेन चलत आयिल्ली. कांय जाण ती भक्तीभावान, सादेपणान मनयतात, कांय जाण गाज गडगडाटान…. बोवाळ घालीत. कांय जाण हो उत्साव राजकी घडणूक मानतात. तशें मानपांतय तथ्य आसा. कारण, हो गणेश उत्साव पयलीं सावन राजकी स्वरुपाचो. राजे, राजवाडे, लोक व्हड उमेदीन मनयताले. धा धा दीस तो चलतालो. ते खातीर वाडे सजयताले. हती, घोडे घेवन मिरवणुको जाताल्यो. गणेशा मुखार उबारिल्ल्या माटवांत गाणें, वाजप, पुराणां, किर्तना नाटकां खेळ जाताले पूण ते फाटली शुध्द भावना धर्मीक आसताली. पूण आयज…?
पयलींच्या आनी आतांच्या भौशीक गणेशोत्सवां मदीं खुबूच फरक जाल्लो दिसता. भौशीक गणेशोत्साव मनोवपाचें मूळ आयच्या भौशीक गणेशोत्सवांत आसा हें आमी विसरूंक जायना. सुराज्याचे निर्मणे खातीर सुरू केल्ल्या ह्या रासवळ गणेशोत्सवाचो लाव सुराज्या खातीर जातलो असो टिळकांचो भावार्थ. खर्‍यांनीच, ते नदरेन, ते वटेन आमची पावलां वतात व्हय?
आयचे परीस्थितीचेर नदर मारल्यार जो एकचार, एकवट दिसता तो वयलेचाराचो. भौशीक गणेशोत्सवांतल्या हिंदू धर्माचें आनी धर्मियांचें संघटण कितलें जालां हांचेर विचार केन्ना कोणें केला व्हय?
भौशीक गणेशोत्सवांनी देवदवतांचो भक्ती भाव, मान, पावित्र्य खंयचे स्थितींत आसा? मनरिजवणेन उच्च्यांक गांठला तोय पयशांच्या आदाराचेर. तो खंय मेरेन योग्य? भक्ताक खरें अर्थान मना सावन ह्या उत्सवांतल्यान आनंद, धादोसकाय मेळटा व्हय? भक्ताक खरो आनंद दिवपाची सेवा गणेशोत्साव मंडळां वतीन जाता व्हय? मंडळां मंडळां मदलो भक्तीभाव समाजांतल्या उंच नीच भेदाचें दर्शन घडयना मूं? अशें तरेकवार वाद निर्माण करता. एकामेकां मदलो सुवार्थ उमाळून येता व्हय? अर्थीक देणग्यांच्या म्हालवजार पांवडे निर्माण जाता व्हय? भक्तां मुखार अहंकार मिरयता व्हय? अशा साबार प्रस्नांनी भावार्थ्यांची मनां विरूस जाता. देवा मुखा वयल्या मनरीजवणेचे माचये वयलीं धुमशेणां माटवांतलें पावित्र्य राखतात व्हय?… राखीत व्हय?…
रासवळ गणेशोत्सव मंडळां वतीन भौशीक लोकांच्या हिताचें, कल्याणाचें काम त्या भौशीक मांटवांतल्यान घडून येता व्हय?…. खंयच्याय देवळांतली शांतताय, निर्मळताय त्या देवांचें मांगल्य, पवित्रताय सासाय दाखयता. देखून देवळांत बसतकच जीव धादोशी जाता. भौशीक गणेशोत्सव मंडळाच्या माटवांत कितें?…
उरफाटें, त्या माटवांतल्यान धा जाणांच्या सांगातान आनी उतरांनी देवाची चड सासाय दिसपाची. ती जाणवता व्हय?… भौशीक गणेशोत्सव मंडळाच्या माटवांत जण एकल्याची वागणूक देखदिणी, नमळायेची, देवाक होरावपी आसूंक जाय आशिल्ली. दर एकलो श्रीगणरायाच्या चरणां कडेन लीन जाल्लो नदरेंत भरूंक जाय आशिल्लो. निसुवार्थीपण नांदूक जाय आशिल्लें. मंडळाच्या वांगड्यांचे प्रेम देवाच्या रुपांतल्यान भौसाक मेळून भक्त आनी देव हांकां जोडपी, खरें अर्थान भेट घालून दिवपी थारूंक जाय आशिल्ली. अशें केन्ना घडत व्हय?…
भौसाच्या माटवांतल्यान जेन्ना भौसांतल्यांक बरें उतर मेळटलें तेन्नाच स्वराज्य हें सुराज्य स्थितींत येतलें न्हय! ते खातीर भौशीक गणेशोत्सवांतल्यान गंभीरतायेन यत्न जायत व्हय?

उल्हास यशवंत नायक
8010061867